|
* Cụ Lê Thị Ba, thân mẫu bà Ngọc Chử, hiệu Diệu Liên, được phong Quận phu nhân rồi Thái phu nhân. Cụ là con gái quan Thái bảo Tuấn quận công [[Lê Phúc Vinh]], người giáp [[Thọ Khang]], xã [[Đình Luân]] nay là làng [[Đình Loan]], xã [[Như Quỳnh]].<ref name="tintuc">[http://truongtoc.vn/info/Gia-pha-Tu-lieu/Chua-Trinh-Cuong-va-Dong-ho-ngoai-271/ Trương tộc]</ref> Cụ Lê Thị Ba và mẹ bà nhũ mẫu [[Nguyễn Thị Cảo]] ( phu nhân của Quận Công [[Nguyễn Gia Đa]] ) là chị em ruột.
==Điển tích, truyền thuyết==
===Ghênh đẻ Khe nuôi <ref name="tintuc2">[http://vanhoattdlbacninh.gov.vn/vi/news_detail/173/truyen-thuyet-ba-trang-ba-do-chua-dau.html Ghênh đẻ Khe nuôi]</ref>===
Chúa Chiêu tổ Khang vương [[Trịnh Căn]], ở ngôi từ [[1682]] đến [[1709]], lập con trưởng Lương Mục vương [[Trịnh Vịnh]] làm [[Thế tử]]. Không may Thế tử mất sớm, chúa lập cháu trưởng Tấn Quang vương [[Trịnh Bính]] kế ngôi. Một lần Thế tử dẫn quân đi [[Hải Đông]], lúc về qua làng Ghênh thấy người con gái vừa cắt cỏ vừa hát: ''“Tay cầm bán nguyệt xênh xang. Hai hàng cây cỏ lai hàng tay ta”''. Thấy người con gái trẻ đẹp, lao động nhanh nhẹn, Thế tử đem lòng yêu mến liền kén vào cung làm phi. Ít lâu sau phi tử ấy sinh con trai, đó là chúa [[Trịnh Cương]] sau này.
Không may bà phi Trương Thị Ngọc Chử bị mất sữa, Trịnh Cương khóc ngằn ngặt suốt ngày đêm, ai bế dỗ cũng không được khiến phủ chúa cũng mất ăn mất ngủ theo. Khi ấy bà phi có cô em con dì ruột là [[Nguyễn Thị Cảo]], lấy chồng về làng Khe cũng vừa sinh con nên mời vào cung nuôi con cùng. Bà Cảo thương chị thương cháu nhận lời. Ai dè bà Cảo vừa đón cháu lên tay thì Trịnh Cương đã nín khóc đòi bú liền. Từ đó bà Cảo ở lại trong cung nuôi con nuôi cháu.
Năm Trịnh Cương 17 tuổi thì người cha qua đời. Chúa Chiêu tổ Khang vương lập chắt làm Thế tử, được mở phủ Lý Quốc riêng. Mấy năm sau chúa Chiêu tổ Khang vương qua đời, Thế tử nối ngôi là chúa Hi tổ Nhân vương.
Chúa tôn mẹ làm Vương thái phi, tục gọi là ''bà chúa Ghênh''. Bà Cảo được phong là phu nhân, tục gọi là ''bà vú Khe''. Vì thế dân gian lưu truyền câu phương ngôn ''Ghênh đẻ Khe nuôi'' là từ chuyện này.
Giai đoạn chúa Trịnh Cương nắm quyền ([[1709]] - [[1729]]) được coi là thịnh trị và yên ổn nhất của thời Hậu Lê.
===Bà Đỏ bà Trắng chùa Dâu<ref name="tintuc2">[http://vanhoattdlbacninh.gov.vn/vi/news_detail/173/truyen-thuyet-ba-trang-ba-do-chua-dau.html Ghênh đẻ Khe nuôi]</ref>===
Hai chị em Trương thái phi và Nguyễn phu nhân, khi được vinh hiển liền nghĩ đến quê hương. Gốc phát tích từ [[vùng Dâu]], nơi có ngôi chùa thờ [[Tứ Pháp]] linh thiêng nhất nước. Thế là hai bà mua ruộng vùng [[Nghĩa Trụ]] cúng chùa hàng trăm mẫu. Hai bà được dân bầu Hậu chùa, có tượng thờ.
Tượng Trương thái phi sơn màu trắng điệp gợi da thịt nõn nà quý phái. Cổ tay chạm vòng cườm dấu hiệu hoàng tộc. Tượng Nguyễn phu nhân vẻ phúc hậu, sơn màu nâu đỏ, một quan niệm dân gian biểu hiện tốt sữa. Dân gian quen gọi là '''bà Trắng''', '''bà Đỏ'''. Trong hội Dâu, tượng hai bà được rước ngay sau tượng [[Pháp Vân]], bà cả của Tứ Pháp. Có câu ca:
:::''Tượng cụ Hậu rước sau Tứ Pháp
:::''Dân kéo theo để đáp ơn người.
==Tham khảo==
| 