Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Văn minh cổ Babylon”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi |
Không có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 4:
== Văn minh cổ Babylon ( 2024 TCN đến 1595 TCN) ==
Thời kỳ Cổ Babylon
Trong thiên niên kỷ thứ III TCN, sau khi lật đổ triều đại Ur, hai tộc [[người Elam]] và [[người Amorites]] đã dần liên kết, liên minh với nhau về văn hóa. Các ảnh hưởng của hai tộc người này thể hiện rất rõ trong nhiều lĩnh vực, từ việc mở rộng vốn từ vựng, cấu trúc ngữ pháp, hình thái học và âm vị học. Cuối thiên niên kỷ thứ II TCN, tiếng [Amorites]] dần dần thay thế tiếng Sumer, trở thành ngôn ngữ chính của vùng đất này.
Vương triều thứ nhất, thời kỳ Amorites
Các vị vua vương triều thứ nhất:
# Sumu-abum or Su-abu: 1894 — 1881 TCN
# Sumu-la-El : 1880 — 1844 TCN
# Sabium or Sabum : 1844 — 1830 TCN
# Apil-Sin : 1829 — 1811 TCN
# Sin-muballit : 1811 — 1792 TCN
# Hammurabi : 1792 — 1750 TCN
# Samsu-iluna : 1750 — 1712 TCN
# Abi-eshuh : 1711 — 1684 TCN
# Ammi-ditana : 1683 — 1640 TCN
# Ammisaduqa : 1640 - 1626 TCN
# Samsu-Ditana : 1626 - 1595 TCN
Nhà nước độc lập Babylon được thành lập bởi vị thủ lĩnh người Amorites là Sumuabum vào năm 1894 TCN. Ban đầu. Cổ Babylon không có gì nổi bật, và bị lu mở bởi một loạt các nước phát triển hơn trước đó, Larsa, Isin, Elam va Assyria. Babylon vẫn tiếp tục là một vương quốc trẻ cho đến thời k2y cai trị của vị vua thứ sáu của nó, vua Hammurabi, con trai của Sinmuballit (1792 - 1750 TCN). Ông là một người cai trị rất hiệu quả, thiết lập bộ máy chính quyền quan liêu, thu thuế và nhanh chóng lập lại sự ổn định sau thời kỳ hỗn loạn trước đó. Chính nhờ ông mà vương quốc Cổ Babylon trở thành cường quốc, trung tâm văn hóa - chính trị lớn nhất ở vùng Mesopotamia. Một trong những thành tực quan trọng nhất của triều đại này, đó là việc xuất hiện một bộ luật mới có tên "Luật Hammurabi", được vua ban hành sau khi đánh bại người Elam ở Larsa, Isin. Năm 1901, J. De Morgan và V. Scheil đã tìm ra được nguyên bản của bộ luật này ở Susa , sao chéo nó rồi đem về nước dịch thuật. Nguyên bản của bộ luật hiện được lưu giữ ở bảo tàng Louvre (Pháp). Các vị vua tiếp theo, có lẽ do ảnh hưởng của người Canaan nên cho đổi tên hiệu mình theo tên người Canaan: Abi-Eshuh và Ammisaduqa.
Quân đội của Babylon thời Hammurabi tổ chức rất kỷ luật, đã nhiều lần đánh thắng quân đội của các vương quốc kế cận nó như Isin, Eshnunna, Uruk, Mari và nhanh chóng hạ gục quân Assyria cuối cùng sau một cuộc đấu tranh kéo dài với vua Assyrian Ishme-Dagan để giành quyền kiểm soát Lưỡng Hà. [3]
Người Babylon truyền thống rất tôn thờ vị thần chủ của Babylon, thần Marduk, coi ngài là thần chủ của toàn bộ Lưỡng Hà, kể cả vùnh phía Nam ít dưới sự kiểm soát của Trung ương.
Người Babylon, cũng giống như những tộc người trước, tham gia hoạt động thương mại liên tục với người Amories, người Canaan. Các quan chức thì tự do dẫn dắt quân đội đi đến Levant và Canaan, có lẽ để kết liên minh hay mở rộng buôn bán với họ. Các thương nhân được tự do buôn bán khắp vùng Lưỡng Hà. Một người Amorites (có lẽ là quý tộc) sống vào thời Hammurabi, công nhận các chiến công của người cháu của vua, gọi với biệt danh mỹ miều: Vua của vùng đất Amori.
Tuy nhiên, miền Nam do khá bằng phẳng, không có địa hình hiểm trở nên liên tục bị các tộc người du mục từ các vùng khác tấn công. Sau cái chết của Hammurabi, đế chế của ông bắt đầu tan rã nhanh chóng. Dưới thời vị vua kế vị ông là Samsu-iluna (1750 - 1712 TCN), miền Nam Lưỡng Hà đã bị một vị thủ lĩnh người Akkad bản địa có tên gọi là Ilum-ma-ilī đã đánh chiếm và thành lập triều đại Sealand làm chủ khu vực này 272 năm. Ở phía Bắc, vương quốc Babylon và cả Amori bị người Assyria dưới sự chỉ huy của Thống đốc Assyria thuộc Babylon Puzur-Sin tràn xuống đánh chiếm một vùng rộng lớn, sau đó đã đặt Adasi lên làm vua vùng đất mới đánh chiếm này. Triều đại Babylon tiếp tục thống trị 150 năm nữa, cho dến vị vua thứ 11 của triều đại, vua Samsu-Ditana. Ông bị lật đổ sau cuộc bao vây thành Babylon ác liệt của quân Hittit do vua Mursili I cầm đầu, và ngôi thành đã bị quân Hittit tàn phá hết. Sau đó, Babylon rơi vào tay người [[Catsites]], một tộc người mà của Samsu-iluna đã tấn công họ trong năm thứ 6 của mình
== Di sản, nổi tiếng ==
| |||