|
| government_footnotes =
| leader_title = [[Thống đốc Manipur|Thống đốc]]
| leader_name = [[Najma Heptulla]]<ref>{{citechú newsthích báo |date=ngày 30 Septembertháng 9 năm 2015 |title=Shanmuganathan sworn in as Manipur Governor |author=Iboyaima Laithangbam |newspaper=The Hindu |url=http://www.thehindu.com/news/national/other-states/shanmuganathan-sworn-in-as-manipur-governor/article7707515.ece}}</ref>
| leader_title1 = [[Thủ hiến Manipur|Thủ hiến]]
| leader_name1 = [[N. Biren Singh]] ([[Đảng Bharatiya Janata|BJP]])<ref>[http://indiatoday.intoday.in/story/biren-singh-manipur-chief-minister/1/904413.html BJP leader Biren Singh sworn in as Manipur Chief Minister], India Today (Marchngày 15 tháng 3 năm 2017)</ref>
| leader_title2 = [[Hội đồng lập phápManipur|Hội đồng lập pháp]]
| leader_name2 = [[Độc viện]] (60 ghế)
| area_rank = [[Danh sách bang Ấn Độ theo diện tích|Thứ 24]]
| population_total = 2855794
| population_as_of = 2011<ref name="census2011.co.in">{{citechú thích web|url=http://www.census2011.co.in/census/state/manipur.html|title=Manipur Population Sex Ratio in Manipur Literacy rate data|work=census2011.co.in|accessdateaccess-date =ngày 1 Septembertháng 9 năm 2015}}</ref>
| population_rank = [[Danh sách bang Ấn Độ theo dân số|Thứ 24]]
| population_density_km2 = auto
| blank_info_sec1 = 79,85% (thứ 16)
| blank1_name_sec1 = [[Ngôn ngữ chính thức]]
| blank1_info_sec1 = [[Tiếng Meitei]] (Manipur)<ref>{{citechú thích web|url=http://manipur.gov.in/?page_id=3507|title=At a Glance « Official website of Manipur|publisher=}}</ref><ref name="2001Stm1">[http://www.censusindia.gov.in/%28S%282scoev45b4mhlg45mz5jq345%29%29/Census_Data_2001/Census_Data_Online/Language/Statement1.aspx Abstract of speakers' strength of languages and mother tongues – 2000], Census of India, 2001</ref>
| footnotes = {{ref|cap|†}} Manipur được thiết lập theo Đạo luật (Tái Tổ chức) Đông Bắc Ấn Độ 1971
}}
'''Manipur''' là một [[Phân cấp hành chính Ấn Độ|bang]] tại miền [[Đông Bắc Ấn Độ|Đông Bắc]] [[Ấn Độ]]. Thủ phủ là thành phố [[Imphal]].<ref>''Manipur: Treatise & Documents'', Volume 1, ISBN 978-8170993995, Introduction</ref> Nó tiếp giáp với [[Nagaland]] về phía bắc, [[Mizoram]] về phía nam, và [[Assam]] về phía tây; [[Chin|bang Chin]] và [[vùng Sagaing|vùng hành chính Sagaing]] của [[Myanmar]] nằm về phía đông. Bang có diện tích {{convert|22327|km2}} và dân số chưa đến 3 triệu người, gồm chủ yếu [[người Meitei]]; [[người Kuki]], [[người Naga]], và [[người Pangal]] là những dân tộc khác tại đây, tất cả đều nói [[ngữ hệ Hán-Tạng|các ngôn ngữ Hán-Tạng]]. Manipur đã là nơi tiếp nối cho sự giao thương hàng hóa và văn hóa châu Á trong 2.500 năm.<ref>Naorem Sanajaoba (editor), ''Manipur, Past and Present: The Heritage and Ordeals of a Civilization'', Volume 4, Chapter 1: NK Singh, ISBN 978-8170998532</ref> Từ lâu, nơi này đã giúp kết nối [[Đông Nam Á]] và [[tiểu lục địa Ấn Độ]].<ref>Naorem Sanajaoba (editor), ''Manipur, Past and Present: The Heritage and Ordeals of a Civilization'', Volume 4, Chapter 4: K Murari, ISBN 978-8170998532</ref>
Dưới [[sự cai trị của người Anh]], [[vương quốc Manipur]] trên danh nghĩa là một [[hoàng quốc]] (princely state).<ref>Naorem Sanajaoba (Editor), ''Manipur, Past and Present: The Heritage and Ordeals of a Civilization'', Volume 4, Chapter 2: NT Singh, ISBN 978-8170998532</ref> Từ năm 1917 và 1939, người dân Manipur đấu tranh giành quyền lợi cho mình chống lại người Anh. Tới cuối thập niên 1930, vương quốc Manipur thương lượng với người Anh để trở thành một phần của Ấn Độ, hơn là Myanmar. Những đàm phán này bị gián đoạn bởi sự bùng nổ của Thế Chiến thứ II. Ngày 21 tháng 9 năm 1949, [[Maharaja Budhachandra]] ký hiệp ước Accession để hợp nhất vương quốc vào Ấn Độ.<ref>{{citechú bookthích sách|author1=K.R. Dikshit|author2=Jutta K Dikshit|title=North-East India: Land, People and Economy|url=https://books.google.com/books?id=iorHBAAAQBAJ |year=2013|publisher=Springer Science |isbn=978-94-007-7055-3|page=56}}</ref> Sự hợp nhất này gây nhiều tranh luận tại Manipur, vì được cho là xảy ra khi chưa có sự nhất trí và dưới sự ép buộc.<ref>{{citechú bookthích sách|author1=Kalpana Kannabiran|author2=Ranbir Singh|title=Challenging The Rules(s) of Law |url=https://books.google.com/books?id=yreGAwAAQBAJ |year=2008|publisher=SAGE Publications|isbn=978-81-321-0027-0|page=264}}</ref> Những tranh luận và sự khác biệt về quan điểm cho tương lai đã gây ra cuộc nổi dậy kéo dài 50 năm tại đây để giành độc lập khỏi Ấn Độ, kèo theo đó là những xung đột liên miên giữa các dân tộc.<ref name=hrwm>[https://www.hrw.org/reports/2008/india0908/2.htm "Background: Conflict in Manipur"] Human Rights Watch (2008)</ref> Từ năm 2010 đến 2013, xung đột quân sự chịu trách nhiệm cho cái chết của chừng 1 trên 100.000 người mỗi năm.<ref name=satp9413>[http://www.satp.org/satporgtp/countries/india/database/indiafatalities.htm State wise Indian fatalities, 1994-2013] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6QTxRqWCM?url=http://www.satp.org/satporgtp/countries/india/database/indiafatalities.htm |date =2014-06- ngày 20 tháng 6 năm 2014}} Militancy and Terrorism Database, SATP, New Delhi</ref>
[[Người Meitei|Dân tộc Meitei]],<ref name="Khomdan Singh Lisam pp 322">Khomdan Singh Lisam, ''Encyclopaedia Of Manipur'', ISBN 978-8178358642, pp. 322–347</ref> chiếm 53% dân số toàn bang Manipur. Ngôn ngữ chính là tiếng Meitei (còn gọi là tiếng Manipur). Những [[bộ lạc|bộ tộc]] bản địa chiếm 20% of dân số. Các dân tộc tại Manipur theo nhiều tôn giáo khác nhau.<ref name="census2011">{{citechú thích web|title=Population by religion community - 2011|url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-01/DDW00C-01%20MDDS.XLS|website=Census of India, 2011|publisher=The Registrar General & Census Commissioner, India|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150825155850/http://www.censusindia.gov.in/2011census/C-01/DDW00C-01%20MDDS.XLS|archivedate=ngày 25 Augusttháng 8 năm 2015}}</ref> Theo thống kê 2011, [[Ấn Độ giáo]] là tôn giáo lớn nhất, tiếp theo là [[Kitô giáo]]. Những tôn giáo khác gồm Hồi giáo, [[Sanamahi giáo]], và Phật giáo.<ref name="census2011"/><ref name="hueiyenlanpao.com">http://www.hueiyenlanpao.com/page/items/34799/religious-landscape-in-manipur</ref>
Manipur có một nền kinh tế nông nghiệp, với tiềm năng thủy điện lớn. Việc giao thương được thúc đẩy bởi những chuyến bay ra vào [[sân bay quốc tế Imphal|sân bay Imphal]], sân bay lớn thứ nhì Đông Bắc Ấn Độ.<ref name=manipuraai>{{citechú thích web|url=http://investinmanipur.nic.in/gp_transportation.htm|title=Transportation of Manipur|work=investinmanipur.nic.in|accessdateaccess-date =ngày 1 Septembertháng 9 năm 2015|archive-date =2015-07- ngày 30 tháng 7 năm 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150730011522/http://investinmanipur.nic.in/gp_transportation.htm|url-status=dead}}</ref> Manipur là nơi bắt nguồn của môn [[nhảy Manipur]],<ref>{{citechú bookthích sách|author=Reginald Massey|title=India's Dances: Their History, Technique, and Repertoire|url=https://books.google.com/books?id=t6MJ8jbHqIwC|year=2004|publisher=Abhinav|isbn=978-81-7017-434-9|pages=177–184}}</ref> và được xem là nơi đã giới thiệu môn [[polo]] đến người châu Âu.<ref name="nam.ac.uk">[http://www.nam.ac.uk/online-collection/detail.php?acc=1999-12-145-1 Lieutenant (later Major General) Joseph Ford Sherer, Assistant to the Superintendent of Cachar, with his bearers, Manipur, 1861] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141003051550/http://www.nam.ac.uk/online-collection/detail.php?acc=1999-12-145-1 |date =2014- ngày 3 tháng 10-03 năm 2014}} National Army Museum, United Kingdom; ''Journal of the Society for Army Historical Research'', Volume 82, Issues 337–340, page 238</ref>
==Tham khảo==
{{tham khảo}}
|
