Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Khu di tích Đền Gia Loan – Chùa Biện Sơn”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Đã cứu 2 nguồn và đánh dấu 1 nguồn là hỏng.) #IABot (v2.0.8 |
clean up, general fixes, replaced: “ → " (8), ” → " (9) using AWB |
||
Dòng 1:
'''Khu di tích đền Gia Loan - chùa Biện Sơn''' là quần thể di tích lịch sử văn hóa gắn liền với lễ hội sông Loan - núi Biện được tổ chức đầu xuân hàng năm nằm trên địa bàn [[Yên Lạc (thị trấn)|thị trấn]] [[Yên Lạc]], [[Vĩnh Phúc]]. Đền Gia Loan nhìn xuống dòng sông Loan, là nơi phụng thờ [[12 sứ quân|sứ quân]] Nguyễn Khoan, vị tướng đã có công chiếm đóng và cai quản tại địa phương thời kỳ [[12 sứ quân]] tranh hùng. Gò Đồng Đậu là nơi đặt tiền đồn canh gác cho thủ phủ sứ quân trên núi Biện. Chùa Biện Sơn nằm cách Đền Gia Loan khoảng 200m về phía Bắc do [[Nguyễn Khoan]] xây dựng tại thủ phủ. Đây là công trình kiến trúc Phật giáo đặc sắc với nhiều pho tượng Phật cổ, có tòa bảo tháp bằng đồng nguyên chất lớn nhất Việt Nam và lưu giữ nhiều xá lợi. Trong chùa có nhiều công trình kiến trúc có giá trị, mang đậm nét truyền thống kết hợp với hiện đại tạo thành hệ thống
==Tổng quan==
Dòng 5:
Khu di tích đền Gia Loan - chùa Biện Sơn là nơi tưởng nhớ vị tướng [[Nguyễn Khoan]] từ thời [[12 sứ quân]] trị vì trên vị trí cát cứ của ông xưa kia. Ông là người lập ấp và cai quản ở vùng Tam Đái từ thời [[Ngô Quyền]]. Khi [[Dương Tam Kha]] cướp ngôi nhà Ngô, các nơi không thuần phục, thổ hào địa phương nổi dậy dẫn đến tình trạng [[loạn 12 sứ quân]]. Trước cảnh đất nước rối ren loạn lạc, để giữ đất, giữ dân, tướng [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Khắc Khoan]] đã chiêu mộ và huấn luyện dân binh, gây dựng lên một sứ quân đệ nhất ở vùng Tam Đái và trở thành một trong [[12 sứ quân]] hùng cường nhất, tồn tại hơn 20 năm trong [[lịch sử Việt Nam]]. Các sách địa chí đời Nguyễn như Sơn Tây tỉnh Sơn Tây chí, Đại Nam nhất thống chí - từng ghi nhận trong phần cổ tích:
:''
Khu vực Tam Đái xưa, tức Yên Lạc nay vốn nổi tiếng trù phú với câu ca "''Nhất Tam Đái, nhị Khoái Châu''". Nơi đây có Đồng Đậu là một di chỉ cư trú của người Việt cổ lớn nhất ở trung tâm vùng [[tam giác]] [[châu thổ sông Hồng]], phạm vi diện tích phân bố rộng nhất, tầng văn hoá dày nhất, chứa đựng khối lượng hiện vật khảo cổ rất lớn và phong phú.<ref>[http://vinhphuc.tourism.vn/index.php?cat=1501&itemid=392 Di chỉ khảo cổ học Đồng Đậu]</ref> Vốn gắn bó với vùng Tam Đái, lại có nhiều công ơn với nhân dân trong vùng, thời loạn lạc, [[Nguyễn Khoan]] dần xây dựng thế lực riêng, nghiễm nhiên trở thành một sứ quân mạnh. Ông tự xưng Nguyễn ''Thái Bình'', tước ''Quảng Trí Quân'' tức vị Vua có tài năng đức độ, cai trị triều đình nhỏ ở Tam Đái.
Về quân sự, [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Thái Bình]] xây dựng thủ phủ trên gò Biện Sơn và đóng đồn ở gò Đồng Đậu, chiêu mộ và huấn luyện dân binh để xây dựng lực lượng quân sự. Tuy nhiên, ông cũng chú ý đến phát triển kinh tế, chủ trương khuyến khích và chăm sóc nghề nông, canh tân tập tục nông thôn, xây dựng được vùng Tam Đái được thái bình thịnh trị, nhân dân ấm no vui vẻ. Để tưởng nhớ công ơn của ông, nhân dân thị trấn [[Yên Lạc]] lập đền thờ và tôn ông làm Thành hoàng.<ref>[https://vinhphuc.gov.vn/ct/cms/tintuc/Lists/VanHoaXaHoi/View_Detail.aspx?ItemID=4769 Về với sông Loan, núi Biện]</ref>
Nhà sử học Phan Huy Chú khi viết về các bậc đế vương cũng đã xếp tướng [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Khắc Khoan]] vào
==Đền Gia Loan==
Đền Gia Loan tương truyền được xây dựng từ [[Di tích về thời Đinh|thời nhà Đinh]]. Đền thờ thủ lĩnh [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Khắc Khoan]] là một nhân vật lịch sử thuộc thế kỷ thứ X. Ông còn có tên tự xưng là Quảng Trí Quân, [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Thái Bình]] khi nổi lên làm tướng thời [[loạn 12 sứ quân]].
Đền Gia Loan nằm trên một gò đất cao, nhỏ vừa khuôn viên của đền, tách biệt hẳn với nơi cư dân đông đúc, nằm trên con đường liên xã từ thị trấn [[Yên Lạc]] đi Nguyệt Đức, cách di chỉ khảo cổ học Đồng Đậu 300m. Đền trông về hướng Nam, phía con sông Gia Loan xưa. Nhà sử học Phan Huy Chú đã liệt di tích núi Nguyễn Gia (nơi có Gia Loan từ) vào hàng cổ tích của vùng Tam Đái. Qua dáng dấp và kiểu cấu trúc của ngôi đền cho thấy di tích đã được tu sửa lại nhiều. Hiện nay, Đền Gia Loan còn lưu giữ được nhiều di vật đa dạng, phong phú. Đó là các bức phù điêu bằng gỗ. Phù điêu trạm nổi tượng [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Khắc Khoan]]. Tượng ngồi trên ngai với hình dáng sống động, cầu kỳ sơn son thếp vàng lộng lẫy, uy nghi. Khuôn mặt phương phi, nghiêm nghị, tai to, mắt xếch nhìn thẳng, mồm mím lại, tay phải cầm thẻ bài để ngửa trên đùi, tay trái úp lên đùi, chân đi hài cong. Tượng mặc áo long cổn đai trễ chạm chữ thọ. Các nghệ nhân dân gian xưa đã chạm nổi thêm một đôi rồng chầu với các hình ảnh mây cụm 2 bên thân tượng tạo thành những ánh hào quang tỏa ra thật rực rỡ, uy nghi. Rồng thân mảnh mai được chạm rõ từng nét vảy cuốn lượn từ trên xuống, đầu uốn cong, ngẩng cao cùng chầu vào 2 bên phần ngực tượng, đầu rồng hơi to, quá khổ so với thân, mũi lồi, mồm há dữ tợn, bờm tóc vuốt ngược, chân rồng bốn móng dang rộng như đang đạp trên mây cụm.<ref>{{Chú thích web |url=http://vinhphuctv.vn/tin-bai/danh-lam/den-gia-loan/59-817-215798 |ngày truy cập=2017-11-05 |tựa đề=Vĩnh Phúc: Đền Gia Loan |archive-date =
Phù điêu chạm nổi tượng hai bộ tướng. Hai bức phù điêu này đặt trên ban thờ ở hai bên phía ngoài cùng hậu cung, có cùng kích thước cao 0,6m, ngang 0,3m. Đồ gỗ còn một số bàn thờ, nghi môn, đại tự và đôi câu đối treo ở hậu cung đền, ở hai bên ban thờ:
Dòng 25:
Đền Gia Loan còn lưu giữ 5 đạo sắc phong:
*Cảnh Hưng tam niên, thập nhất nguyệt, nhị thập nhị nhật (Cảnh Hưng năm thứ 3, tháng 11 ngày 22, tức ngày 22/11/1742).
*Phong sắc Đương cảnh Thành Hoàng Quảng Trí Đại Vương, Nhẹ Nhời tướng quân đại vương; Ôn Nhời tướng quân đại vương, Ả Nữ Nương Đề Công chúa; A công Hoàng Nương công
*Lê Chiêu Thống nguyên niên, Tam nguyệt, nhị thập nhị nhật (Lê Chiêu Thống ngày 22/3/1787).
*Tự Đức tam niên, thập nhị nguyệt, sơ lục nhật (Tự Đức năm thứ 10, ngày 6/12/1857).
Dòng 31:
==Chùa Biện Sơn==
Chùa Biện Sơn hiện nay tọa lạc trên một gò đất cao rộng khoảng 14.939m2 xưa kia có tên là Độc Nhĩ, người dân địa phương hay gọi là Núi Biện với dáng quy xà hợp hình rất kì lạ. Ngôi chùa đã được tu bổ, tôn tạo, xây dựng với quy mô hoành tráng nhưng vẫn giữ được những nét cổ kính của một ngôi chùa thuần Việt trên cơ sở nền chùa cũ theo kiến trúc kiểu chữ
Đại bảo tháp chùa Biện Sơn được đúc bằng đồng nguyên chất theo dáng tháp của Tây Tạng, bên trong có chứa nhiều viên xá lợi lớn nhất Việt Nam đã thu hút du khách đến chiêm bái và lấy làm biểu trưng tu hành cho cuộc đời mình.<ref>{{Chú thích web |url=http://www.vinhphuc.vn/ct/cms/tintuc/Lists/VanHoaXaHoi/View_Detail.aspx?ItemID=2898 |ngày truy cập=2017-11-08 |tựa đề=Huyền bí đại bảo tháp chùa Biện Sơn |archive-date =
Phả lục đền [[Nguyễn Khoan|Nguyễn Gia Loan]] (đền thờ Nguyễn Sứ Quân) chép:
Chùa Biện Sơn hiện là cơ sở phật giáo lớn của tỉnh [[Vĩnh Phúc]].
Dòng 45:
==Lễ hội sông Loan núi Biện==
Lễ hội Đền Gia Loan - Chùa Biện Sơn được diễn ra đầu xuân hàng năm (từ ngày 11 đến rằm tháng giêng) với chủ đề
Ngoài ra, đền Gia Loan còn lưu giữ các phong tục lễ hội xưa trong năm như:
Dòng 54:
==Chú thích==
{{tham khảo}}
[[Thể loại:Di tích quốc gia]]
| |||