Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tái Y”

Tái Y sinh vào giờ Dần, ngày 26 tháng 87 (âm lịch) năm [[Hàm Phong]] thứ 6 (1858), là con trai thứ 2 của Đôn Thân vương [[Dịch Thông]] và Trắc Phúc tấn Hách Xá Lý thị.{{sfnp|Điền Thư Hòa|2009|p=125}} Cha ông vốn là con trai thứ 5 của [[Đạo Quang Đế]], nhưng đã trở thành con thừa tự của Đôn Thân vương [[Miên Khải]], con trai thứ 3 của [[Gia Khánh Đế]] và là em trai Đạo Quang Đế.{{sfnp|Lý Trị Đình|1997|p=28}}

Thụy Thân vương [[Miên Hân]] là con trai thứ 4 của [[Gia Khánh Đế]] và [[Hiếu Hòa Duệ Hoàng hậu]]. Ông chỉ có duy nhất người con trai Dịch Chí nhưng lại không có con trai. Năm 1860, Tái Y được chọn trở thành cháu thừa tự của Miên Hân, dưới danh nghĩa con trai của Dịch Chí.{{sfnp|Lý Học Cần|1995|p=1689}}

Năm Hàm Phong thứ 10 (1860), Tái Y trở thành cháu thừa tự của Thụy Thân vương [[Miên Hân]] và được tập tước [[Đa La Bối lặc|Bối lặc]]. Năm [[Quang Tự]] thứ 15 (1889), ông được ban hàm [[Đa La Quận vương|Quận vương]].{{Efn|Bối lặc được ban thêm hàm Quận vương tức "Bối lặc (hàm Quận vương)", chỉ được hưởng bổng lộc của hàm Quận vương mà không phải chính thức được phong tước Quận vương.}} 4 năm sau thì trở thành Ngự tiền Đại thần. Đến năm 1894, ông chính thức được tập tước Thụy vương nhưng đây không phải [[Thiết mạo tử vương]] nên ông được phong làm Thụy Quận vương. Tuy nhiên, vì sai lầm trong lúc truyền chỉ mà chữ "Thụy" ({{Lang|zh|瑞}}) của tước vị trở thành chữ "Đoan" ({{Lang|zh|端}}).{{Sfnp|Tô Đồng Bỉnh|1988|p=10|loc=Tập 3}}

Năm Quang Tự thứ 25 (1899), [[Từ Hi Thái hậu]] lập con trai của Tái Y là Phổ Tuấn làm "Đại A ca", muốn cho Phổ Tuấn nhập tự dòng chính thống trở thành con thừa tự của [[Đồng Trị Đế]], ý đồ muốn phế truất Quang Tự để lập Phổ Tuấn lên ngôi.<ref>{{Chú thích sáchsfnp|url=https://books.google.com.vn/books?id=vWOCAAAAIAAJ|title=清代皇族人口行为和社会环境|last=Lý Trung Thanh|last2=Quách Tùng Nghĩa|date=1994|publisher=Nhà xuất bản Đại học Bắc Kinh|isbn=9787301025932|pagesp=78|language=zh|trans-title=Hành vi nhân khẩu và hoàn cảnh xã hội của Hoàng tộc triều Thanh}}</ref> Sự kiện này thường được biết đến với tên gọi "Kỷ Hợi kiến trữ" ({{Lang-zh|c=[[:zh:己亥建储|己亥建储]]}}). Nhưng Phổ Tuấn không được các công sứ phương Tây thừa nhận nên Từ Hi Thái hậu bị buộc dừng kế hoạch phế lập.<ref>{{cite booksfnp|url=https://archive.org/details/boxerrebelliondr00dian/page/38|title=The Boxer Rebellion: The Dramatic Story of China's War on Foreigners that Shook the World in the Summer of 1900|author=Diana Preston|publisher=Bloomsbury Publishing|year=2000|isbn=0-8027-1361-0|location=United States|pagep=[https://archive.org/details/boxerrebelliondr00dian/page/38 38]|url-access=registration}}</ref>

Năm 1900, [[Phong trào Nghĩa Hòa Đoàn]] bùng phát, Tái Y lúc bấy giờ chưởng quản Thần Cơ doanh, phụ trách sự an toàn của kinh sư, còn có một thời gian từng tiếp quản {{Interlanguage link|Tổng lý các quốc sự vụ nha môn|en|Zongli Yamen|zh|總理各國事務衙門}} nhưng ông lại ủng hộ Nghĩa Hòa Đoàn. Sau khi [[Liên quân tám nước]] vào kinh, Tái Y bị liệt vào danh sách tội phạm chiến tranh, được xếp vào hàng những người chủ mưu. Tái Y bị cách tước, trả về làm con của Dịch Thông. Đến năm 1902, dưới áp lực và thỏa thuận từ nhiều bên, Tái Y và Phổ Tuấn được triều đình nhà Thanh giữ lại mạng sống nhưng bị buộc đi lưu đày ở [[Tân Cương]].<ref>{{Chú thích sách|url=https://books.google.com.vn/books?id=10_oDwAAQBAJ|title=大太监李莲英：从宫廷太监到封建社会最后的权宦|last=Nhã Sắt|first=雅瑟|last2=Vương Mục|first2=王牧|date=2011-05-01|publisher=Beijing Book Co. Inc.|isbn=9787560969879|language=zh|trans-title=Đại thái giám Lý Liên Anh: Từ một thái giám cung đình đến hoạn quan quyền lực cuối cùng của chế độ phong kiến}}</ref><ref>{{Chú thích sáchsfnp|url=https://books.google.com.vn/books?id=_Cl1AAAAIAAJ|title=清代新疆流放研究|last=Chu Hiên|first=周轩|date=2004|publisher=Nhà xuất bản Đại học Tân Cương|isbn=9787563118953|pagesp=40|language=zh|trans-title=Nghiên cứu việc lưu đày Tân Cương vào thời Thanh}}</ref> Ông ở tại vương phủ của A Lạp Thiện Thân vương, cha của Kế phúc tấn Bác Nhĩ Tế Cát Đặc thị đồng thời là ông ngoại của Phổ Tuấn.

Năm 1917, nhân cơ hội [[Trương Huân (tướng đuôi sam)|Trương Huân]] khôi phục ngai vàng, Tái Y được khôi phục tự do cho đến khi ông qua đời vào giờ Thìn ngày 24 tháng 11 năm 1922 (âm lịch).{{Sfnp|Hoa Nhĩ Gia|2009|p=241}}

# Phổ Soạn ({{Lang|zh|[[:zh:溥僎|溥僎]]}}, 10 tháng 10 năm 1875 – 28 tháng 3 năm 1920), mẹ là Đích phúc tấn Y Nhĩ Căn Giác La thị. Tháng giêng năm 1894, ông được phong tước Nhất đẳng Trấn quốc Tướng quân. Đến năm 1902 khi Tái Y bị phán lưu đày Tân Cương, ông đã chủ động xin với Từ Hi Thái hậu được đi theo cha để phụng dưỡng.{{sfnp|Lý Trị Đình|1997|p=376}}

# Phổ Tuấn ({{Lang|zh|[[:zh:溥儁|溥儁]]}}, 1885 – 1942), mẹ là Kế phúc tấn Bác Nhĩ Tế Cát Đặc thị. Khi [[Từ Hi Thái hậu]] [[thùy liêm thính chính]] đã lập Phổ Tuấn làm hoàng tử của [[Đồng Trị Đế]]. Sau sự kiện Nghĩa hòa đoàn, Phổ Tuấn cùng Tái Y đều bị lưu đày đến Tân Cương.{{Sfnp|Arthur W. Hummel Sr|2018|p=800}}

== GhiChú chúthích ==

=== Tham khảo ===