Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Mạc Kính Cung”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Đã cứu 1 nguồn và đánh dấu 0 nguồn là hỏng.) #IABot (v2.0.8.5
Dòng 78:
 
==Trọng dụng hiền tài==
Thời kỳ Mạc Kính Cung chấp chính tuy nhà Mạc chỉ còn vẻn vẹn mảnh đất [[Cao Bằng]] nhỏ bé nhưng cũng làm được không ít việc mang lại lợi ích cho quốc gia như mở trường dạy học, mở khoa thi, thu dụng nhân tài, khuyến khích phát triển nông tangtrang, thương mại, sửa sang và xây dựng nhiều thành trì, đồn lũy tạo được những nền tảng vững chắc để chống quân Lê - Trịnh lâu dài. Năm [[Giáp Ngọ]] ([[1594]]), nhà Mạc mở khoa thi, có người con gái [[Hải Dương]] là [[Nguyễn Thị Duệ]] theo cha lên [[Cao Bằng]] từ lúc [[Thăng Long]] thất thủ đã giả nam trang với cái tên '''Nguyễn Du''' tham dự và đỗ đầu trong khi thầy dạy học của bà chỉ đỗ Á khoa.<ref>[https://www.nguoiduatin.vn/ba-chua-sao-tien-si-dau-tien-cua-viet-nam-a2121.html ''"Bà chúa sao" - tiến sĩ đầu tiên của Việt Nam''] Anh Đức - Thứ 6, 28/12/2012 00:09.</ref> Lúc vào cung dự yến tiệc, vua Mạc Kính Cung thấy vị tiến sĩ trẻ tuổi, dáng mảnh mai, mặt mày thanh tú sinh lòng ngờ vực. Nhà vua liền xét hỏi và phát hiện bà giả trai, bởi nhà vua quý mến hiền tài, không trách tội nhưng theo phép tắc, bà không thể tiếp tục mang danh trạng nguyên.<ref>[https://www.dkn.tv/van-hoa/cau-chuyen-lich-su/gia-trai-thi-do-trang-nguyen-nu-tien-sy-duy-nhat-trong-lich-su-viet-nam-la-ai.html ''Giả trai thi đỗ trạng nguyên, nữ tiến sỹ duy nhất trong lịch sử Việt Nam là ai?''] Nguyệt Hà (TH) - 16:45, 31/12/2016.</ref> Tiếc nuối cho tài năng của người con gái trẻ, vua cho phép bà ở lại triều, phụ trách việc dạy học cho các phi tần. Một thời gian sau, Mạc Kính Cung lập bà làm phi, ban hiệu Tinh phi, ngụ ý khen bà vừa xinh đẹp vừa sáng láng như một vì sao. Vì thế, dân gian còn gọi bà là '''bà chúa Sao'''.<ref>[https://news.zing.vn/nu-trang-nguyen-duy-nhat-trong-lich-su-khoa-bang-viet-nam-post660846.html ''Nữ trạng nguyên duy nhất trong lịch sử khoa bảng Việt Nam''] Nguyễn Sương tổng hợp 19:00 26/06/2016.</ref>
 
==Vị vua mắc chứng trầm cảm ==
Mạc Kính Cung giữ đất [[Cao Bằng]], cố gắng khôi phục gây dựng lại vị thế của vương triều, sử cũ cũng phải thừa nhận địa bàn hoạt động của Càn Thống đế “ở quãng [[Thái Nguyên]], Yên Quảng và [[Lạng Sơn]] hơn 30 năm, hễ quan quân tiến đánh thì chạy, trốn, khi quân rút về, lại hô hào nhau tụ hợp như cũ” ([[Khâm định Việt sử thông giám cương mục]]). Điều đó cho thấy ông hùng cứ cả một vùng rộng lớn, với phương sách khéo léo, uyển chuyển, tránh đối đầu trực tiếp nhưng không từ bỏ quyết tâm của mình. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh hàn vi, ly tán, tâm trạng nặng nề khổ đau khi phải rời xa [[Thăng Long]] kinh kỳ, vì lo lắng trước các cuộc tấn công của quân nhà Lê – Trịnh, thắng ít thua nhiều nên tâm trạng có lúc bi quan, chán nản, lâu ngày dẫn đến bệnh trầm uất, thái y chữa mãi không khỏi.<ref>[https://www.phunuonline.com.vn/van-hoa-giai-tri/vua-mac-kinh-cung-va-viec-dung-am-nhac-chua-benh-tram-uat-62303/ ''Vua Mạc Kính Cung và việc dùng âm nhạc chữa bệnh trầm uất''] Lê Thái Dũng - 08:08 21/10/2015.</ref>
 
Để an ủi, chữa trị cho vua, một vị quan trong triều đã nghĩ ra cách dùng âm nhạc, ca múa. Vị quan đó là người dân tộc thiểu số tên là [[Bế Văn Phùng]], quê bản Vạn, xã Bế Triều, châu Thạch Lâm (nay thuộc [[Cao Bằng]]) đỗ tiến sĩ khoa thi năm [[Mậu Tuất]] ([[1598]]), khoa thi thứ hai của nhà Mạc thời cát cứ.<ref>[http://www.caobang.gov.vn/content/chuy%E1%BB%87n-v%E1%BB%81-hai-%C3%B4ng-t%E1%BB%95-then-t%C3%ADnh-mi%E1%BB%81n-%C4%91%C3%B4ng-mi%E1%BB%81n-t%C3%A2y-c%E1%BB%A7a-cao-b%E1%BA%B1ng ''Chuyện về hai ông tổ Then tính miền Đông, miền Tây của Cao Bằng''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181224170811/http://www.caobang.gov.vn/content/chuy%E1%BB%87n-v%E1%BB%81-hai-%C3%B4ng-t%E1%BB%95-then-t%C3%ADnh-mi%E1%BB%81n-%C4%91%C3%B4ng-mi%E1%BB%81n-t%C3%A2y-c%E1%BB%A7a-cao-b%E1%BA%B1ng |date = ngày 24 tháng 12 năm 2018}} Theo Baocaobang.vn T4, 25/02/2015 - 20:32.</ref> Bế Văn Phùng được [[nhà Mạc]] tuyển dụng và tiến cử Trạng nguyên, phong làm Tư thiên quản nhạc của triều đình. Để làm khuây khỏa vua quan nhà Mạc, giải nỗi ưu phiền đang bao trùm lên triều đình, Bế Văn Phụng đã dày công viết nên tác phẩm Tam Nguyên luận nổi tiếng với 800 trang và lập ra đội Then tính nữ đến hát, múa. Đội Then tính nữ còn gọi là đội Then bụt (pựt,vỉt chỉ nghệ nhân nữ hát). Sau những buổi biểu diễn, đội Then bụt đều được vua, quan tâm đắc, ngợi khen. Dần dà Mạc Kính Cung khỏi bệnh, vương triều như cởi được gông xích tinh thần, làm thanh thoát tâm tưởng, con người trở nên mạnh mẽ, phóng khoáng. Then tính đã trở thành điểm tựa tinh thần của nhà Mạc, là "món ăn" tinh thần không thể thiếu của nhân dân [[Cao Bằng]]. Then tính vào cung đình nhà Mạc đã góp phần tạo nên sự giao thoa mạnh mẽ giữa hai luồng văn hoá kinh đô đồng bằng và miền núi Cao Bằng, đó chính là nguồn gốc của nghệ thuật [[Hát then]] sau này.<ref>[http://vanhien.vn/news/Hat-Then-Loai-hinh-nghe-thuat-dan-gian-dac-sac-22883 ''Hát Then - Loại hình nghệ thuật dân gian đặc sắc''] Nguyễn Thị Tuyết Mai, Thứ Ba, 11/08/2015, 08:07 GMT+7.</ref>
 
==Thất bại==
Dòng 90:
Năm [[1623]], [[Trịnh Tùng]] chết, con là [[Trịnh Tráng]] lên thay. Mùa thu năm đó, [[Lê Thần Tông]] đưa [[Trịnh Tráng]] lên chức Tiết chế, phải dụ quân thần hãy dốc lòng với nhà Lê. Lê Thần Tông về [[Thanh Hoa]], kinh thành lúc này bỏ trống. Mạc Kính Khoan đốc xuất binh mã tiến về [[Gia Lâm]] đóng đồn ở Thổ Khố, Châu Cầu. Nhân dân và các quần thần văn võ của triều Lê ở vùng này lại về với Mạc Kính Khoan, những người có lòng với triều Mạc cũng đi theo rất đông.
 
Về Thanh Hoa sau khi ổn định lại triều chính, Lê Thần Tông lại sai [[Trịnh Tráng]] xuất binh ra đánh [[nhà Mạc]]. Năm [[1625]], Trịnh Tráng đốc binh đánh nhà Mạc. Quân Lê Trịnh dùng kế hỏa cungcông đánh thắng quân Mạc, cuối cùng bắt được Mạc Kính Cung tại [[Cao Bằng]], đem về giết tại kinh đô, hôm ấy là ngày 16/6/1625.
 
Mạc Kính Cung xưng vua được ba mươi tư năm, suốt thời gian đó ông chiến đấu liên miên với hai đời chúa Trịnh: [[Trịnh Tùng]], [[Trịnh Tráng]]. Các sử liệu chính thống của [[nhà Lê trung hưng|nhà Lê Trung hưng]] và [[nhà Nguyễn]] đều cho rằng Mạc Kính Cung không có miếu hiệu và thụy hiệu, tuy nhiên trong cuốn ''Việt Nam Mạc thị gia tộc dữ Trung Quốc quan hệ nghiên cứu'' của học giả [[Ngưu Quân Khải]] người Trung Quốc thì ông có miếu hiệu là '''[[Đại Tông]]''' còn thụy hiệu là ''Khởi Thiên Đĩnh Địa Khắc Văn Định Vũ [[Linh Đế|Linh Hoàng Đế]]''.
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Mạc_Kính_Cung”