|
|}}
'''Công nữ Ngọc Hoa''' ([[chữ Hán]]: 公女玉華; ? - 1645), cònHoa gọiQuận làCông '''NgọcNữ Hoa công chúa''' (玉華郡公主女), là một công nữ dưới thời các [[Chúa Nguyễn]], đượcsử biếtliệu đếnphía Nhật Bản ghi chép rằng bà là thất hạ (膝下) tức con gái nuôi của Hoa Quận Công. Theo sử liệu Việt Nam, Chúa Sãi [[Nguyễn Phúc Nguyên]] không có con trai nào mang tước vị là Hoa Quận Công. Tuy nhiên, Nguyễn Phúc Kỳ, là con trai đầu chúa Sãi có tước vị Khánh Quận Công, và có chức danh Quảng Nam Dinh Thái Thủ (Thái Thủ Dinh Quảng Nam), có thể là cha nuôi của công nữ. Công nữ sau được gả cho [[Araki Soutaro]] (Hoang Mộc Tông Thái Lang; 荒木宗太郎), củanhà buôn người [[Nhật Bản]]. Câu chuyện về hai người trở thành 1 truyền kì nổi tiếng ở [[Nagasaki]].
Câu chuyện về hai người trở thành 1 truyền kì nổi tiếng ở [[Nagasaki]].
== Câu chuyện ==
Công nữ cóđược họsử tênliệu đầyghi đủlà Hoa Quận Công Nữ 華郡公女, một số tài liệu dã sử Việt Nam gần đây gọi là '''công nữ Ngọc Hoa một cách vô căn cứ, vô cơ sở. Trong gia phả Nguyễn Phúc Tộc, cả hai cha con Nguyễn Phúc Nguyên (Chúa Sãi) và Nguyễn Phúc Kỳ (Thái thủ Dinh Quảng Nam) đều không có con gái nào mang tên là Ngọc Hoa''' (阮福玉華)Chúa Sãi có các con gái tên Ngọc Vân/Ngọc Vạn, theođược tàitương liệutruyền rằng gả cho vua Campuchia Chei Chetta II, và phânNgọc tíchKhoa củagả táccho giảvua [[ThânChăm TrọngPo Thủy]]Rome). cùngTheo sựvăn tíchbản còn lưu giữ củatại họ Araki ở Nagasaki, Nhật Bản, bà là thất hạ (膝下, con gái nuôi) của ChúaHoa SãiQuận NguyễnCông, Phúclà Nguyên.một Cóvị thuyếtcông lạitử cho(điện rằng,hạ) Chúacủa Sãinước khôngAn gảNam [[Côngmà nữkiêm Ngọccác xứ Quảng Nam (安南國殿下兼廣南等處). Hoa]] choQuận QuốcCông vươnggiả [[Povở Romé]]thua cuộc khi đánh cờ tướng với Araki Sotaro (荒木宗太郎), màvà đồng ý gả công nữ cho Araki Sotaro, là một thương gia Nhật Bản, chủ một thương điếm ở Hội An tên [[Araki Sotaro]], người đã lấy tên Việt là '''Nguyễn Thái Lang''' (阮太郎).
[[Tập tin:Lang Mo Cong Chua Ngoc Hoa.gif|nhỏ|Mộ của công chúa Ngọc Hoa ở Nagasaki, Nhật Bản|liên_kết=Special:FilePath/Lang_Mo_Cong_Chua_Ngoc_Hoa.gif]]
Theo văn bản họ Araki, năm 1621 (năm thứ 22 niên hiệu Hoằng Định 弘定二十二年), Hoa Quận Công Nữ (Công nữ Ngọc Hoa) được gả cho Araki Sotaro, nhà hàng hải kiệt xuất thuộc dòng dõi Samurai, thương nhân Nhật Bản đứng đầu các doanh nhân sang buôn bán tại [[Hội An]]. Có tranh cãi về niên hiệu và niên đại của tài liệu này. Bởi vì, Hoằng Định là niên hiệu của vua Lê Kính Tông, và vua Kính Tông đã bị chúa Trịnh Tùng ép phải tự sát vào năm thứ 20 (1619), nên không thể có được "năm thứ 22 niên hiệu Hoằng Định). Tuy nhiên, chúa Sãi Nguyễn Phước Nguyên đã lên án Trịnh Tùng là kẻ phản nghịch ngay sau khi vua Lê Kính Tông tự sát (Trịnh Nguyễn Phân Tranh bung nổ). Vì vậy, việc chúa Sãi Nguyễn Phước Nguyên vẫn sử dụng niên hiệu Hoằng Định sau khi vua Kính Tông qua đời là điều hoàn toàn có lý. Một năm sau, bà theo chồng về Nhật, 15 năm sau, hai vợ chồng cùng đã mất cùng lúc và được chôn cất trong [[chùa Daionji]] (大音寺) tại Nagasaki. Hai vợ chồng có một con gái tên là Yasu.
Năm [[1619]], Công nữ Ngọc Hoa được gả cho Araki Sotaro, nhà hàng hải kiệt xuất thuộc dòng dõi Samurai, thương nhân Nhật Bản đứng đầu các doanh nhân sang buôn bán tại [[Hội An]].
Theo các tài liệu Công ty Đông Ấn Hà Lan (VOC), vai trò của công nữ Ngọc Hoa và Yasu quan trọng. Họ báo cáo rằng, một vị bà hoàng hậu người Việt của Camphuchia thường xuyên liên lạc với Nagasaki. Bà hoàng hậu có thể là công nữ Ngọc Vân/Ngọc Vạn, là em gái của Nguyễn Phúc Kỳ, tức cha nuôi của công nữ Ngọc Hoa.
Một năm sau, bà theo chồng về Nhật, 15 năm sau, ông Araki mất, Ngọc Hoa vẫn tiếp tục làm công việc sổ sách kế toán ở cơ sở kinh doanh của chồng. Bà cũng đã làm hết sức để hỗ trợ cho các thương nhân tại vùng Nagasaki, chủ yếu ở việc thúc đẩy mối quan hệ buôn bán với triều đình nhà Nguyễn. Bà sống 26 năm và mất năm [[1645]], chôn cất trong [[chùa Daionji]] tại Nagasaki.
Vai trò của công nữ Ngọc Hoa quan trọng đến mức sau thời điểm 1645, khi bà mất, việc giao thương buôn bán giữa hai quốc gia đã bị gián đoạn suốt một thời gian rất dài mới được nối lại.
Tập san ''Đô thành hiếu cổ'' của người Pháp xuất bản vào năm 1920 có nhắc đến những người Nhật đầu tiên ở Đông Dương, trong đó có đoạn: “Trong số chủ tàu buôn Nhật Bản giao thương với Đông Dương vào thế kỷ 17, đặc biệt ghi nhận hai người trong số họ đã buôn bán với An Nam là Araki Sotaro và Shichirôbei Eikechi''."''
Vào năm 1620'','' Araki kết hôn với một tiểu thư thuộc hoàng gia.
Trong tài liệu của Hội hữu nghị Nagasaki-Việt Nam, dựa trên nghiên cứu của GS Iwao Seiichi ghi nhận: “ Năm 1619 tại nơi mà hiện nay gọi là [[Huế]], ông (Araki) gặp gỡ với một người con gái đẹp thuộc dòng bên ngoại được vua An Nam nhận làm con nuôi và kết hôn với cô ta. Ông là người Nhật đầu tiên kết hôn với người nước ngoài và trở về Nhật với một công nữ con vua, cho dù chỉ là con nuôi."
Như vậy mọi sự đã sáng tỏ, công nữ Ngọc Hoa là bà con bên ngoại của chúa Sãi là dòng họ Mạc, tức bản thân trước đó cũng thuộc dòng dõi của vua chúa. Bà đã được chúa Sãi yêu quý nhận làm con nuôi rồi sau đó gả cho Araki. Người Nhật buôn bán tại Hội An nên họ xem chúa Sãi là vua An Nam.
==Xưng vị==
Đến Nhật Bản, côcông nữ được gọi là '''Wakaku''' (Vương gia cửu; 王加久; わかく) hoặc '''Wakakutome''' (Vương gia cửu hộ mại; 王加久戸売; わかくとめ).<ref>[http://www.vietnamguide.com/newsdetail.php?catID=1&cat1ID=19&cat2ID=73&newsID=1701 日本に嫁いだベトナムの王女]</ref> Trước cổng nghĩa trang TP Nagasaki, chính quyền Nhật đã dựng một tấm bảng lớn ghi tiểu sử ông Araki Sotaro và vợ, trong đó có đoạn ghi: “Vương Gia Cửu, một người con gái bà con bên ngoại của quốc vương An Nam”. ▼Danh vị của Công nữ Ngọc Hoa tại Việt Nam và Nhật Bản đều không tương đồng. Khi ấy, Chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên xưng thần với nhà [[Lê trung hưng]], tự xưng '''Nhân quốc công''' (仁國公), theo lý thì các con gái đều phải gọi là [[Công nữ]] (公女). Tuy nhiên, Chúa Sãi về sau truy tôn làm [[Vương]], cho nên có ý kiến gọi [[Vương nữ]] (王女), hay còn gọi thông dụng hơn là [[Công chúa]] (公主) .
Ngoài ra cô cũng được gọi một cái tên thông dụng khác là '''Anio''' (アニオーさん). Có một cách diễn giải rằng, đây là một phiên âm của từ '''A Nương''' (阿娘), lại có thuyết rằng do cô hay gọi chồng mình bằng ''anh''Anh ơi, dần chuyển âm sang tiếng Nhật (Anh ơi --> Anio). Ngoài ra, do thân phận cao quý, cô còn được gọi một cách cung kính là '''Anio-hime''' (アニオー姫). ▼▲Đến Nhật Bản, cô được gọi là '''Wakaku''' (Vương gia cửu; 王加久; わかく) hoặc '''Wakakutome''' (Vương gia cửu hộ mại; 王加久戸売; わかくとめ).<ref>[http://www.vietnamguide.com/newsdetail.php?catID=1&cat1ID=19&cat2ID=73&newsID=1701 日本に嫁いだベトナムの王女]</ref> Trước cổng nghĩa trang TP Nagasaki, chính quyền Nhật đã dựng một tấm bảng lớn ghi tiểu sử ông Araki Sotaro và vợ, trong đó có đoạn ghi: “Vương Gia Cửu, một người con gái bà con bên ngoại của quốc vương An Nam”.
▲Ngoài ra cô cũng được gọi một cái tên thông dụng khác là '''Anio''' (アニオーさん). Có một cách diễn giải rằng, đây là một phiên âm của từ '''A Nương''' (阿娘), lại có thuyết rằng do cô hay gọi chồng mình bằng ''anh'', dần chuyển âm sang tiếng Nhật. Ngoài ra, do thân phận cao quý, cô còn được gọi một cách cung kính là '''Anio-hime''' (アニオー姫).
==Di sản==
Ngày [[13 tháng 2]] năm [[2004]], tên Công nữ Ngọc Hoa được dùng để đặt tên đường tại [[phố cổ Hội An]]. Tuyến đường từ điểm đầu là kênh [[Chùa Cầu]] đến ngã ba [[Hùng Vương]] - [[Trần Hưng Đạo]] ở khu vực quảng trường Sông Hoài (dài 300 [[m]]).<ref>Nguồn: [http://www.thanhnien.com.vn/pages/20140215/dat-ten-duong-cong-nu-ngoc-hoa-o-hoi-an.aspx], cập nhật 15/02/2014. Căn cứ ý kiến của Thân Trông Thủy và thông tin này, rất có thể Công nữ Ngọc Khoa bà Công nữ Ngọc Hoa là hai người khác nhau.</ref>
Hiện nay, [[Viện Bảo tàng nghệ thuật Nagasaki]] vẫn lưu giữ chiếc gương soi của Côngcông nữ Ngọc Hoa. Lễ hội [[Okunchi]] mở hằng năm ở Nagasaki (từ ngày 7 đến 9 tháng 10) có đám rước do thiếu nhi đóng vai vợ chồng Côngcông nữ Ngọc Hoa đứng trên mũi một chiếc thuyền buôn với bé trai đóng vai Araki và bé gái đóng vai Ngọc Hoa, bé trai mặc trang phục truyền thống Yukata, còn bé gái mặc áo dài Việt Nam, con thuyền vượt trùng khơi rồi trở về với một cặp uyên ương.
Có người cho rằng người dân Nagasaki ảnh hưởng [[văn hóa Việt Nam]] do chính Ngọc Hoa đã truyền lại cho họ, ví dụ như người dân ở đây thường ăn trên bàn tròn trải vải đỏ, trong khi truyền thống Nhật ăn trên bàn chữ nhật màu nâu. Người Nhật thường ăn uống theo khẩu phần riêng mỗi bữa ăn, mỗi người một khay nhỏ với nhiều đĩa thức ăn nhỏ, trong khi dân ở đây thường bày thức ăn trong đĩa lớn để mọi người cùng gắp ăn chung như người Việt.
==Chú thích==
| 