Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Bánh mì kẹp”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Không có tóm lược sửa đổi
Thẻ: Đã bị lùi lại Trình soạn thảo mã nguồn 2017
n Reverted to revision 64414655 by Baoothersks (talk): Quá nhiều lỗi dịch
Thẻ: Lùi sửa
Dòng 1:
{{Infobox prepared food
| name = Bánh mì = Sandwichsandwich
| image = File:Egg Peanut-Butter-Jelly-Sandwich.jpg
| caption = Bánh mì kẹpsandwich [[bơ đậu trứngphộng]]
| alternate_name =
| country =
| region =
| region creator =
| creator course =
| course type =
| type served =
| main_ingredient = bánh mì sandwich, [[xà lách]], [[thịt]], [[phô mai]], nước sốt
| served =
| variations =
| main_ingredient = [[Bánh mì]], [[thịt]], [[pho mát]], các loại rau làm salad, [[xốt]] hoặc các loại xốt mặn để phết lên
| variations calories =
| calories other =
| other =
}}
[[Tập tin:Salmon Cream Cheese Sandwiches.jpg||300px|nhỏ|phải|Bánh mì sandwich cá hồi kem phô mai]]
'''Bánh mì kẹp''' hoặc '''bánh mì lát''' ([[tiếng Anh]]: ''sandwich'') là một loại thực phẩm thường bao gồm [[Rau diếp|rau]], [[pho mát]] hoặc thịt cắt lát được đặt trên hoặc giữa các lát bánh mì, hoặc nói chung là bất kỳ món ăn nào trong đó bánh mì dùng làm lớp ngoài hoặc bao bọc cho một loại thực phẩm khác.<ref name="boston.com">{{cite news |last=Abelson |first=Jenn |url=http://www.boston.com/business/articles/2006/11/10/arguments_spread_thick/ |url-access=subscription |title=Arguments spread thick |work=[[The Boston Globe]] |date=10 November 2006 |access-date=27 May 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081207062109/http://www.boston.com/business/articles/2006/11/10/arguments_spread_thick |archive-date=2008-12-07 |url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=sandwich|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/sandwich|work=Merriam-Webster|publisher=Merriam-Webster, Incorporated|access-date=29 March 2012}}</ref><ref>{{cite book|title=Foundations of Restaurant Management & Culinary Arts Level Two|year=2011|publisher=Pearson|isbn=978-0-13-138022-6|page=53}}</ref> Bánh mì sandwich bắt đầu như một món ăn ''finger food'' (ăn bằng tay) ở thế giới [[Châu Âu|phương Tây]], mặc dù theo thời gian, nó đã trở nên phổ biến trên toàn thế giới.
'''Bánh mì kẹp''' hoặc '''bánh mì lát''' ([[tiếng Anh]]: ''sandwich'') là loại thức ăn thường có ít nhất là hai lát [[bánh mì gối|bánh mì mềm]] kẹp bên ngoài lớp nhân thường là từ nguyên liệu [[thịt]], [[hải sản]], [[trứng]]... kèm với [[pho mát]] cùng với các loại [[rau]], và có thể có thêm [[Xốt|nước sốt]]. Định nghĩa rộng hơn, bánh mì kẹp là tất cả những loại thức ăn có [[bánh mì]] đóng vai trò là lớp vỏ bao bọc cho lớp nhân. Ví dụ như [[bánh mì Việt Nam]] cũng là một kiểu bánh mì kẹp. Nhân bánh mì kẹp cũng có thể là nguyên liệu từ thực vật như [[mứt trái cây]], [[bơ thực vật]], [[bơ đậu phộng]], [[Dầu thực vật|dầu]], [[mù tạc]] hay [[gia vị]] khác.
 
Trong nhiều nền ẩm thực, bánh mì kẹp được xếp vào nhóm [[thức ăn nhanh]] và rẻ tiền. Dù được phục vụ bằng cách gói giấy hay đặt trên đĩa, người ta vẫn thường cầm tay để ăn bánh mì kẹp mà không dùng [[bộ đồ ăn|bộ dao nĩa]]. Bánh mì kẹp có thể ăn nóng, nguội hoặc lạnh, tùy theo sở thích.
Bánh mì kẹp là một loại thức [[Bữa ăn trưa|ăn trưa]] phổ biến, được mang [[Công việc chuyên môn|đi làm]], [[đi học]] hoặc đi dã ngoại để ăn như một phần của bữa trưa đóng hộp chế biến sẵn. Bánh ở đây có thể dùng các lát bánh mì trắng hoặc được phủ một lớp [[gia vị]], chẳng hạn như [[xốt]] [[mayonnaise]] hoặc mù tạt, để tăng hương vị và độ kết dính giữa các lát bánh. Ngoài việc được làm tại nhà, bánh mì kẹp cũng được bán rộng rãi ở nhiều cửa hàng [[bán lẻ]] khác nhau và có thể được phục vụ nóng hoặc nguội.<ref>{{cite book|title=Foundations of Restaurant Management & Cullinary Arts Level Two|year=2011|publisher=Pearson|isbn=978-0-13-138022-6|page=53}}</ref><ref>{{cite book|title=Becoming a Foodservice professional Year 1|year=1999|publisher=National Restaurant Association Educational Foundation|isbn=1-883904-87-0|page=306|url=https://archive.org/details/prostartschoolto0000unse|url-access=registration}}</ref> Có cả bánh sandwich mặn, chẳng hạn như bánh mì [[Giăm bông|thịt nguội]] và bánh mì ngọt, chẳng hạn như bánh mì [[bơ đậu phộng]] và bánh mì thạch.
 
Bánh mì kẹp được đặt theo tên người phát minh ra nó, John Montagu, Bá tước Sandwich thứ 4.<ref name="What's Cooking America">[http://whatscookingamerica.net/History/SandwichHistory.htm What's Cooking America], ''Sandwiches, History of Sandwiches''. 2 February 2007.</ref><ref name="BBC News Online">{{cite news| title = Sandwich celebrates 250th anniversary of the sandwich | url = https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-kent-18010424 |work = [[BBC News Online]] | date = 12 May 2012 | access-date = 18 May 2012}}</ref> ''[[The Wall Street Journal|Tờ thời báo Phố Wall]]'' đã mô tả đây là "đóng góp lớn nhất trong lĩnh vực ẩm thực" của nước Anh.<ref>{{Cite news |url=https://www.independent.co.uk/news/blt-british-lousy-and-tasteless-1261881.html |title=BLT: British, lousy and tasteless |last=Marks |first=Kathy |newspaper=The Independent |location=London |date=17 May 1997}}</ref>
 
==Lịch sử==
Hình thức bánh mì kẹp đầu tiên được cho là do hiền nhân [[Do Thái giáo|Do Thái]] cổ [[Hillel]], người ta cho rằng ông kẹp thịt [[cừu nhà|cừu]] và những rau đắng (''[[maror]]'') vào bánh ''[[matzo]]'' (hay bánh bằng phẳng [[Bánh không men|không men]]) để ăn mừng [[lễ Vượt Qua]]. Đồ kẹp vào giữa hai miếng ''matzo'' nhắc những [[người Do Thái]] về việc phải xây dựng những tòa nhà [[Ai Cập cổ đại|Ai Cập]]. Vì thế, người [[La Mã cổ]] gọi món ăn này là ''cibus Hilleli'', hay bữa nhỏ của Hillel.<ref>[[Varro Atacinus]] viết rằng "cibus Hilleli est illa caesna quo panis sive caseum sive carnem sepit buturoque saepe operitur."</ref>
Khái niệm hiện đại về bánh mì kẹp sử dụng các lát bánh mì được tìm thấy ở phương Tây có thể được cho là bắt nguồn từ châu Âu thế kỷ 18. Tuy nhiên, việc sử dụng một số loại bánh mì hoặc chất giống như bánh mì để nằm dưới (hoặc dưới và phủ lên) một số thực phẩm khác, hoặc được sử dụng để xúc và bọc hoặc bọc một số loại thực phẩm khác, đã có từ rất lâu trước thế kỷ thứ mười tám, và là được tìm thấy trong nhiều nền văn hóa lâu đời hơn trên toàn thế giới.
 
Nhà hiền triết người Do Thái cổ đại Hillel the Elder được cho là đã gói [[thịt cừu]] trong [[lễ Vượt Qua]] và các loại [[Hương liệu|thảo mộc]] đắng trong một chiếc bánh mềm - bánh phẳng, không men - trong Lễ Vượt Qua theo cách bọc hiện đại được làm bằng bánh mì dẹt.<ref>''[[Bavli]]'' ''[[Pesachim]]'' 115a;<!-- verse? --> See also Passover Hagadah <!-- which one? --></ref> Từ lâu, bánh mì dẹt chỉ có các loại khác nhau một chút đã được sử dụng để xúc hoặc gói một lượng nhỏ thức ăn trên đường từ đĩa đến miệng ở khắp Tây Á và Bắc Phi. Từ [[Maroc|Ma-rốc]] rồi sang [[Ethiopia]] đến Ấn Độ, bánh mì được nướng thành những hình tròn dẹt, tương phản với truyền thống làm bánh mì dài của châu Âu.
 
Vào thời [[Trung Cổ|Trung cổ]], những mảng bánh mì cũ lớn gọi là ''trencher'' được dùng làm [[đĩa]]. Sau buổi ăn, miếng bánh mì bẩn này được đưa cho chó hay người ăn xin để ăn, hay được ăn bởi người đầu tiên. Những ''trencher'' dẫn đến bánh xăng-đuých trần (''open-face sandwich'').<ref>{{Chú thích web|url=http://whatscookingamerica.net/History/SandwichHistory.htm|title=What's Cooking America|work=Sandwiches, History of Sandwiches|date=[[2 tháng 2]] năm [[2007]]}}</ref>
Trong [[Trung Cổ|thời Trung cổ]] ở châu Âu, những phiến bánh mì thô và thường là bánh mì cũ, được gọi là "''thớt cắt bánh mì''", được dùng làm đĩa.<ref>{{cite book|title=Banquets set forth: banqueting in English Renaissance drama|first=Chris|last=Meads|publisher=Manchester University Press|year=2001|page=47|isbn=0-7190-5567-9}}</ref> Sau bữa ăn, những chiếc sơn hào hải vị có lẽ được phân phát cho người hầu hoặc người nghèo. Tiền thân của ẩm thực có mối liên hệ trực tiếp với món bánh mì kẹp Anh đã được tìm thấy ở Hà Lan vào thế kỷ XVII, nơi nhà tự nhiên học John Ray đã quan sát thấy<ref>{{cite book |last1=Ray |first1=John |title=Observations topographical, moral, & physiological; made in a journey through part of the Low Countries, Germany, Italy, and France … |date=1673 |publisher=John Martyn |location=London, England |page=[https://archive.org/details/observationstopo00rayj/page/51 51] |url=https://archive.org/details/observationstopo00rayj}}</ref><ref>Ray, ''Observations topographical, moral, & physiological; made in a journey through part of the Low Countries, Germany, Italy, and France …'' (vol. I, 1673) quoted in [[Simon Schama]], ''[[The Embarrassment of Riches: An Interpretation of Dutch Culture in the Golden Age|The Embarrassment of Riches]]'' (1987:152).</ref> rằng trong quán rượu, thịt bò được treo trên xà nhà "họ cắt thành từng lát mỏng và ăn với bánh mì và bơ đặt từng lát lên trên bơ" —các thông số kỹ thuật cho thấy món bánh mì bắt nguồb từ tên gọi ''belegde broodje'' của Hà Lan, vẫn chưa hề xa lạ ở Anh.
 
Trong nhiều ngôn ngữ [[châu Âu]], bánh mì kẹp có tên giống ''sandwich'' ([[tiếng Anh]]) hay ''sándwich'' ([[tiếng Tây Ban Nha]]). Ở [[Cận Đông]], vùng [[Địa Trung Hải]], và những vùng [[châu Âu]] khác, những món ăn như thịt, trái cây, phó mát, và đồ gia vị được kẹp vào giữa bánh mì hay [[bánh ngọt]] trước khi cái tên này xuất hiện. Tên này xuất hiện lần đầu tiên trong nhật ký của [[Edward Gibbon]], tác giả gọi "những miếng thịt nguội" là ''sandwich''. Nó được đặt tên theo [[John Montagu, Bá tước Sandwich thứ 4]], người quý tộc [[Anh]] vào [[thế kỷ 18]], nhưng ông không phải là người sáng tạo đồ ăn này hay người làm cho nó trở nên phổ biến. Người ta cho rằng Ngài Sandwich thích loại đồ ăn này vì nó để ông tiếp tục đánh bài trong khi ăn, nhất là chơi [[cribbage]], khi ăn không phải làm dơ các lá bài vì ăn thịt bằng tay không.
Ban đầu được coi là thực phẩm mà phái nam cùng ăn khi chơi [[Tiêu khiển|trò tiêu khiển]] và uống rượu vào ban đêm, bánh mì sandwich dần dần bắt đầu xuất hiện trong xã hội lịch sự như một bữa ăn khuya của tầng lớp quý tộc. Bánh sandwich được đặt theo tên của John Montagu, Bá tước thứ 4 của Sandwich, một quý tộc Anh thế kỷ mười tám. Người ta nói rằng anh ta đã ra lệnh cho người hầu của mình để mang cho ông ta phần thịt kẹp giữa hai miếng bánh mì.<ref name="What's Cooking America"/><ref name="BBC News Online"/> Người ta thường nói rằng Lãnh chúa vùng Sandwich thích hình thức thức ăn này vì nó cho phép ông ta tiếp tục chơi bài, đặc biệt là bài cribbage, trong khi ăn mà không cần dùng nĩa và không bị dính dầu mỡ khi ăn thịt bằng tay không.<ref name="What's Cooking America"/> Sự lan truyền ở dạng quen thuộc về món ăn này xuất hiện trong cuốn Londres (Neuchâtel, 1770) của Pierre-Jean Grosley, được dịch là Chuyến du lịch đến London năm 1772. <ref>[http://www.faktoider.nu/sandwich.html Hexmasters Faktoider: Sandwich]: English quotes from Grosley 1772</ref> Ấn tượng của Grosley đã được hình thành trong một năm ở London vào năm 1765. Sự thay thế tỉnh táo được cung cấp bởi người viết tiểu sử của Sandwich, N. A. M. Rodger, người gợi ý những cam kết của Sandwich đối với hải quân, đối với chính trị và nghệ thuật, có nghĩa là chiếc bánh sandwich đầu tiên có nhiều khả năng đã được tiêu thụ tại bàn làm việc của mình.
 
Vào thế kỷ 18, bánh mì kẹp được làm phổ biến bởi Montagu và phần lớn vẫn là đồ ăn [[Tây Ban Nha]]. Tuy ban đầu bánh mì kẹp được cho là làm để những đàn ông ăn khi họ đánh bài và uống rượu vào ban đêm, nhưng bánh mì kẹp từ từ bắt đầu xuất hiện ở những trường hợp lịch sự như là một bữa ăn trễ ban đêm của những người giàu có. Bánh mì kẹp trở thành đồ ăn rất phổ biến ở Tây Ban Nha và Anh vào thế kỷ 19, khi có công nghiệp nặng và [[giai cấp công nhân]] cần bữa ăn nhanh, rẻ, và dễ mang theo.<ref name="Katz">{{Chú thích bách khoa toàn thư|title=Sandwich|encyclopedia=Encyclopedia of Food and Culture|editor=Solomon H. Katz|publisher=Charles Scribner's Sons|location=[[Thành phố New York]]|year=2003}}</ref>
Sự phổ biến của bánh mì kẹp ở Tây Ban Nha và Anh đã tăng lên đáng kể trong thế kỷ 19, khi sự trỗi dậy của xã hội công nghiệp và tầng lớp lao động khiến những bữa ăn nhanh, dễ di chuyển và rẻ tiền trở nên thiết yếu.<ref name=encyc>''Encyclopedia of Food and Culture'', Solomon H. Katz, editor (Charles Scribner's Sons: New York) 2003</ref> Ví dụ, ở Luân Đôn, ít nhất bảy mươi người bán hàng rong đã bán bánh mì thịt nguội vào năm 1850; trong suốt thập kỷ đó, các quán bánh mì sandwich cũng trở thành một hình thức ăn uống quan trọng ở miền tây Hà Lan, thường phục vụ bánh mì kẹp thịt bò muối và gan.<ref>{{cite book|title=The Oxford Companion to Food|author=Alan Davidson and Tom Jaine|year=2014|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0199677337|page=712|url=https://books.google.com/books?id=RL6LAwAAQBAJ}}</ref>
 
ỞVào Mỹlúc này, sandwichbánh lầnmì đầukẹp tiênbắt đầu được quảngphổ cáobiến nhưngoài mộtchâu mónÂu. ănỞ côngHoa phuKỳ, vàobánh bữamì kẹp mới đầu được quảng cáo là một buổi tối phức tập. Vào đầu thế kỷ 20, khi bánh mì trở thành mộtnền thực phẩm chínhcủa trong chế độđồ ăn uống của người Mỹ, bánh mì sandwich đãkẹp trở thành một loại bữa ăn nhanh, rẻ, và phổ biến giống như đã phổ biếncó ở vùng Địa Trung Hải.<ref name=encyc"Katz" />
 
==Hình ảnh==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Bánh_mì_kẹp”