Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Wikipedia:Tiểu sử người đang sống”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
MerlIwBot (thảo luận | đóng góp)
470.259 sửa đổi
Dòng 97:
{{Quotation|Đối với những người có hoặc có thể có một bài viết về chính họ, đó là một sự cám dỗ cần phải tham gia vào những bài viết về chính họ, đặc biệt nếu nó rõ ràng là sai, hoặc có những thông tin cực kỳ tiêu cực. Điều này có thể là dễ dẫn đến cách hành xử non nớt và không chính quy. Sẽ là sự vi phạm [[Wikipedia:Đừng cắn người mới đến|đừng cắn người mới đến]] khi chỉ trích thậm tệ những thành viên bị rơi vào cái bẫy này mà không xem hiện tượng này như một sai lầm của một người mới.|Quyết định của Hội đồng Trọng tài (ngày 18 tháng 12 năm 2005)<ref>[[:en:Wikipedia:Requests for arbitration/Rangerdude#Mercy]]: "3) [[Wikipedia:Please do not bite the newcomers]], a guideline, admonishes Wikipedia users to consider the obvious fact that new users of Wikipedia will do things wrong from time to time. For those who either have or might have an article about themselves it is a temptation, especially if plainly wrong, or strongly negative information is included, to become involved in questions regarding their own article. This can open the door to rather immature behavior and loss of dignity. It is a violation of don't bite the newbies to strongly criticize users who fall into this trap rather than seeing this phenomenon as a newbie mistake. Passed 6-0-1"</ref>}}
 
Võ Ngọc Hưng sinh năm 1979
== Thể theo quyền riêng tư ==
Những bài viết Wikipedia có chứa những thông tin về người đang sống có thể ảnh hưởng đến cuộc sống của đối tượng. Các biên tập viên Wikipedia, những người có liên hệ với những bài viết này phải có trách nhiệm suy xét mối quan hệ về luật pháp và đạo đức từ những hành động của họ. Một quy luật gối đầu giường khi viết nội dung tiểu sử người đang sống là "đừng gây hại". Wikipedia là một bách khoa toàn thư, không phải là một tờ báo lá cải, vì vậy công việc của chúng ta không phải là những người làm việc theo cảm tính, hay không phải là phương tiện chuyên truyền bá những nhận xét buồn cười về cuộc sống của người khác. Tiểu sử người đang sống phải được viết một cách thận trọng, xem xét tới quyền riêng tư của đối tượng.
 
Khi viết về một người đáng chú ý chỉ vì một hay hai sự kiện, ghi tất cả mọi chi tiết có thể dẫn đến rắc rối, thậm chí khi nó được ghi nguồn tốt. Trong trường hợp tốt nhất, nó có thể dẫn đến một bài viết không mang tính bách khoa. Còn trong trường hợp tệ nhất, nó có thể là sự vi phạm nghiêm trọng các quy định của chúng ta về tính trung lập. '''Khi còn nghi ngờ, tiểu sử nên được làm gọn tới một phiên bản được ghi nguồn đầy đủ, trung lập, và tập trung vào chủ đề'''.
 
=== Phẩm giá căn bản của con người ===
Những bài viết Wikipedia cần tôn trọng phẩm giá căn bản của đối tượng. Wikipedia nhắm tới mục tiêu trở thành một bách khoa toàn thư tốt đẹp, chứ không phải một tờ báo lá cải. '''Những bài viết của chúng ta không được phục vụ duy nhất cho mục đích nhạo báng hay làm ô danh đối tượng của bài viết, dù là trực tiếp hay gián tiếp'''. Đây là điều cực kỳ quan trọng khi liên hệ với những cá nhân mà sự nổi tiếng của họ phần lớn là do họ là nạn nhân của những hành động của người khác. Các biên tập viên Wikipedia không được hành xử, dù cố ý hay không, theo cách rốt cuộc là tham gia hoặc tiếp nối sự đối xử tàn nhẫn đó.
 
=== Nhân vật nổi tiếng với công chúng ===
{{Policy shortcut|WP:WELLKNOWN}}
Trong trường hợp các [[nhân vật của công chúng]] nổi tiếng, sẽ có rất nhiều nguồn đã xuất bản từ bên thứ ba [[Wikipedia:Nguồn đáng tin cậy|đáng tin cậy]] để lấy thông tin, và các tiểu sử trên Wikipedia chỉ nên ghi lại những gì mà các nguồn đó đề cập đến. Nếu một lý lẽ hoặc tình tiết là đáng chú ý, thích hợp và được nguồn đáng tin cậy đã xuất bản đó đề cập kỹ lưỡng, nó sẽ nằm trong bài — thậm chí nếu nó mang tính tiêu cực và chủ thể không thích tất cả những ý mà nó đề cập. Nếu nó không được ghi lại bởi các nguồn thứ ba đáng tin cậy, hãy bỏ chúng đi.
 
;Ví dụ
:"John Doe có một cuộc chia tay ồn ào với Jane Doe". Nó có quan trọng với bài viết hay không, và nó đã được một nguồn thứ ba đáng tin cậy xuất bản hay chưa? Nếu chưa, bỏ nó ra.
 
;Ví dụ
:Một chính trị gia được cho là đang ngoại tình. Ông ta phủ nhận nó, nhưng báo ''[[New York Times]]'' xuất bản lời cáo buộc này, và có một vụ rắc rối công khai. Lời cáo buộc có thể nằm trong tiểu sử, ghi chú ''New York Times'' làm nguồn.
 
Sử dụng cực kỳ thận trọng những tài liệu từ nguồn sơ cấp. ''Đừng'' sử dụng, ví dụ như những thông tin ghi chép công khai trong đó có ghi chi tiết cá nhân — như ngày sinh, giá trị tài sản, ghi chú thương mại, bản đăng ký xe, và địa chỉ nhà hay sở làm — hoặc bản sao tòa án và các bản ghi tại tòa khác hoặc các tài liệu công cộng, ''trừ khi'' một nguồn thứ cấp đáng tin cậy đã ghi chú từ nó ''rồi''. Khi thông tin từ nguồn sơ cấp đầu tiên được biết đến qua một nguồn thứ cấp đáng tin cậy, ''có thể'' chấp nhận được việc quay lại nguồn sơ cấp để bổ sung cho nguồn thứ cấp, chiểu theo quy định [[WP:NGHIENCUU|không đăng nghiên cứu chưa công bố]]. Xem thêm [[Wikipedia:Thông tin kiểm chứng được]].
 
===Những người ít được biết đến===
{{Policy shortcut|WP:NPF}}
Wikipedia cũng chứa tiểu sử của những người, trong khi đủ nổi bật để có một bài viết, lại không được biết đến nhiều. Trong những trường hợp đó, các biên tập viên nên luyện tập sự cẩn trọng và '''chỉ''' đưa vào những thông tin phù hợp với độ nổi tiếng của họ, bỏ qua những thông tin không phù hợp với độ nổi tiếng của đối tượng. Các thông tin từ nguồn sơ cấp bên thứ ba không nên được sử dụng trừ khi nó đã được xuất bản bởi một nguồn thứ cấp đáng tin cậy rồi. Thông tin được chính đối tượng phát hành phải dùng với độ cẩn trọng cao. ''(Xem [[#Sử dụng nguồn do chính đối tượng xuất bản|Sử dụng nguồn do chính đối tượng xuất bản]].)''
 
Thông tin ảnh hưởng bất lợi đến thanh danh của một con người cần được xử lý đặc biệt cẩn thận. Trong luật của nhiều nước, chỉ đơn giản lặp lại lời tuyên bố phỉ báng người khác là bất hợp pháp, và tồn tại những sự bảo vệ đặc biệt đối với những người không phải là nhân vật của công chúng. Bất kỳ thông tin có khả năng phá hoại tiềm tàng về một cá nhân, nếu nó được chứng thực bởi nhiều người, có nhiều nguồn vô cùng tin cậy đăng, có thể được dùng làm chú thích nếu bài viết Wikipedia nói rõ rằng tài liệu nguồn đó đã có "lý lẽ" như thế đó, chứ không phải bài viết Wikipedia đang ủng hộ lý lẽ của họ.
 
=== Bài viết về người nổi tiếng chỉ nhờ một sự kiện ===
{{Policy shortcut | WP:ONEEVENT|WP:BLP1E}}
{{main|Wikipedia:Độ nổi bật (người)}}
{{see|WP:NOT#NEWS|Wikipedia:Những gì không phải là Wikipedia#Wikipedia không là tập hợp bừa bãi các thông tin}}
Wikipedia không phải là tờ báo. Sự kiện đơn giản là một ai đó xuất hiện trong bản tin bản thân nó không có nghĩa là họ nên là chủ đề của một bài viết bách khoa toàn thư. Khi một tên nhân vật được nhắc đến trong một bài viết Wikipedia về chủ đề lớn hơn, những vẫn là một cá nhân có tiểu sử chưa đủ nổi bật, thì nói chung chúng ta nên tránh có bài viết về họ.
 
Nếu các nguồn uy tín chỉ đề cập đến một con người trong bối cảnh một sự kiện cụ thể, thì một tiểu sử riêng biệt vẫn không được đảm bảo. Các tiểu sử quá nhỏ nhặt về con người không có độ nổi tiếng độc lập có thể tạo ra sức nặng không đáng cho các sự kiện trong bối cảnh cá nhân, tạo ra yêu cầu bảo trì quá mức, và gây ra những vấn đề với quy định [[Wikipedia:Thái độ trung lập|thái độ trung lập]]. Trong những trường hợp như vậy, một trang đổi hướng hoặc trộn trang sẽ là lựa chọn tốt hơn. '''Hãy viết về sự kiện, đừng viết về con người.'''
 
===Quyền riêng tư của thông tin cá nhân===
Wikipedia đưa ngày sinh của một số người đang sống nổi tiếng mà ngày sinh đó được phát hành rộng rãi, nhưng biên tập viên cần thực hiện sự cẩn trọng với những người ít nổi tiếng hơn. Với nguy cơ [[lấy cắp thông tin cá nhân]] ngày càng tăng, mọi người ngày càng xem thông tin ngày sinh của họ là điều riêng tư. Khi có nghi ngờ về độ nổi tiếng của đối tượng, hoặc nếu đối tượng than phiền về sự phổ biến thông tin ngày sinh của anh/chị ta, thì cần thận trọng và chỉ nên liệt kê năm sinh mà thôi.
 
Với suy nghĩ tương tự, các bài viết Wikipedia không nên ghi địa chỉ, địa chỉ thư điện tử, số điện thoại, hoặc các thông tin liên hệ khác của những người đang sống, mặc dù liên kết đến các trang web do đối tượng quản lý vẫn được phép.
 
=== Quyền riêng tư về tên ===
Cần phải chú ý khi ghi tên các cá nhân chỉ được bàn chủ yếu vì một sự kiện đơn lẻ. Khi tên của một cá nhân không được phổ biến rộng rãi hoặc chỉ do vô tình lộ ra (như trong một phiên tòa nào đó), thường tốt nhất là bỏ qua cái tên, đặc biệt khi làm như vậy không hề làm mất ngữ cảnh bài viết. Khi đánh giá việc đưa vào hay bỏ ra tên người, các ấn phẩm của họ trong các nguồn thứ cấp chứ không phải [[hãng thông tấn]], như các bài báo khoa học hoặc tác phẩm của các chuyên gia nổi tiếng, nên được ghi nhiều hơn chứ không chỉ là sự xuất hiện ngắn trong các câu chuyện thời sự.
 
Các biên tập viên nên thận trọng khi xem xét việc đưa vào tên của các cá nhân riêng tư, đang còn sống mà không trực tiếp dính dáng đến chủ đề bài viết có đóng góp đáng kể cho nội dung bài viết hay không. Sự ưu tiên về quyền cá nhân của các thành viên gia đình của chủ đề bài viết và những cá nhân ít liên quan khác mà không có độ nổi bật cá nhân cần được xem xét mạnh hơn. Trong tất cả các trường hợp có xét đến việc đưa tên vào bài, biên tập viên nên sẵn sàng thảo luận vấn đề này tại trang thảo luận của bài.
 
== Ngăn ngừa vi phạm quy định này ==
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Tiểu_sử_người_đang_sống”