Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Luân Đôn”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Free Bloc (thảo luận | đóng góp)
Anh đã rời khỏi EU
Thẻ: Lùi lại thủ công Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động
nKhông có tóm lược sửa đổi
Dòng 69:
! colspan="2" bgcolor="#eaecf0" align="center"| <center>Website</center> <br /> <center>http://www.london.gov.uk</center>
|}{{coord|51|30|26|N|0|7|39|W|type:city(8174100)_region:GB|display=title}}
'''Luân Đôn''' ({{lang-en|London}}; {{IPA-en|ˈlʌndən}}) là thủ đô của [[Anh]] và [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland]], đồng thời là thành phố lớn nhất Vương quốc Liên hiệp Anh. Luân Đôn được người [[đế quốc La Mã|La Mã]] lập ra 2000 năm trước đây với tên gọi đầu tiên là ''Londinium'' ([[Luân Đôn thuộc La Mã]]).<ref name=london_001>{{chú thích|url=http://www.museumoflondon.org.uk/English/EventsExhibitions/Permanent/RomanLondon.htm|title=Roman|publisher=The [[Museum of London]]|access-date =ngày 7 tháng 6 năm 2008}}</ref> Trung tâm chính từ xa xưa của Luân Đôn là [[Thành phố Luân Đôn]], hiện vẫn giữ được ranh giới rộng hàng dặm vuông từ thời [[Trung Cổ]] trên quy mô lớn. Sớm nhất cũng từ thế kỷ 19, tên gọi "Luân ĐônLondon" mới được biết đến như một đô thị lớn phát triển quanh trung tâm chính.<ref name="mills_140">{{Harvnb|Mills|2001|p=140}}</ref> Sự sáp nhập của những [[vùng đô thị liên hoàn]] tạo thành [[vùng của Anh|vùng Luân Đôn]]<ref name="region">{{chú thích|url=http://www.gos.gov.uk/gol/factgol/London/?a=42496 Fact Files: London|title=Government Offices for the English Regions|publisher=Office for National Statistics|access-date =ngày 4 tháng 5 năm 2008}}</ref> và vùng hành chính [[Đại Luân Đôn]],<ref name="elcock">{{chú thích|last=Elcock|first=Howard|title=Local Government: Policy and Management in Local Authorities |publisher=Routledge |year=1994 |isbn=0415101670|page=368}}</ref><ref group="note">See also: [[Independent city#National capitals]].</ref> do [[thị trưởng Luân Đôn]] và [[Hội đồng Luân Đôn]] điều hành thông qua đắc cử.<ref name="politics_uk">{{chú thích|authors=Bill Jones; Kavanagh, Dennis; Moran, Michael; Norton, Philip|title=Politics UK|publisher=Pearson Education|year=2007|isbn=1405824115|page=868}}</ref>
 
Luân Đôn là một [[thành phố toàn cầu]], cùng với [[Thành phố New York]] là hai trung tâm kinh tế-tài chính lớn nhất thế giới.<ref name="zyen.com">{{Chú thích web |url=http://www.zyen.com/PDF/GFC%207.pdf#page=30 |tiêu đề=Global Financial Centres 7 |nhà xuất bản=[[Z/Yen]] |năm=2010 |ngày truy cập=ngày 21 tháng 4 năm 2010 |archive-date = ngày 5 tháng 11 năm 2012 |archive-url=https://www.webcitation.org/6BwUwB0PC?url=http://www.zyen.com/PDF/GFC%207.pdf#page=30 |url-status=dead }}</ref><ref name="forbes.com">{{Chú thích web |url=http://www.forbes.com/2008/07/15/economic-growth-gdp-biz-cx_jz_0715powercities.html |ngày truy cập=2010-06-25 |tựa đề="World's Most Economically Powerful Cities". Forbes.com |archive-date = ngày 19 tháng 5 năm 2011 |archive-url=https://www.webcitation.org/5yo0LhcwS?url=http://www.forbes.com/2008/07/15/economic-growth-gdp-biz-cx_jz_0715powercities.html |url-status=live }}</ref><ref name="mastercard.com">{{Chú thích web|url=http://www.mastercard.com/us/company/en/insights/pdfs/2008/MCWW_WCoC-Report_2008.pdf|tiêu đề=Worldwide Centres of Commerce Index 2008|nhà xuất bản=Mastercard|ngày truy cập=2010-06-25|archive-date = ngày 24 tháng 6 năm 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080624211344/http://www.mastercard.com/us/company/en/insights/pdfs/2008/MCWW_WCoC-Report_2008.pdf|url-status=live}}</ref> và có [[danh sách thành phố theo GDP|GDP thành phố lớn nhất]] [[châu Âu]].<ref name="UN">{{chú thích|url=http://esa.un.org/unup/index.asp?panel=2|title=World Urbanization Prospects: The 2007 Revision Population Database|publisher=The United Nations|access-date =21 tháng 11 năm 2009}}</ref> Trụ sở của hầu hết 100 công ty hàng đầu Vương quốc Anh và hơn 100/500 công ty lớn nhất châu Âu nằm tại trung tâm Luân Đôn. Sự ảnh hưởng của Luân Đôn đối với chính trị, tài chính, giáo dục, giải trí, truyền thông, thời trang, nghệ thuật và văn hóa đã mang lại vị thế thành phố toàn cầu cho Luân Đôn. Đây là một điểm đến du lịch lớn đối với du khách nội địa và quốc tế. Luân Đôn đã đăng cai [[Thế vận hội Mùa hè 1908]] và [[Thế vận hội Mùa hè 1948]] và [[Thế vận hội Mùa hè 2012]].<ref name=IOC>{{chú thích|url=http://www.olympic.org/uk/news/media_centre/press_release_uk.asp?id=1410|title=IOC elects London as the Host City of the Games of the XXX Olympiad in 2012|date=6 tháng 7 năm 2005|publisher=[[International Olympic Committee]]|access-date =ngày 3 tháng 6 năm 2006}}</ref> Luân Đôn có 4 [[di sản thế giới]]: [[Tháp Luân Đôn]]; [[Vườn thực vật Hoàng gia, Kew]]; khu vực bao gồm [[Cung điện Westminster]], [[Tu viện Westminster|Westminster Abbey]] và [[St. Margaret's, Westminster|Giáo đường St. Margaret]]; khu định cư lịch sử [[Greenwich]] (trong đó có [[Đài thiên văn Hoàng gia Greenwich|Đài thiên văn Hoàng gia]] đánh dấu kinh tuyến 0° (''Greenwich Meridian'') và [[GMT|giờ trung bình Greenwich]] (GMT).<ref name=london_005>{{chú thích|url=http://whc.unesco.org/en/statesparties/gb|title=Lists: United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|publisher=[[Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc|UNESCO]]|access-date =ngày 26 tháng 11 năm 2008}}</ref>. Các địa danh nổi tiếng khác bao gồm [[Cung điện Buckingham]], [[London Eye]], [[Giao lộ Piccadilly]], [[Nhà thờ St Paul]], [[Cầu Tháp Luân Đôn]], [[Quảng trường Trafalgar]], [[The Shard]] và [[Bảo tàng Anh]]. [[London Underground]] là mạng lưới [[tàu điện ngầm]] lâu đời nhất trên thế giới.
Dòng 77:
== Từ nguyên ==
{{Thiếu nguồn gốc (đề mục)}}
 
=== Tên gốc ===
"London" là một tên cổ, đã được chứng thực vào thế kỷ thứ nhất sau Công nguyên, thường ở dạng Latinh Londinium; ví dụ, các viên thuốc La Mã viết tay được thu hồi trong thành phố có nguồn gốc từ 65/ 70-80 sau Công nguyên bao gồm từ ''Londinio'' ("ở Luân Đôn").
 
Hàng 87 ⟶ 89:
Cho đến năm 1889, cái tên "London" được áp dụng cho [[Thành phố Luân Đôn]], nhưng kể từ đó, nó cũng được gọi là Quận Luân Đôn và Đại Luân Đôn. "London" đôi khi được viết không chính thức là "LDN".
 
=== Tên gọi và tên viết trong tiếng Việt ===
Tên gọi của thành phố này trong tiếng Việt là âm Hán Việt của 2 chữ Hán "Luân Đôn" ([[Chữ Hán giản thể|giản thể]]: 伦敦, [[Chữ Hán phồn thể|phồn thể]]: 倫敦, [[Bính âm Hán ngữ|pinyin]]: ''lúndūn'') mà người Trung Quốc dùng với âm tương ứng trong [[tiếng Quan Thoại]] để phiên âm từ "London". Nếu đọc từ tiếng Anh, phiên âm tiếng Việt của tên thành phố này là "Lăn-đân".
Tên gọi của thành phố này trong tiếng Việt là âm Hán Việt của hai [[chữ Hán]] "Luân Đôn" ([[Chữ Hán giản thể|giản thể]]: 伦敦, [[Chữ Hán phồn thể|phồn thể]]: 倫敦, [[Bính âm Hán ngữ|pinyin]]: ''lún dūn'') mà người Trung Quốc dùng với âm tương ứng trong [[tiếng Quan Thoại]] để phiên âm từ "London". Nếu đọc từ tiếng Anh, phiên âm tiếng Việt của tên thành phố này là "Lăn-đân" (ˈlʌndən). Mặc dù người Việt vẫn thường đọc là "Luân Đôn", nhưng trong văn viết tiếng Việt (đặc biệt ở mảng truyền thông) thì cách viết theo từ gốc là "London" phổ biến hơn so với cách viết "Luân Đôn".<ref>{{Chú thích web|url=https://vtv.vn/kinh-te/london-la-thanh-pho-co-gia-thue-nha-kho-dat-nhat-the-gioi-20210520122146342.htm|tựa đề=London là thành phố có giá thuê nhà kho đắt nhất thế giới|ngày=2021-05-20|website=VTV News}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://vnexpress.net/london-sau-15-nam-thay-doi-4169073.html|tựa đề=London sau 15 năm thay đổi|ngày=2020-10-01|website=VnExpress.net}}</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://dantri.com.vn/the-thao/london-thay-the-tokyo-dang-cai-olympic-2020-neu-covid-19-bung-phat-20200220232615925.htm|tựa đề=London thay thế Tokyo đăng cai Olympic 2020 nếu Covid-19 bùng phát?|ngày=2020-02-21|website=Dân trí}}</ref>
 
== Lịch sử ==