Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Muội Hỉ”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
clean up, general fixes, replaced: “ → " (4), ” → " (3) using AWB
Dòng 19:
== Di sản ==
=== Khảo chứng lịch sử ===
Cuốn sử biên niên [[Trúc thư kỉ niên|''Trúc thư kỉ niên'']] của nước Ngụy thời [[Chiến Quốc]] bổ sung thêm thông tin về câu chuyện Muội Hỉ và Hạ Kiệt. Sau khi chinh phục Hữu Thi và có được Muội Hỉ, Hạ Kiệt vẫn tiếp tục chinh phạt, mang quân đi đánh nước [[Manh Sơn]]. Manh Sơn bèn học theo Hữu Thi, dâng 2 cô gái đẹp là Uyển và Viêm để xin Hạ lui quân, Hạ Kiệt bằng lòng nhận mỹ nhân mà rút quân về. Từ đó Hạ Kiệt vô cùng sủng ái 2 mỹ nữ Manh Sơn. Muội Hỉ bị thất sủng nên quay sang oán hận Hạ Kiệt<ref name="Kì Ngạn Thần, sách đã dẫn, tr 51">Kì Ngạn Thần, sách đã dẫn, tr 51</ref><ref>《太平御览·卷一百三十五》引《竹书纪年》:后桀伐岷山,岷山女於桀二人,曰琬、曰琰。桀受二女,无子,刻其名於,苕华之玉,苕是琬,华是琰;而弃其元妃於洛,曰末喜氏。末喜氏以与伊尹交,遂以夏亡。</ref>. Khi đó, Thành Thang tại đất Thương ngày càng lớn mạnh. Thương Thang sai hữu tướng Y Doãn đến kinh đô nhà Hạ trá hàng. Vào lúc đó, Y Doãn đã lợi dụng sự oán vọng của Muội Hỉ đối với Kiệt để khai thác cho mục tiêu chính trị của nước Thương. Y Doãn lén liên hệ qua lại với bà. Muội Hỉ đã tiết lộ nhiều tin tức về nội tình triều đình nhà Hạ cho Y Doãn. Sau khi đạt được mục đích, Y Doãn trở lại giúp Thành Thang<ref name="Kì Ngạn Thần, sách đã dẫn, tr 51" />. Trong khi Kiệt say đắm tửu sắc thì Thương Thang theo kế sách của Y Doãn tìm cách liên minh để tạo vây cánh và mang quân đánh diệt các nước chư hầu thân với Hạ như Cát, Bình Chướng Vi<ref>Huyện Hoạt, phía đông Hà Nam, Trung Quốc</ref>, Côn Ngô<ref>Phía đông huyện Hoạt, Hà Nam, Trung Quốc</ref>. Sau đó Hạ Kiệt bị Thương Thang đánh bại trong trận quyết định ở Minh Điều<ref>Miền đông Phong Khâu, Hà Nam, Trung Quốc</ref> và mất nước, bị đày ra Nam Sào.
 
Các sách thời [[Tiên Tần]] đều chép rất ít về Muội Hỉ. Như sách cổ [[Quốc ngữ (sách)|''Quốc ngữ'']], khi nói về Muội Hỉ cũng rất ngắn gọn: 「''"Khi ấy Hạ Kiệt phạt Hữu Thi, người Hữu Thi bèn dâng lên Muội Hỉ. Muội Hỉ có sủng, kết quả là cùng Y Doãn đồng thời khiến nhà Hạ suy vong"''; 昔夏桀伐有施,有施人以妺喜女焉;妺喜有宠,于是乎与伊尹比而亡夏」. Như vậy theo sách ghi lại, Muội Hỉ không có hành vi gì độc ác cả, ngoài ra còn khẳng định sự liên hệ giữa Muội Hỉ cùng Y Doãn, cho thấy những gì Trúc thư kỉ niên ghi lại thập phần xác đáng.
 
Sách [[Sử ký|''Sử ký'']] của [[Tư Mã Thiên]] đã tổng hợp lại, và là bộ sử chính thống đầu tiên có nhiều câu chuyện về Muội Hỉ, trường hợp tương tự [[Đát Kỷ]] vậy. Tuy nhiên, vào thời [[nhà Hán]] thì việc ghi lại hành vi tàn ác của Hạ Kiệt, hay thậm chí cả [[Trụ Vương|Trụ vương]], vẫn chưa thực sự được móc nối với Muội Hỉ cùng Đát Kỷ. Ví dụ như trong [[Hàn thi ngoại truyện|''Hàn thi ngoại truyện'']] (韩诗外传) chép về Hạ Kiệt này: 「''"Năm đó Kiệt xây hồ làm Tửu trì, âm nhạc đàn sáo lả lướt, cho hơn 3.000 người húp Tửu trì vẫn không hết"''; 昔者桀为酒池糟堤,纵靡靡之乐,而牛饮者三千」. Hoặc như sách thời Tây Hán là [[Hoài Nam Tử|''Hoài Nam Tử'']], phần ''"Bổn kinh huấn"'' (本经训) cũng viết: 「''"Thời gần đây, có Kiệt-Trụ làm Tuyên thất, Dao đài, Tượng lang, Ngọc sàng, Trụ còn làm phố thịt, hồ rượu, quả thực đốt hết tiền tài trong thiên hạ, ai can gián thì khoét ra, lại nhẫn tâm mổ bụng thai phụ, khiến thiên hạ oán thán, ngược đãi bách tính"''; 晚世之时,帝有桀、纣,为琁室、瑶台、象廊、玉床,纣为肉圃、酒池,燎焚天下之财,疲苦万民之力,刳谏者,剔孕妇,攘天下,虐百姓」. Những lời chỉ trích Hạ Kiệt khi ấy, vẫn chưa có bóng dáng của Muội Hỉ.
 
Tuy nhiên, về sau một cơ số học giả đã bắt đầu móc nối Hạ Kiệt suy đồi có liên quan đến nữ sắc. [[Tuân Tử]], mục ''"Giải tế"'' (解蔽) có nói: 「''"Nói đến sự ngu muội (tế) cả bậc người làm vua, phải nói đến Hạ Kiệt và Ân Trụ. Kiệt ngu muội vì Muội Hỉ, mà không biết nghe theo Quan Long Phùng can gián, nghi ngờ tâm ngay lại rồi làm loạn. Trụ ngu muội là do Đát Kỷ, không biết nghe theo Tử Khải, nghi ngờ tâm ngay lại rồi làm loạn"''; 昔人君之蔽者,夏桀殷纣是也。桀蔽于末喜、斯观,而不知关龙逢,以惑其心,而乱其行。纣蔽于妲己、飞廉,而不知微子启,以惑其心,而乱其行。」.