Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Norodom”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n →‎Liên kết ngoài: Fix thể loại năm sinh, năm mất using AWB
GiaTranBot (thảo luận | đóng góp)
n sửa lỗi chữ Ð Bắc Âu (via JWB)
Dòng 14:
Sau khi vua cha [[Ang Duong]] mất năm 1860, Ang Vody là con trưởng lên nối ngôi, đặt hiệu là Norodom I.
 
Tuy nhiên, cha ông là Ang Duong trước khi chết đã để xảy ra bạo loạn với người [[Người Chăm|Chăm]] ở đất Campuchia. Trước đó, năm 1858, một sứ giả của vua Ang Duong là Udkana Yodhasangram (Yuthea Sangkream) được cử đến thương thuyết nhưng bị quân Chăm phản loạn giết chết. Ang Duong mang 10,000 quân đến đánh, giết được nhiều thủ lĩnh Chăm, giải tán Ponhea Lu và tuyên án khổ sai cho hơn 6,000 người khác. Gia đình những người Chăm còn lại bị đày sang các tỉnh Pursat, Lovek, Kompong Tralach, Kompong Luong và khu vực giữa Tonlé Sap và Phnom Penh, [[Hồi giáo|đạo Hồi]] bị cấm truyền bá. Một thủ lĩnh Chăm Java dẫn hàng ngàn người Chăm Java chạy sang [[Châu Đốc (tỉnh)|Châu ÐốcĐốc]] tị nạn và giúp nhà Nguyễn tấn công các vị vua Khmer chống người Việt và người Chăm<ref>Nguyễn Văn Huy, Tìm hiểu người Chăm Việt Nam.</ref>.
 
Đến năm 1861 (tân dậu), thì người em là hoàng tử Sivotha nổi lên tranh ngôi. Sivattha được người Chăm hậu thuẫn chiếm thủ đô [[Oudong (Campuchia)|Oudong]] buộc Norodom phải chạy sang [[Xiêm]].
Dòng 26:
Năm 1904, khi Norodom băng hà, em trai là [[Sisowath của Campuchia|Sisowath]] đã lên ngôi vua Cambodia.
 
Tuy nhiên, theo Nguyễn Văn Huy<ref>Nguyễn Văn Huy, Tìm hiểu người Chăm Việt Nam</ref> thì:<blockquote>''Năm 1861 triều đình Khmer lại có loạn, Norodom (Narottam hay Nặc Ông Lân), con vua Ang Duong, vừa lên ngôi thì bị hai em là hoàng tử [[Sisowath của Campuchia|Sisowath]] (Preah Kevea hay Ang Sor) và hoàng thân Sivattha (Sivotha) tranh ngôi. Sivattha được người Chăm hậu thuẫn chiếm thành Udong, Norodom chạy qua Bangkok, thủ đô Xiêm La lánh nạn. Tại đây, Norodom kêu gọi người Chăm tại Châu ÐốcĐốc qua giúp. Nhân dịp này, với sự có mặt của quân Pháp tại Nam kỳ, cộng đồng người Chăm tại Châu ÐốcĐốc yêu cầu quân Pháp chiếm luôn Chân Lạp với hy vọng được tự do truyền bá đạo Hồi. Năm 1862 Norodom được người Pháp và người Chăm đưa về nước giành lại ngôi vua, nhưng Chân Lạp vẫn bị đặt dưới quyền bảo hộ của Xiêm La. Năm 1864, Pháp đuổi quyền Xiêm ra khỏi lãnh thổ và đứng ra bảo hộ Chân Lạp trực tiếp, đổi tên nước là Cambodge.'' </blockquote><blockquote> ''Dân chúng Khmer, không tán thành việc này, nổi lên chống lại triều đình. Một nhân sĩ Khmer tên [[Acha Xoa|Assoua]], tự nhận là hoàng tử Ang Phim''<ref>Ang Bhim (Ong Bướm), tức con trai của [[Ang Em (hoàng tử)|Ang Em]] và cháu trai của Ang Duong.</ref>'', cháu vua Ang Duong, kêu gọi người Khmer chống Norodom. Trong cuộc tranh chấp này, cộng đồng người Chăm bị chia rẽ. Người Chăm tại [[Kampong Cham (huyện)|Kompong Cham]] theo Assoua; người Chăm tại Châu ÐốcĐốc theo Pháp ủng hộ Norodom. Vùng biên giới phía cực nam Việt Nam trở thành vùng tranh chấp giữa người Khmer, người Việt và người Chăm. Người Chăm muốn thành lập một tiểu vương quốc Hồi giáo tại [[Hà Tiên (tỉnh)|Hà Tiê]]<nowiki/>n, chấp nhận triều cống Cao Miên và nhận Pháp bảo hộ. Cambodge xác nhận Hà Tiên là lãnh thổ của họ và người Việt nói Hà Tiên là một thị xã của miền Nam từ lâu đời. Sau cùng Pháp sáp nhập Hà Tiên vào lãnh thổ [[Nam Kỳ|Nam kỳ]]. Trong khi đó, tại Cambodge, triều thần muốn đưa hoàng tử Sisowath lên thay. Bị cô lập, Norodom giao cho Samdech Chau Ponhea, một tướng Chăm, bảo vệ vòng đai thành Udong nhưng sau cùng phải giao cho Brière de l Isle, một sĩ quan Pháp, đảm nhiệm vì trong phe phản loạn cũng có người Chăm do đó rất khó phân biệt. Sau cùng Samdech Chau Ponhea được giao bảo vệ hậu cung. Năm 1865, một tu sĩ Phật giáo tên [[Pu Kom Pô|Pou Kombo]] (tự nhận là hoàng tử Ang Phim, con vua Ang Chan, cháu vua Ang Duong''<ref>Đoạn này có lẽ sai, chỉ có Acha Xoa nhận là Ang Bhim.</ref>'') cùng với 2,000 người Chăm tại Châu ÐốcĐốc nổi lên chống lại Norodom, bao vây thành Udong. Khoảng 1,000 người Chăm khác từ Châu ÐốcĐốc theo quân Pháp sang bảo vệ thành Udong. Pou Kombo chạy sang Châu ÐốcĐốc và Tây Ninh tị nạn.'' </blockquote><blockquote> ''Sau khi chiêu mộ thêm binh sĩ Chăm và Khmer, ngày 17-12-1866, Pou Kombo tiến vào Udong. Quân Khmer bỏ chạy, chỉ còn quân Chăm của Samdech Chau Ponhea ở lại tử thủ. Nhưng qua ngày hôm sau, hơn 500 quân Chăm của Pou Kombo bỏ theo Chau Ponhea vì lý do tôn giáo (Pou Kombo là một nhà sư Phật giáo). Hoàng tử [[Sisowath của Campuchia|Sisowath]] (Preah Kevea), được cả người Khmer và người Chăm tại Kompong Cham lẫn Châu ÐốcĐốc ủng hộ, đứng ra lãnh đạo cuộc phản công chống Pou Kombo. Tháng 12-1867, quân phản loạn bị bao vây tại Kompong Thom, Pou Kombo bị giết. Pháp rất hài lòng về sự dũng cảm và sự trung thành của quân Chăm Hồi Giáo ở Châu ÐốcĐốc, buộc Norodom phải khen thưởng xứng đáng.''</blockquote>
 
== Gia phổ Khmer triều ==