Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Nê Lê”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Thẻ: Sửa chữ Hán
Không có tóm lược sửa đổi
Dòng 1:
{{wikify}}
{{unreferenced}}
 
'''Nê Lê''' ([[chữ Hán]]: 泥黎) là tên một địa danh cổ, được nhiều học giả xác định là ở vùng [[Đồ Sơn]] ([[Việt Nam]]) ngày nay. Địa danh này được ghi nhận là nơi đầu tiên truyền bá [[đạo Phật]] vào Việt Nam, vào khoảng thế kỷ thứ III [[trước Công Nguyên]], tương truyền các tăng sĩ Ấn Độ đi truyền giáo đã xây dựng một bảo tháp theo phong cách thời [[Asoka]] tại đây.
 
Hàng 10 ⟶ 7:
 
==Mô tả==
Theo tài liệu [[Giao Châu ký (Lưu Hân Kỳ)|Giao Châu ký]] (交州記, thế kỷ IV) của [[Lưu Hân Kỳ]] (劉欣期) thời [[Đông Tấn]], thì "''...Thành Nê Lê ở phía nam huyện Định An, cách sông bảy dặm, tháp và giảng đường do vua [[A-dục vương|A-dục]] xây dựng vẫn còn. Những người đốn hái củi gọi là Kim tượng.''"<ref>Phiên âm Hán Việt: "''Nê Lê thành tại Định An huyện, Đông Nam cách thủy thất lý, A-dục Theovương Theosở Lưutạo Hântháp Kỳgiảng Giaođường trongthượng Giaotại Châuhữu, kýthái (thếtân kỷgiả IV)vân thị kim tượng''".</ref>
...Cách sông có Thành Nê Lê, thành này do A dục vương xây. Lại chảy về phía đông nam hợp với sông Nam Thủy. Sông Nam Thủy lại chảy về phía đông nam, đi qua phía bắc quận Cửu Đức- Từ Giao Chỉ đi về phía Nam có ngách sông Đô Quan Tái Phố chảy ra. Con sông này từ phía đông đi qua huyện An Định, phía bắc kèm theo sông Trường Giang, ở trong sông có chiếc thuyền đồng do Việt Vương đúc, lúc nước triều xuống người ta thấy chiếc thuyền ấy. Con sông Trường giang lại chảy về phía đông... Theo Thủy kinh chú của Lịch Đạo Nguyên (thế kỷ VI).
Claude Madroll (Ông có rất nhiều những nghiên cứu về Việt Nam và Đông Nam Á) (trong: Le Tonkin ancien Befeo, XXXVII, 1937, 262-332), căn cứ theo tên thành Nê Lê, giải thích Nê Lê là bùn đen. Từ đó cho rằng Nê Lê ở vùng Đồ Sơn - Hải Phòng, bởi vùng này có nhiều bùn đen.
 
"Sách [[Thủy kinh chú"]] (5thế kỷ VI) quyểncủa 37[[Lịch tờĐạo 6b4Nguyên]] -thời 6[[Bắc củaNgụy]], Lệdẫn Đạotheo Nguyênsách "Lâm Ấp ký" (林邑記) viếtchép: "Bến''Từ đòGiao QuanChỉ Tắcđi xuấtvề phía Nam, có ngách sông chảy phátra từ đó,phố songĐô nóQuan Tắc. Con sông này từ phía đông huyện đi qua huyện An Định, vàđi ngang với sông Trường Giang củaở Bắcphía ĐáiBắc. Trong sông, có nơi vua Việt vương đúc thuyền đồng. Khi nước triều rút, người ta còn thấy dấu vết. Sông lại chảy về phía đông, cách sông có thành NêLêNê Lê, ngườinghe ta bảonói là do "vua A - Dụcdục dựng."<ref>Phiên (Độâm Hán Việt: "''Tự Giao Chỉ Nam hành, Đô Quan Tắc phố xuất yên. Kỳ thủy tự huyện Đông kính An Định huyện, Bắc Đáiđới Trường Giang., Gianggiang trung hữu Việt Vươngvương sở đàochú đồng thuyền, triều thủy thốithoái thờithì, nhân hữu kiến chi dãgiả. Kỳ thủy hựu đôngĐông lưu, cách thủy hữu NêLêNê Lê thành, ngôn A - Dụcdục vương sở trúc dã)''". ([[Thủy kinh chú]] quyển 37, tờ 6b4 - 6.</ref> ▼
Trong cuốn "Thành Nêlê thời ASoka" 2 tác giả Trịnh Minh Hiên và Đồng Thị Hoàn cho Rằng:
▲"Thủy kinh chú"(5) quyển 37 tờ 6b4 - 6 của Lệ Đạo Nguyên viết: "Bến đò Quan Tắc xuất phát từ đó, song nó từ phía đông huyện đi qua huyện An Định và Trường Giang của Bắc Đái. Trong sông, có nơi vua Việt vương đúc thuyền đồng. Khi nước triều rút, người ta còn thấy dấu vết. Sông lại chảy về phía đông, cách sông có thành NêLê, người ta bảo là do "vua A - Dục dựng" (Độ Định huyện Bắc Đái Trường Giang. Giang trung hữu Việt Vương sở đào đồng thuyền, triều thủy thối thời, nhân hữu kiến chi dã. Kỳ thủy hựu đông lưu, cách thủy hữu NêLê thành, ngôn A - Dục vương sở trúc dã).
 
Sách "[[Thái bìnhBình hoàn vũ ký"]] (太平寰宇記) của Nhạc Sử (樂史) thời [[Tống)]], cũng dẫn theo "Giao Châu ký" của Lưu Hân Kỳ, chép "Có''Thành thànhNê NêLêLê ở đôngĐông namNam huyện An Định''".<ref>Phiên đờiâm Hán Việt: "''Nê Lê thành tại Định An huyện Đông Nam.''" (''Thái Bình hoàn vũ ký''. Bản [[Tứ khố toàn thư]], quyển 170.)</ref>
 
==Vị trí trong lịch sử Phật giáo Việt Nam==
Theo "Giao Châu Ký" của Lưu Hân Kỳ (viết trong những năm 360 - 420): "Thành Nê Lê ở phía đông nam huyện Định An, cách sông bảy dặm, tháp và giảng đường do vua A - Dục dựng vẫn còn. Những người đốn hái củi gọi là kim tượng". (NêLê thành tại Định An huyện, Đông Nam cách thủy thất lý, A-Dục vương sở tạo tháp giảng đường thượng tại hữu, thái tân giả vân thị kim tượng).
Căn cứ vào các ghi chép của các tài liệu cổ chữ Hán, các nhà nghiên cứu khẳng định có sự tồn tại của thành Nê Lê và tháp Asoka tại khu vực Đồ Sơn ngày nay. Sách [[Thiền uyển tập anh]] có chép truyện Quốc sư [[Thông Biện]] trả lời [[Ỷ Lan|Phù Thánh Linh Nhân hoàng thái hậu]], dẫn theo "Đàm Thiên pháp sư truyện" trong [[Tục cao tăng truyện]]: "''Một phương Giao Châu, đường thông [[Thiên Trúc]], Phật pháp lúc mới tới, thì [[Giang Đông]] chưa có, mà [[Luy Lâu]] lại dựng chùa hơn 20 ngôi, độ tăng hơn 500 người, dịch kinh 15 quyển, vì nó có trước vậy.''",<ref>''[[Thiền uyển tập anh]]'', [[Lê Mạnh Thát]] dịch. Quyển Thượng, truyện Quốc sư Thông Biện.</ref> được các nhà nghiên cứu xem như chứng cứ lịch sử cho thấy Phật giáo đã được truyền bá vào Việt Nam từ rất sớm.
v Cuốn "Thiền Uyển Tập Anh(6)" (của soạn giả: Kim Sơn - Thiền phái Trúc Lâm - Thế kỷ XIV) có dẫn truyện Đàm Thiên Pháp Sư trả lời Vua Cao Tổ nhà Tùy rằng: "Cõi Giao Châu có đường thông sang Thiên Trúc gần hơn ta. Khi Phật giáo chưa du nhập vào đất Giang Đông ta mà ở cõi ấy đã xây dựng được hơn 20 ngọn Bảo tháp, độ được hơn 500 tăng sĩ, dịch được 15 bộ kinh rồi. Vì ở bên ấy gần nước Phật hơn ta. Bấy giờ có các vị Ma-ha-kỳ-vực, Khương Tăng Hội, Chi Cương Lương và Mâu Bác đến ở truyền đạo... Ngài muốn bố thí một cách bình đẳng, phái chư tăng sang truyền đạo, nhưng ở đó họ đã có đủ rồi, ta không cần phải sang nữa."
 
<!--
Sách "Sử học bị khảo" của Đặng Xuân Bảng ghi rằng: "Câu Lậu giáp sông, nước sông đối với (?) An Định chảy vào sông Uất" thì An Định ở phía đông Câu Lậu - đất gần biển mà nước chảy vào sông Uất". Trong "Từ điển bách khoa địa danh Hải Phòng" ghi rằng đất Câu Lậu là một phần đất Tiên Lãng, Hải Phòng ngày nay, còn khu vực Đồ Sơn về địa lý là mảnh đất cuối cùng nhô ra biển Đông ở phia đông nam mang tên Hải Tần(7) từ thời Hán (thời bà Lê Chân đến đây lập ra An Biên trang).
 
Tác giả Claude Madroll (Ông có rất nhiều những nghiên cứu về Việt Nam và Đông Nam Á) (trong: Le Tonkin ancien Befeo, XXXVII, 1937, 262-332), căn cứ theo tên thành Nê Lê, giải thích Nê Lê là bùn đen. Từ đó cho rằng Nê Lê ở vùng Đồ Sơn - Hải Phòng, bởi vùng này có nhiều bùn đen.
Trong bài minh văn trên chuông chùa Vân Bản Đồ Sơn có đoạn: "Khổ hạnh tăng Hướng Tâm cư sĩ Đại Ô, bổ trợ Báo Thiên đổ, Cổ Xuyên đổ, Đồ Sơn đổ, Xá Lị đổ, Đào, Kênh nhị sở vi hữu công…", được GS Nguyễn Tá Nhí – Viện Hán Nôm và đệ tam Pháp chủ Phổ Tuệ giúp đỡ phỏng dịch như sau: "Nhà sư Hướng Tâm và cư sĩ Đại Ô, hai người có công tu bổ tháp Báo Thiên (kinh đô Thăng Long), tháp Cổ Châu (ở chùa Cổ Châu - hay còn gọi là chùa Dâu, Bắc Ninh), tháp Đồ Sơn (tháp Tường Long, Đồ Sơn), tháp Xá Lị(7a) và hai nơi Kênh, Đào". Cũng theo GS Nguyễn Tá Nhí: Ba tháp trong bài minh là ba nổi tiếng thời Lý là: tháp Báo Thiên; tháp Cổ Châu; tháp Đồ Sơn, chúng ta đều biết, nhưng tháp Xá Lị của Đức Phật Thế Tôn, xuất hiện trong bài minh văn cổ như chuông chùa Vân Bản là điều hiếm thấy trong lịch sử Phật giáo Việt Nam.
Trong "Đồ Sơn bát vịnh(8)" là 8 bài thơ cổ của tác giả Hoàng Xuân Hoàn, người Đồ Sơn có viết về vua Asoka đã từng đến Đồ Sơn xây tháp Phật giáo và vào thời điểm đó ngôi tháp đã đổ rồi: -->
==Chú thích==
{{tham khảo}}
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Nê_Lê”