Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Phổ chính trị”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n sửa tham số (via JWB) |
|||
Dòng 3:
Một '''phổ chính trị''' là một hệ thống xác định các lập trường chính trị khác nhau dựa trên một hay nhiều trục hình học nằm trong các chiều hướng chính trị độc lập không phụ thuộc nhau.
Các phổ chính trị lâu đời nhất bao gồm một [[cánh tả]] và một [[cánh hữu]], những từ mà ban đầu được dùng để chỉ sự sắp xếp chỗ ngồi trong Quốc hội Pháp sau Cách mạng Pháp (1789–99).<ref>{{Chú thích web|tiêu đề=What Is Left Or Right?|url=http://c2.com/cgi/wiki?WhatIsLeftOrRightWing|ngày truy cập=ngày 16 tháng 12 năm 2013}}</ref> Theo trục chính trị tả-hữu đơn giản nhất, [[chủ nghĩa cộng sản]] và [[chủ nghĩa xã hội]] thường được đặt về phía bên trái, đối ngược với [[chủ nghĩa phát xít]] và [[chủ nghĩa bảo thủ]] về phía bên phải. [[Chủ nghĩa tự do]] có thể có ý nghĩa khác nhau trong các bối cảnh khác nhau, đôi khi nằm về phía tả ([[chủ nghĩa tự do xã hội]]), đôi khi lại nằm về phía hữu ([[chủ nghĩa tự do cá nhân]] hay [[chủ nghĩa tự do cổ điển]]). Các nền chính trị phủ nhận hệ thống phổ chính trị tả-hữu truyền thống được biết đến như là các nền [[chính trị hòa hợp]], sử dụng đồng thời các yếu tố cánh tả và cánh hữu.<ref>{{chú thích sách |first=Roger |last=Griffin |title=Fascism |url=http://books.google.com/books?id=3ssUAQAAIAAJ |year=1995 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0-19-289249-2 |pages=8,307}}</ref><ref>{{chú thích sách |editor-first=Aristotle A. |editor-last=Kallis |title=The fascism reader |url=http://books.google.com/books?id=tP2wXl5nzboC |year=2003 |publisher=Routledge |isbn=978-0-415-24359-9 |page=71 |chapter=A 'Spectral-Syncretic' Approach to Fascism |
[[Khoa học chính trị|Các nhà khoa học chính trị]] thường xuyên lưu ý rằng để mô tả các biến thể đang tồn tại của các tư tưởng chính trị thì chỉ duy nhất một trục tả-hữu là không đủ, và thường phải sử dụng thêm nhiều trục khác. Mặc dù những từ ngữ mô tả các cực đối lập có thể khác nhau thì thường trong các phổ song trục phổ biến, các trục được chia theo 2 chiều: các vấn đề văn hóa xã hội và các vấn đề kinh tế, mỗi chiều gồm một cực là một dạng của [[chủ nghĩa cá nhân]] (hay chính quyền của tự do cá nhân) và một cực là một dạng của [[chủ nghĩa cộng đồng]] (hay chính phủ của sự ổn định cộng đồng). Trong bối cảnh này, phe tả đương đại Mỹ thương được coi là người theo [[chủ nghĩa cá nhân]] (hay [[chủ nghĩa tự do cá nhân]]) ở các vấn đề văn hóa xã hội và là người theo [[chủ nghĩa cộng đồng]] ở các vấn đề kinh tế, trong khi phe hữu hiện nay ở Mỹ thường được coi là những người theo chủ nghĩa cộng đồng ở vấn đề văn hóa xã hội và theo chủ nghĩa cá nhân (hay tự do cá nhân) ở vấn đề kinh tế.
| |||