|
== Lịch sử ==
===Thành lập===
Vào thời điểm [[nhà Hán]] suy yếu, khu vực Bắc Trung Quốc thuộc quyền kiếm soát của Tào Tháo. Nước Ngụy manh nha hình thành từ cuối thời Đông Hán.
Tào Ngụy ít chiến tranh với Đông Ngô như với Thục Hán. Từ khi 3 quốc gia chính thức xưng hiệu, trong vòng hơn 40 năm, Tào Ngụy và Thục Hán đánh nhau 15 lần, 6 lần thời [[Gia Cát Lượng]] làm thừa tướng ở Thục (''Lục xuất Kỳ Sơn'') và 9 lần khi [[Khương Duy]] cầm quyền chỉ huy quân sự tại nước này (''Cửu phạt trung nguyên'').
ThựcNước Ngụy tiêu diệt nước Thục vào năm 263. Tuy nhiên, lúc này thực quyền trong triều đình Tào Ngụy đã rơi vào tay họ Tư Mã sau khi Ngụy Minh Đế Tào Duệ mất (239). [[Tư Mã Ý]] diệt quan phụ chính trong tông thất nhà Ngụy là Tào Sảng và nắm trọn quyền hành. Sau khi Ý chết, con là [[Tư Mã Sư]] lên thay, phế Tào Phương, lập Tào Mao làm vua (254). Năm 260, em Tư Mã Sư là [[Tư Mã Chiêu]] giết Mao lập Tào Hoán. Tháng chạp năm Ất Dậu (tháng 2 năm 266), con Tư Mã Chiêu là [[Tấn Vũ Đế|Tư Mã Viêm]] cướp ngôi Hoàng đế của [[Tào Hoán]], lập nên [[nhà Tấn]]. Tào Ngụy mất từ đó.▼===Suy vong===
▲Thực quyền trong triều đình Tào Ngụy đã rơi vào tay họ Tư Mã sau khi Ngụy Minh Đế Tào Duệ mất (239). [[Tư Mã Ý]] diệt quan phụ chính trong tông thất nhà Ngụy là Tào Sảng và nắm trọn quyền hành. Sau khi Ý chết, con là [[Tư Mã Sư]] lên thay, phế Tào Phương, lập Tào Mao làm vua (254). Năm 260, em Tư Mã Sư là [[Tư Mã Chiêu]] giết Mao lập Tào Hoán.
[[Trương Đễ]], thừa tướng Đông Ngô thời Tam quốc, đánh giá nhà [[Tào Ngụy]] bên ngoài không được lòng dân, bên trong thì họ Tư Mã đã khống chế triều đình nên bị diệt vong là lẽ đương nhiên<ref>Tập Tạc Xỉ – Tương Dương kỳ cựu ký</ref>:
:''[[Tào Tháo]] dẫu công trùm Trung Hạ, uy chấn tứ hải, (nhưng) ưa chuộng quyền thuật, chinh phạt không thôi, dân sợ oai mà không nhớ đức vậy. Phi, Duệ nối ngôi, còn tàn ngược hơn, trong xây cung thất, ngoài sợ hùng hào, đông tây rong ruổi, không năm nào yên; họ gây mất lòng dân, đã lâu ngày rồi. Cha con Tư Mã Ý từ khi nắm quyền, nhiều lần lập công, dẹp bỏ hà khắc mà ban bố ân huệ, vì họ mưu đồ làm chúa mà cứu chữa căn bệnh ấy, lòng dân theo về, cũng đã lâu rồi. Bởi thế Hoài Nam ba lần loạn, mà phúc tâm không rối; cái chết của Tào Mao, tứ phương chẳng động... Họ diễu võ dương uy rồi, căn bản vững chắc rồi, lòng người quy phục rồi, gian kế xác lập rồi.''
Tháng chạp năm Ất Dậu (tháng 2 năm 266), con Tư Mã Chiêu là [[Tấn Vũ Đế|Tư Mã Viêm]] cướp ngôi Hoàng đế của [[Tào Hoán]], lập nên [[nhà Tấn]]. Tào Ngụy mất từ đó.
== Chế độ đồn điền ==
|
