Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Carbohydrat”

'''Carbohydrat''' {{Ref_label|A|α|none}} ([[tiếng Anh]]: carbohydrate) hay '''saccarit'''{{Ref_label|B|β|none}} (tiếng Anh: saccharide) hay '''gluxit''' ([[tiếng Pháp]]: glucide), có công thức phân tử [[Cacbon|C]]₁₂[[Hiđrô|H]]₂₂[[Ôxy|O]]₁₁ là nhóm phổ biến nhất trong bốn nhóm [[phân tử sinh học]] chính. Chúng có nhiều vai trò quan trọng trong các cơ thể sống như tích trữ và vận chuyển [[năng lượng]] (như [[starch]], [[glycogen]]) và các thành phần cấu trúc (như [[cellulose]] trong thực vật và [[chitin]] trong động vật). Thêm vào đó, carbohydrat và các dẫn xuất của nó có vai trò chính trong quá trình làm việc của [[hệ miễn dịch]], [[thụ tinh]], [[sinh bệnh học|phát bệnh]], [[sự đông máu]], và [[sinh học phát triển]].<ref>{{citeChú bookthích sách |last = Maton |first = Anthea |coauthors = Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright |title = Human Biology and Health |publisher = Prentice Hall |date = 1993 |location = Englewood Cliffs, New Jersey, USA |pages = 52–59 |isbn = 0-13-981176-1}}</ref>

Monosaccharide được phân loại dựa trên 3 đặc điểm khác nhau gồm: vị trí của các nhóm [[carbonyl]], số nguyên tử cacbon, và đối xứng bàn tay của chúng. Nếu nhóm carbonyl là [[aldehyde]], monosaccharide là [[aldose]]; nếu nhóm carbonyl là [[xeton]], monosaccharide là [[ketose]]. Monosaccharide có 3 nguyên tử cacbon là [[triose]], 4 nguyên tử cacbon là [[tetrose]], 5 nguyên tử cacbon là [[pentose]], sáu là [[hexose]], và tương tự.<ref>{{citeChú bookthích sách | last = Campbell | first = Neil A. | authorlink = | coauthors = Brad Williamson; Robin J. Heyden | title = Biology: Exploring Life | publisher = Pearson Prentice Hall | year = 2006 | location = Boston, Massachusetts | pages = | url = http://www.phschool.com/el_marketing.html | doi = | id = | isbn = 0-13-250882-6 }}</ref> Hai hệ thống phân loại này thường được sử dụng kết hợp. Ví dụ, [[glucose]] là một [[aldohexose]] (aldehyde sáu cacbon), [[ribose]] là một [[aldopentose]] (aldehyde 5 cacbon), và [[fructose]] là một [[ketohexose]] (xeton 6 cacbon).

Các nguyên tử cacbon liên kết với một [[nhóm hydroxyl]] (-OH), với ngoài lệ là cacbon đầu tiên va cuối cùng là không đối xứng, tạo ra hai vị trí có thể khác nhau theo cấu trúc không gian trung tâm (R hay S). Do tính bất đối xứng này, một số đồng phân có thể tồn tại đối với bất kỳ một công thức monosaccharide cho trước. Ví dụ, aldohexose D-glucose có công thức là (C·H₂O) ₆, trong đó tất cả chỉ 2 trong sáu nguyên tử carbon là không đồng phẳng với các phân tử còn lại, làm cho D-glucose tạo ra 2⁴ = 16 vị trí đồng phân không gian. Trong trường hợp của [[glyceraldehydes]], aldotriose, có một cặp đồng phân không gian là [[enantiomers]] và [[epimer]]. [[Dihydroxyacetone|1, 3-dihydroxyacetone]], ketose giống với aldose glyceraldehydes, là một phân tử đối xứng không có các tâm không gian). Việc hoán đổi vị trí D hay L được thực hiện dựa trên hướng của cárbon bất đối xứng xa nhất tính từ nhóm carbonyl: trong hệ tọa độ Fischer chuẩn nếu nhóm hydroxyl nằm ở bên phải thí phân tử đó là đường D, ngược lại là đường L. Tiếp đầu ngữ "D-" và "L-" không nên nhầm lẫn với "d-" hay "l-", với ý nghĩa chỉ hướng xoay mặt phẳng [[ánh sáng phân cực]]. Việc sử dụng "d-" và "l-" không tuân theo quy tắc hóa học của carbohydrate.<ref>{{citeChú bookthích sách |last=Pigman |first=Ward |coauthors=Horton, D. |title=The Carbohydrates: Chemistry and Biochemistry Vol 1A|editor=Pigman and Horton |series= |edition=2nd|date= |year=1972 |publisher=Academic Press |location=San Diego |isbn= |pages=1–67 |chapter= Chapter 1: Stereochemistry of the Monosaccharides }}</ref>