Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Đại dịch cúm Tây Ban Nha 1918”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Thẻ: Đã bị lùi lại Thêm liên kết dưới Liên kết ngoài hoặc Tham khảo Soạn thảo trực quan |
Thẻ: Đã bị lùi lại Thêm liên kết dưới Liên kết ngoài hoặc Tham khảo Soạn thảo trực quan |
||
Dòng 35:
| confirmed_cases = 500 triệu người (ước tính){{sfn|Taubenberger|Morens|2006}}
| recovery_cases =
| deaths =
| territories =
| suspected_cases =
Dòng 45:
Hầu hết các đợt bùng phát [[Dịch bệnh|dịch]] [[cúm]] khác làm tử vong một cách không tương xứng khi giết bệnh nhân [[vị thành niên]], người già, hoặc đã bị suy yếu; Ngược lại đợt [[dịch bệnh]] năm 1918 chủ yếu là giết người lớn, trẻ khỏe mạnh trước. Các nghiên cứu hiện đại, sử dụng [[virus]] lấy từ thi thể của nạn nhân đông lạnh, đã kết luận rằng [[virus]] giết chết bệnh nhân bằng việc gây phát sinh cơn bão [[cytokine]] ([[Phản ứng miễn dịch|phản ứng]] quá mức của [[hệ miễn dịch]] của cơ thể). Các [[phản ứng miễn dịch]] mạnh mẽ của thanh niên gây tàn phá cơ thể, trong khi [[Hệ miễn dịch|hệ thống miễn dịch]] yếu hơn của trẻ em và người lớn trung niên dẫn đến tử vong ít hơn ở những người này.
Trong hai năm [[1918]] - [[1919]], cúm làm chết khoảng 40-50 triệu người<ref>{{Chú thích sách|url=http://archive.org/details/sim_bulletin-of-the-history-of-medicine_spring-1991_65_1|title=Bulletin of the History of Medicine Spring 1991: Vol 65 Iss 1|date=Spring 1991|publisher=Johns Hopkins University Press|others=Internet Archive|language=English}}</ref>, theo ước lượng gần đây con số này có thể lên đến khoảng 50-100 triệu. Trận cúm tàn bạo này được giới nghiên cứu y học xem ngang hàng với trận [[dịch hạch]] làm chết gần hai phần ba dân châu Âu giữa [[thế kỷ 14]]. Sở dĩ có nhiều tử vong là vì dịch cúm lần này rất mạnh.
== Nguồn gốc và Tên gọi ==
Hàng 51 ⟶ 53:
Nhưng thực chất nó bắt nguồn từ những người lính Mỹ tham gia chiến tranh thế giới lần thứ 1. Do Mỹ là thành viên của [[Entente|'''khối Hiệp Ước''']] nên dịch cúm bị gán cho '''Tây Ban Nha''' vì mục đích [[chính trị]]. Vua [[Alfonso XIII của Tây Ban Nha|Alfonso XIII]] của [[Tây Ban Nha]] cũng đã bị nhiễm cúm. <ref>{{Chú thích web|url=https://www.vinmec.com/vi/tin-tuc/thong-tin-suc-khoe/suc-khoe-tong-quat/dai-dich-cum-tay-ban-nha-1918/|tựa đề=Đại dịch cúm Tây Ban Nha 1918|website=www.vinmec.com|ngôn ngữ=vi|ngày truy cập=2022-04-03}}</ref>
== Dịch tễ học ==
=== Làn sóng thứ nhất (Mùa xuân 1918) ===
Hàng 66 ⟶ 68:
=== Làn sóng cuối cùng (Mùa xuân 1919) ===
Khi này Đại dịch cúm đã suy yếu, làn sóng này chỉ ngắn ngủi và sớm kết thúc vào mùa hè cùng năm do những người nhiễm đã chết hoặc đã có [[miễn dịch]] với loại bệnh này.
=== Hậu Đại dịch cúm Tây Ban Nha 1918 ===
'''Đại dịch cúm Tây Ban Nha''' đã gây ra thiệt hại nặng nề cho con người, khiến cho nhiều gia đình mất người thân, để lại nhiều góa phụ và [[trẻ mồ côi]]. Các nhà [[Đám tang|tang lễ]] rơi vào tình trạng quá tải, các thi thể chất đống. Nhiều gia đình đã tự đào mộ cho thành viên của họ. Về mặt kinh tế, tại [[Hoa Kỳ]], nhiều [[doanh nghiệp]] phải đóng cửa vì có nhiều nhân viên bị bệnh. Nền [[nông nghiệp]] cũng bị ảnh hưởng trầm trọng vì không có đủ [[công nhân]] để thu hoạch mùa màng ở các [[Trang trại|nông trại]]. Các cơ sở [[y tế]] địa phương đóng cửa gây khó khăn trong việc cản trợ sự lây lan của dịch.
Khoảng 50% những người ở gần người bị cúm bị lây bệnh, và khi bị lây có triệu chứng rất trầm trọng. Vì triệu chứng trầm trọng khác cúm thường nên lúc bây giờ người ta đoán bệnh sai lạc như bệnh [[sốt xuất huyết Dengue]], [[kiết lỵ]] hay [[thương hàn]]. Trận cúm Tây Ban Nha quả thực là một bệnh dịch toàn cầu, lan tràn lên tận [[Bắc Cực|Bắc cực]] và cả những vùng đảo xa xôi ở [[Thái Bình Dương]] cũng bị lây. Khoảng 2 - 20% người mắc bệnh bị chết (cao hơn tỉ lệ tử vong 0.1% của loại cúm thông thường). Một đặc điểm của dịch cúm này là đa số người chết thuộc tuổi khá trẻ, 99% tử vong tuổi nhỏ hơn 65, và 50% ở tuổi 20 - 40<ref>{{Chú thích tạp chí|last=Simonsen|first=L.|last2=Clarke|first2=M. J.|last3=Schonberger|first3=L. B.|last4=Arden|first4=N. H.|last5=Cox|first5=N. J.|last6=Fukuda|first6=K.|date=1998-07|title=Pandemic versus epidemic influenza mortality: a pattern of changing age distribution|url=https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9652423/|journal=The Journal of Infectious Diseases|volume=178|issue=1|pages=53–60|doi=10.1086/515616|issn=0022-1899|pmid=9652423}}</ref> (so với cúm thông thường làm chết trẻ nhỏ và người già trên 65). Người ta ước lượng đợt cúm 1918-1919 giết chết khoảng 2.5 - 5% dân số toàn thế giới.
▲Mùa hè năm 1919, dịch bệnh kết thúc do những người nhiễm đã chết hoặc đã có [[miễn dịch]] với loại bệnh này. Gần 90 năm sau, các [[nhà khoa học]] đã công bố một nhóm gồm ba [[gen]] cho phép làm suy yếu [[ống phế quản]] và [[phổi]] của nạn nhân, nó tạo điều kiện cho bệnh nhân mắc [[viêm phổi do vi khuẩn]]. Cho đến nay, dịch cúm Tây Ban Nha vẫn là một dịch bệnh nguy hiểm và gây tàn phá nặng nề trong lịch sử.
==Tham khảo==
| |||