Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Mỹ Latinh”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n Đã hủy sửa đổi của 118.68.78.125 (Thảo luận) quay về phiên bản của EmausBot |
+ |
||
Dòng 1:
{{Infobox Continent
|title = Mỹ Latinh
|image = [[File:Latin America (orthographic projection).svg|250px]]
|area = {{convert|21.069.501|km2|abbr=on}}
|population = 572.039.894
|density = {{convert|27|/km2|abbr=on}}
|GDP = 6.429.981 triệu Đô la Mỹ (2010, PPP)
|countries = 19
|dependencies = 1
|languages = [[tiếng Tây Ban Nha]], [[tiếng Bồ Đào Nha]], [[tiếng Quechua]], [[Ngữ hệ Maya|tiếng Maya]], [[tiếng Guaraní]], [[tiếng Pháp]], [[tiếng Aymara]], [[tiếng Nahuatl]], [[tiếng Ý]] và các ngôn ngữ khác.
|time = [[UTC-2]] đến [[UTC-8]]
|cities = <ref name="forstall">R.L. Forstall, R.P. Greene, and J.B. Pick, [http://www3.interscience.wiley.com/journal/122302376/abstract Which are the largest? Why lists of major urban areas vary so greatly], ''Tijdschrift voor economische en sociale geografie'' '''100''', 277 (2009), Table 4</ref><br />1.{{Flagicon|Mexico}} [[Thành phố Mexico]]<br /> 2.{{Flagicon|Brazil}} [[São Paulo]]<br /> 3.{{Flagicon|Argentina}} [[Buenos Aires]]<br />4.{{Flagicon|Brazil}} [[Rio de Janeiro]] <br />5.{{Flagicon|Peru}} [[Lima]]<br />6.{{Flagicon|Colombia}} [[Bogotá]]<br />7.{{Flagicon|Chile}} [[Santiago de Chile|Santiago]]<br />8.{{Flagicon|Brazil}} [[Belo Horizonte]]<br /> 9.{{Flagicon|Mexico}} [[Guadalajara, Jalisco|Guadalajara]]<br />10.{{Flagicon|Venezuela}} [[Caracas]]<br />
}}
'''Mỹ Latinh''' ({{lang-es|América Latina}} hay ''Latinoamérica''; {{lang-pt|América Latina}}; {{lang-fr|Amérique latine}}; {{lang-en|Latin America}}) là một khu vực của [[châu Mỹ]], nơi mà người dân chủ yếu nói [[Nhóm ngôn ngữ Rôman|các ngôn ngữ Roman]] (có nguồn gốc từ tiếng [[Latinh]]) – đặc biệt là tiếng Tây Ban Nha và tiếng Bồ Đào Nha, và một mức độ nào đó là tiếng Pháp.<ref name="Colburn">{{Cite book|title=Latin America at the End of Politics |url=http://books.google.com/?id=qBCVB3mxCK8C&dq=%22latin+america+at+the+end+of+politics%22&pg=PP1 |last=Colburn |first=Forrest D |year=2002 |publisher=[[Princeton University Press]] |isbn=978-0-691-09181-5}}</ref><ref>"Latin America." ''[[Oxford Dictionary of English|The New Oxford Dictionary of English]]''. Pearsall, J., ed. 2001. Oxford, UK: Oxford University Press; p. 1040: "The parts of the American continent where Spanish or Portuguese is the main national language (i.e. Mexico and, in effect, the whole of Central and South America including many of the Caribbean islands)."''</ref> Mỹ Latinh là một khu vực có diện tích xấp xỉ 21.069.500 km² (7.880.000 sq mi), chiếm gần 3,9% diện tích bề mặt và 14,1% tổng diện tích đất liền của [[Trái đất]]. Tính đến năm 2010, tổng dân số Mỹ Latinh được ước tính là trên 590 triệu người<ref name="CIA - The World Factbook">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html?countryName=&countryCode=®ionCode=%C5%BE CIA - The World Factbook]</ref> và [[tổng sản phẩm nội địa]] của khu vực là 5,16 nghìn tỉ Đô la Mỹ (6,27 nghìn tỉ theo [[sức mua tương đương]]).<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/02/weodata/weorept.aspx?sy=2010&ey=2015&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=512%2C941%2C914%2C446%2C612%2C666%2C614%2C668%2C311%2C672%2C213%2C946%2C911%2C137%2C193%2C962%2C122%2C674%2C912%2C676%2C313%2C548%2C419%2C556%2C513%2C678%2C316%2C181%2C913%2C682%2C124%2C684%2C339%2C273%2C638%2C921%2C514%2C948%2C218%2C943%2C963%2C686%2C616%2C688%2C223%2C518%2C516%2C728%2C918%2C558%2C748%2C138%2C618%2C196%2C522%2C278%2C622%2C692%2C156%2C694%2C624%2C142%2C626%2C449%2C628%2C564%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C716%2C321%2C456%2C243%2C722%2C248%2C942%2C469%2C718%2C253%2C724%2C642%2C576%2C643%2C936%2C939%2C961%2C644%2C813%2C819%2C199%2C172%2C184%2C132%2C524%2C646%2C361%2C648%2C362%2C915%2C364%2C134%2C732%2C652%2C366%2C174%2C734%2C328%2C144%2C258%2C146%2C656%2C463%2C654%2C528%2C336%2C923%2C263%2C738%2C268%2C578%2C532%2C537%2C944%2C742%2C176%2C866%2C534%2C369%2C536%2C744%2C429%2C186%2C433%2C925%2C178%2C746%2C436%2C926%2C136%2C466%2C343%2C112%2C158%2C111%2C439%2C298%2C916%2C927%2C664%2C846%2C826%2C299%2C542%2C582%2C967%2C474%2C443%2C754%2C917%2C698%2C544&s=PPPGDP&grp=0&a=&pr.x=29&pr.y=6= GDP (PPP) estimates for 2010]</ref> Dự kiến tốc độ tăng trưởng của Mỹ Latinh đạt khoảng 5,7% vào năm 2010 và 4% vào năm 2011.<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/02/pdf/c2.pdf IMF WEO Oct. 2010] Truy cập ngày 15 tháng 10 năm 2010</ref>
==Từ nguyên==
Quan niệm về việc một phần của châu Mỹ có một mối quan hệ về ngôn ngữ với những nền văn hóa Roman có thể được bắt nguồn từ thập niên 1830 trong các văn bản của [[Michel Chevalier]], ông đã mặc nhiên công nhận bộ phận này của châu Mỹ là nơi sinh sống của của những người thuộc "[[người Latinh|chủng Latinh]]", và rằng khu vực này có thể liên minh với "[[Âu Latinh]]" trong một cuộc đấu tranh với "[[Nhóm ngôn ngữ German|Âu German]]", "[[Mỹ Ănglê|Mỹ Anglo-Saxon]]" và "[[Âu Slav]]".<ref name = "mignolo">{{Cite book| last = Mignolo | first = Walter | title = The Idea of Latin America | url = http://books.google.com/?id=vPacXtsWhewC | publisher = Wiley-Blackwell | place = Oxford | year = 2005 | isbn = 978-1-4051-0086-1 |pages = 77–80}}</ref> Quan niệm này sau đó được các trí thức và lãnh tụ chính trị Mỹ Latinh đề cập đến vào giữa và cuối thế kỉ 19, họ không còn nhìn nhận Tây Ban Nha hay Bồ Đào Nha là những hình mẫu văn hóa, mà là [[Pháp]].<ref>McGuiness, Aims (2003). "Searching for 'Latin America': Race and Sovereignty in the Americas in the 1850s" in Appelbaum, Nancy P. et al. (eds.). ''Race and Nation in Modern Latin America''. Chapel Hill: University of North Carolina Press, 87–107. ISBN 978-0-8078-5441-9</ref> Thuật ngữ được chính trị gia người Chile [[Francisco Bilbao]] sử dụng lần đầu tiên tại Paris trong một hội nghị năm 1856<ref>[http://www.clarin.com/diario/2005/05/16/opinion/o-01901.htm ''América latina o Sudamérica?'', por Luiz Alberto Moniz Bandeira, Clarín, 16 de mayo de 2005]</ref> và trong cùng năm bởi nhà văn người Colombia José María Torres Caicedo trong bài thơ "Hai châu Mỹ của ông.<ref name="autogenerated1">[http://www.filosofia.org/hem/185/18570215.htm Torres Caicedo, José María (1856). ''Las dos Américas'' (poema)]</ref> Đế quốc Pháp của [[Napoléon III]] trong cuộc [[Pháp xâm lược México|xâm lược Mexico]] đã ủng hộ thuật ngữ Mỹ Latinh, lý do là để Pháp có thể đứng vào hàng ngũ các quốc gia có ảnh hưởng tại châu Mỹ và để loại trừ [[Mỹ Anglo-Saxon|các nước nói tiếng Anh]], và giữ một vai trò trong chiến dịch của ông nhằm ngụ ý rằng khu vực có mối quan hệ văn hóa với Pháp, biến Pháp trở thành lãnh đạo về văn hóa và chính trị của khu vực, và lập [[Maximiliano I của Mexico|Maximiliano của Habsburg]] làm hoàng đế của [[Đệ nhị Đế quốc Mexico]].<ref>{{Cite book|last1=Chasteen |first1=John Charles |authorlink1= |editor1-first= |editor1-last= |editor1-link= |others= |title=Born in Blood and Fire: A Concise History of Latin America |trans_title= |url=http://books.google.com/?id=fC90B5xkYyIC&lpg=PA156&pg=PP1#v=onepage |accessdate=4 July 2010 |format= |edition= |series= |volume= |date= |year=2001 |month= |origyear= |publisher=[[W. W. Norton|W. W. Norton & Company]] |location= |isbn=978-0-393-97613-7 |oclc= |doi= |id= |page=156 |pages= |at= |trans_chapter= |chapter=6. Progress |chapterurl=http://books.google.com/books?id=fC90B5xkYyIC&lpg=PA156&ots=XmsvyFC73X&pg=PA149#v=onepage&f=false |quote= |ref= |bibcode= |laysummary= |laydate= |separator= |postscript= |lastauthoramp=}}</ref> Năm 1861, các học giả người Pháp cũng đã đặt ra thuật ngữ này trong ''La revue des races Latines,'' một tạp chí dành riêng cho phong trào liên Latinh.<ref>{{cite book|last=Phelan|first=J.L.|title=Pan-latinisms, French Intervention in Mexico (1861-1867) and the Genesis of the Idea of Latin America|year=1968|publisher=Unversidad Nacional Autonónoma de México, Mexico City.}}</ref>
== Định nghĩa ==
[[File:Latin America regions.svg|thumb|4 tiểu vùng phổ biến của Mỹ Latinh {{legend|#1A1A97| thuộc [[Bắc Mỹ]]}} {{legend|#FF6600|[[Caribe]]}} {{legend|#D40000|[[Trung Mỹ]]}} {{legend|#338000|[[Nam Mỹ]]}}]]
Theo cách sử dụng đương đại:
* Theo một cách hiểu, ''Mỹ Latinh'' đề cập đến các lãnh thổ mà tiếng Tây Ban Nha hay tiếng Bồ Đào Nha chiếm ưu thế tại châu Mỹ: Mexico, hầu hết Trung và Nam Mỹ, và [[Cuba]], [[Cộng hòa Dominica]] cùng [[Puerto Rico]] tại [[Vùng Caribe]]; hay tóm tắt lại thì Mỹ Latinh bao gồm các nước châu Mỹ nói tiếng Tây Ban Nha và Brasil. ''Mỹ Latinh'' do đó được định nghĩa là tất cả những bộ phận tại châu Mỹ từng thuộc về các đế quốc Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha.<ref>{{Cite book| last = Rangel | first = Carlos | authorlink = | coauthors = | title = The Latin Americans: Their Love-Hate Relationship with the United States | publisher = Harcourt Brace Jovanovich | year = 1977 | location = New York | pages = 3–5 | isbn = 978-0-15-148795-0 }} {{Cite book| last = Skidmore | first = Thomas E. | authorlink = | coauthors = Peter H. Smith | title = Modern Latin America | publisher = Oxford University Press | year = 2005 | edition = 6 | location = Oxford and New York | pages = 1–10| isbn = 978-0-19-517013-9 }}</ref> Theo định nghĩa này, Mỹ Latinh cũng đồng nghĩa với [[Mỹ Iberia]]''.<ref>{{Cite book| url = http://buscon.rae.es/dpdI/SrvltConsulta?lema=iberoamérica | last = RAE | title = Diccionario Panhispánico de Dudas | publisher = Santillana Educación | year = 2005 | location = Madrid | pages = | isbn = 842940623}}</ref>
* Đặc biệt tại Hoa Kỳ, thuật ngữ này được sử dụng với một phạm vi rộng rãi hơn để chỉ tất cả các quốc gia ở phía nam Hoa Kỳ, tức bao gồm thêm: các quốc gia và khu vực nói tiếng Anh như [[Belize]], [[Jamaica]], [[Barbados]], [[Trinidad và Tobago]], [[Guyana]], [[Antigua và Barbuda]], [[Saint Lucia]], [[Dominica]], [[Grenada]], [[Saint Vincent và Grenadines]] cùng [[the Bahamas]]; các khu vực nói tiếng Pháp như [[Haiti]], [[Martinique]], [[Guadeloupe]] và [[Guyane thuộc Pháp]]; các khu vực nói tiếng Hà Lan như [[Caribe Hà Lan]], [[Aruba]], [[Curaçao]], [[Sint Maarten]] và [[Suriname]]. (Tại các khu vực thuộc [[vương quốc Hà Lan]], tiếng [[Papiamento]] – một [[ngôn ngữ creole]] chủ yếu dựa trên các ngôn ngữ Iberia – được đa số cư dân sử dụng.) Định nghĩa này nhấn mạnh lịch sử [[xã hội kinh tế học]] của khu vực, có điểm đặc trưng là bị thực dân hóa một cách chính thức hoặc [[chủ nghĩa thực dân mới|không chính thức]], chứ không phải là dựa trên khía cạnh văn hóa.<ref>{{Cite book| last = Butland | first = Gilbert J. | authorlink = | title = Latin America: A Regional Geography | publisher = John Wiley and Sons | year = 1960 | location = New York | pages = 115–188 | isbn = 978-0-470-12658-5 }} {{Cite book| last = Dozer | first = Donald Marquand | title = Latin America: An Interpretive History | publisher = McGraw-Hill | year = 1962 | location = New York | pages = 1–15| isbn = 0-87918-049-8 }} {{Cite book| last = Szulc | first = Tad | authorlink = Tad Szulc | title = Latin America | publisher = New York Times Company | year = 1965 | pages = 13–17| isbn = 0-689-10266-6}} {{Cite book| last = Olien | first = Michael D. | title = Latin Americans: Contemporary Peoples and Their Cultural Traditions | publisher = Holt, Rinehart and Winston | year = 1973 | location = New York | pages = 1–5 | isbn = 978-0-03-086251-9}} {{Cite book| last = Black | first = Jan Knippers (ed.) | title = Latin America: Its Problems and Its Promise: A Multidisciplinary Introduction | publisher = Westview Press | year = 1984| location = Boulder | pages = 362–378 | isbn = 978-0-86531-213-5}} {{Cite book| last = Bruns | first = E. Bradford | title = Latin America: A Concise Interpretive History | publisher = Prentice-Hall | year = 1986 | edition = 4 | location = New York | pages = 224–227 | isbn = 978-0-13-524356-5 }} {{Cite book| last = Skidmore | first = Thomas E. | coauthors = Peter H. Smith | title = Modern Latin America | publisher = Oxford University Press | year = 2005 | edition = 6 | location = Oxford and New York | pages = 351–355 | isbn = 978-0-19-517013-9 }}</ref> Do vậy, một số nguồn đã tránh phức tạp bằng cách sử dụng cụm từ đơn giản "Mỹ Latinh và Caribe" để thay thế, như [[Liên Hiệp Quốc]].<ref>[http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm Composition of macro geographical (continental) regions, geographical sub-regions, and selected economic and other groupings], UN Statistics Division. Accessed on line 23 May 2009. ([http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regnf.htm French])</ref><ref>[http://web.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/LACEXT/0,,menuPK:258559~pagePK:158889~piPK:146815~theSitePK:258554,00.html Latin America and the Caribbean]. [[The World Bank]]. Retrieved on 17 July 2009.</ref><ref>[http://lanic.utexas.edu/subject/countries/ Country Directory]. Latin American Network Information Center-University of Texas at Austin. Retrieved on 17 July 2009.</ref>
* Theo một định nghĩa thông tục hơn, vẫn trung thành với cách sử dụng ban đầu, ''Mỹ Latinh'' được định nghĩa là tất cả các quốc gia và khu vực lãnh thổ tại châu Mỹ có một [[nhóm ngôn ngữ Roman|ngôn ngữ Roman]] được nói: tiếng Tây Ban Nha, tiếng Bồ Đào Nha, tiếng Pháp, và các [[ngôn ngữ creole]] dựa trên cơ sở của chúng. Xét một cách đầy đủ theo định nghĩa này thì [[Québec]] tại Canada cũng là một phần của Mỹ Latinh. Song tỉnh này hiếm khi được xem như vậy, do xét trên khía cạnh lịch sử, văn hóa và kinh tế và thể chế chính trị kiểu Anh thì tỉnh có mối quan hệ chặt chẽ với phần còn lại của Canada.<ref>{{Cite book| last = Bethell | first = Leslie (ed.) | title = The Cambridge History of Latin America | publisher = Cambridge University Press | year = 1984 | volume = 1 | location = Cambridge | page = xiv | isbn = 978-0-521-23223-4 }}</ref>
===Phân vùng===
Mỹ Latinh có thể được phân thành một vài tiểu vùng dựa trên các yếu tố địa lý, chính trị, nhân khẩu và văn hóa. Nếu theo định nghĩa Mỹ Latinh là toàn bộ các khu vực ở phía nam của Hoa Kỳ, các tiểu vùng địa lý cơ bản là [[Bắc Mỹ]], [[Trung Mỹ]], [[Caribe]] và [[Nam Mỹ]];<ref name=GeoSEP>{{cite book|title=Geografía, Quinto Grado (Geography, Fifth Grade)|year=2011|publisher=Secretaría de Educación Pública (Secretariat of Public Education)|location=Mexico City|pages=75–83|author=María Alejandra Acosta García|edition=Second Edition|coauthors=Sheridan González, Ma. de Lourdes Romero, Luis Reza, Araceli Salinas|editor=CONALITEG|accessdate=25 September 2011|chapter=Three|date=June 2011}}</ref> Nam Mỹ còn được phân chia tiếp dựa trên yếu tố địa-chính trị: [[Nón phương Nam]] và [[các quốc gia Andes]]. Cũng có thể phân chia Mỹ Latinh thành Mỹ Tây Ban Nha và Mỹ Bồ Đào Nha.
==Nhân khẩu==
{{Historical populations
|title = Lịch sử dân số
|type = Mỹ Latinh và Caribe
|align = right
|footnote = Nguồn: [http://www.un.org/esa/population/publications/sixbillion/sixbilpart1.pdf "UN report 2004 data" (PDF).]
|1750 |16000000
|1800 |24000000
|1850 |38000000
|1900 |74000000
|1950 |167000000
|1999 |511000000
}}
===Dân tộc===
[[File:GuerrilleroHeroico.jpg|thumb|150px|[[Che Guevara]], một người Mỹ Latinh da trắng có nguồn gốc Tây Ban Nha, Basque và Ireland.]]
Cư dân Mỹ Latinh có sự đa dạng về tổ tiên, sắc tộc và chủng tộc, và khiến cho khu vực là một trong những nơi đa dạng chủng tộc nhất thế giới. Thành phần dân tộc có khác biệt giữa các quốc gia: người lai Âu-da đỏ ([[Mestizo]]) chiếm ưu thế ở nhiều nước; ở một số nước thì [[thổ dân châu Mỹ|người da đỏ]] chiếm đa số; dân sư một số quốc gia lại chủ yếu là người gốc [[người châu Âu|Âu]]; và tại một số nước thì người [[Mulatto]] chiếm ưu thế. Ngoài ra còn có có [[người da đen]], [[người châu Á]], và người lai da đen-da đỏ (trong lịch sử đôi khi được gọi là [[Zambo]]). Người có nguồn gốc châu Âu là nhóm đơn lẻ lớn nhất, và cùng với những người có một phần gốc Âu, họ chiếm xấp xỉ 80% tổng dân số,<ref name="CIAEG">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html |title= CIA — The World Factbook -- Field Listing — Ethnic groups |accessdate=2008-02-20}}</ref> hoặc hơn.<ref name="Lizcano">{{Cite journal|last=Lizcano Fernández |first=Francisco |year=2005 |month=May–August |title=Composición Étnica de las Tres Áreas Culturales del Continente Americano al Comienzo del Siglo XXI |journal=Convergencia |volume=38 |pages=185–232; table on p. 218 |publisher=[[Universidad Autónoma del Estado de México]], Centro de Investigación en Ciencias Sociales y Humanidades |location=Mexico |issn=1405-1435 |url=http://convergencia.uaemex.mx/rev38/38pdf/LIZCANO.pdf |language=tiếng Tây Ban Nha |format=PDF}}</ref>
===Ngôn ngữ===
[[File:Map-Romance Latin America.svg|thumb|right|Bản đồ ngôn ngữ Mỹ Latinh. Tiếng Tây Ban Nha màu lục, tiếng Bồ Đào Nha màu cam, và tiếng Pháp màu lam.]]
Tiếng Tây Ban Nha và tiếng Bồ Đào Nha là các ngôn ngữ chủ yếu của Mỹ Latinh. Tiếng Bồ Đào Nha chỉ được nói tại Brasil, song đây lại là quốc gia lớn nhất và đông dân cư nhất trong khu vực. Tiếng Tây Ban Nha là ngôn ngữ chính thức của hầu hết các nước Mỹ Latinh còn lại trên lục địa, cũng như tại [[Cuba]], [[Puerto Rico]] (cùng với tiếng Anh), và [[Cộng hòa Dominica]]. [[Tiếng Pháp]] được nói tại [[Haiti]] và các [[tỉnh hải ngoại]] của Pháp như [[Guadeloupe]], [[Martinique]] và [[Guyane thuộc Pháp]], [[cộng đồng hải ngoại]] [[Saint-Martin]].
[[Các ngôn ngữ bản địa châu Mỹ]] được nói rộng rãi ở [[Peru]], [[Guatemala]], [[Bolivia]], [[Paraguay]] và [[Mexico]], và ở một mức độ thấp hơn tại [[Panama]], [[Ecuador]], [[Brasil]], [[Colombia]], [[Venezuela]], [[Argentina]], và [[Chile]]. Ở các nước Mỹ Latinh còn lại, số người nói các ngôn ngữ bản địa có xu hướng thu nhỏ hoặc ngôn ngữ đó bị tuyệt chủng. Mexico có lẽ là quốc gia có nhiều ngôn ngữ nhất Mỹ Latinh. Tại [[Peru]], [[tiếng Quechua]] cũng là một ngôn ngữ chính thức bên cạnh tiếng Tây Ban Nha. Tại [[Bolivia]], [[tiếng Aymara]], Quechua và Guaraní cũng có được vai trò chính thức bên cạnh tiếng Tây Ban Nha. [[Tiếng Guaraní]], cùng với tiếng Tây Ban Nha, là ngôn ngữ chính thức của [[Paraguay]], và được phần lớn dân cư nói (song ngữ), và ngôn ngữ này cũng có được vị thế chính thức tại tỉnh [[Corrientes]] của Argentina.
Các ngôn ngữ châu Âu khác được nói tại Mỹ Latinh bao gồm: [[tiếng Anh]] bởi một số nhóm tại [[Puerto Rico]], cùng các quốc gia có thể không được xem là thuộc vùng Mỹ Latinh như [[Belize]] và [[Guyana]]; [[tiếng Đức]] được nói ở miền nam Brasil, miền nam [[Chile]] cùng nhiều nơi ở Argentina và [[Paraguay]]; [[tiếng Ý]] được nói tại Brazil, Argentina, và [[Uruguay]]; [[tiếng Wales]] được nói ở miền nam [[Argentina]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A1163503 Reference for Welsh language in southern Argentina, Welsh immigration to Patagonia]</ref><ref>[http://www.1stclassargentina.com/tours/WelshImmigration.html Reference for Welsh language in southern [[Argentina]], Welsh immigration to [[Patagonia]]]</ref><ref>[http://www.argbrit.org/Patagonia/patagonia_entry.htm Reference for Welsh language in southern Argentina, Welsh immigration to Patagonia]</ref><ref>[http://www.patagonline.com/gaiman-trelew Reference for Welsh language in southern Argentina, Welsh immigration to Patagonia]</ref><ref>[http://www.andesceltig.com/ Reference for Welsh language in southern Argentina, Welsh immigration to Patagonia]</ref><ref>[http://www.glaniad.com/ Reference for Welsh language in southern Argentina, Welsh immigration to Patagonia]</ref>
===Tôn giáo===
Đại đa số người dân Mỹ Latinh là [[Kitô hữu]], hầu hết theo [[Công giáo Rôma|Công giáo La Mã]].<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2122.html |title=CIA — The World Factbook -- Field Listing — Religions |accessdate=2009-03-17}}</ref> Khoảng 70% cư dân Mỹ Latinh tự xem mình là người Công giáo.<ref>Fraser, Barbara J., [http://www.catholicnews.com/data/stories/cns/0503707.htm In Latin America, Catholics down, church's credibility up, poll says] Catholic News Service June 23, 2005</ref> Thành viên của các giáo phái [[Tin Lành]] đang tăng lên, đặc biệt là ở Brasil, Panamá và Venezuela.
===Di cư===
Các vấn đề kinh tế, xã hội và an ninh đã ảnh hưởng đến sự tình trạng di cư của khu vực trong các thập niên gần đây, trọng tâm là sự thay đổi từ khu vực nhập cư sang khu vực di cư. Có khoảng 10 triệu người Mexico sinh sống tại Hoa Kỳ.<ref>[http://www.allacademic.com/meta/p_mla_apa_research_citation/0/8/8/2/5/p88252_index.html Watching Over Greater Mexico: Mexican Migration Policy and Governance of Mexicanos Abroad]</ref> 28,3 triệu [[người Mỹ]] nhận mình có gốc Mexico theo số liệu trong năm 2006.<ref>{{cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/DTTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-ds_name=ACS_2006_EST_G00_&-redoLog=false&-mt_name=ACS_2006_EST_G2000_B03001 |title=Detailed Tables — American FactFinder. B03001. Hispanic or Latino origin by specific origin |accessdate=2007-12-15 |coauthors=United States Census Bureau |work=2006 American Community Survey}}</ref> Theo điều tra dân số Colombia vào năm 2005, có khoảng 3.331.107 triệu người Colombia hiện sinh sống ở nước ngoài.<ref name="pstalker">http://www.pstalker.com/migration/index.htm</ref> Số người Brasil sinh sống ở hải ngoại được ước tính là khoảng 2 triệu người.<ref>[http://www2.camara.gov.br/comissoes/credn/publicacao/NotatecnicaBrasileirosExterior.html Brasileiros no Exterior — Portal da Câmara dos Deputados]</ref> Một ước tính đưa ra con số từ 1,5 đến hai triệu người El Salvador sinh sống tại Hoa Kỳ.<ref>[http://www.usaid.gov/sv/country.html Country Overview: El Salvador], United States Agency for International Development</ref> Có ít nhất 1,5 triệu người Ecuador sống ở nước ngoài, chủ yếu tại Hoa Kỳ và Tây Ban Nha.<ref>[http://www.forbes.com/business/forbes/2008/0107/112.html Chavistas in Quito], Forbes.com, January 7, 2008</ref> Có xấp xỉ 1,5 triệu người Cộng hòa Dominica sinh sống ở nước ngoài, chủ yếu là tại Hoa Kỳ.<ref>[http://ipsnews.net/news.asp?idnews=39306 Dominican Republic: Remittances for Development]</ref> Có trên 1.3 triệu người Cuba sống ở nước ngoài, hầu hết họ cư trú tại Hoa Kỳ.<ref>[http://www.radiojamaica.com/index.php?option=com_content&task=view&id=6572&Itemid=87 Cubans Abroad], Radiojamaica.com</ref>
==Kinh tế==
{| class="wikitable sortable" style="text-align: right"
|- bgcolor=#ececec
|+'''Dân số và quy mô kinh tế của các quốc gia Mỹ Latinh'''
!Quốc gia
!Dân số<ref>{{cite web
|url=http://esa.un.org/unpd/wpp/Sorting-Tables/tab-sorting_population.htm
|title=World Population Prospects, the 2010 Revision
|work=Table 1: Selected Demographic Indicators: Population, 2010
|publisher=United Nations Population Division (UNPD)}}</ref> <br /> <small>(2010)</small> <br /> <small>triệu người</small>
!GDP (danh nghĩa)<ref>{{cite web
|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=83&pr.y=7&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=311%2C336%2C213%2C263%2C313%2C268%2C316%2C343%2C339%2C273%2C218%2C278%2C223%2C283%2C228%2C288%2C233%2C293%2C238%2C361%2C321%2C362%2C243%2C364%2C248%2C366%2C253%2C369%2C328%2C298%2C258%2C299&s=NGDPD&grp=0&a=
|title=World Economic Outlook Database, April 2012
|work=Gross domestic product, current prices
|publisher=International Monetary Fund (IMF)}}</ref> <br /> <small>(2012)</small> <br /> <small>triệu Đô la Mỹ</small>
!GDP (PPP)<ref>{{cite web
|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=50&pr.y=15&sy=2012&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=311%2C336%2C213%2C263%2C313%2C268%2C316%2C343%2C339%2C273%2C218%2C278%2C223%2C283%2C228%2C288%2C233%2C293%2C238%2C361%2C321%2C362%2C243%2C364%2C248%2C366%2C253%2C369%2C328%2C298%2C258%2C299&s=PPPGDP&grp=0&a=
|title=World Economic Outlook Database, April 2012
|work=Gross domestic product based on purchasing-power-parity (PPP) valuation of country GDP
|publisher=International Monetary Fund (IMF)}}</ref> <br /> <small>(2012)</small> <br /> <small>triệu Đô la Mỹ</small>
|-
| align="left" | {{flag|Argentina}}
| 40,4
| 472.815
| 756.226
|-
| align="left" | {{flag|Bolivia}}
| 9,9
| 27.012
| 54.134
|-
| align="left" | {{flag|Brazil}}
| 194,9
| 2.449.760
| 2.393.954
|-
| align="left" | {{flag|Chile}}
| 17,1
| 272.119
| 316.516
|-
| align="left" | {{flag|Colombia}}
| 46,3
| 378.713
| 500.576
|-
| align="left" | {{flag|Costa Rica}}
| 4,7
| 44.313
| 57.955
|-
| align="left" | {{flag|Cuba}}
| 11,3
| {{n/a}}
| {{n/a}}
|-
| align="left" | {{flag|Dominican Republic}}
| 9,9
| 59.429
| 98.835
|-
| align="left" | {{flag|Ecuador}}
| 14,5
| 72.466
| 134.805
|-
| align="left" | {{flag|El Salvador}}
| 6,2
| 24.421
| 46.050
|-
| align="left" | {{flag|Guatemala}}
| 14,4
| 50.303
| 78.012
|-
| align="left" | {{flag|Haiti}}
| 10,0
| 8.335
| 13.501
|-
| align="left" | {{flag|Honduras}}
| 7,6
| 18.320
| 37.408
|-
| align="left" | {{flag|Mexico}}
| 113,4
| 1.207.820
| 1.743.474
|-
| align="left" | {{flag|Nicaragua}}
| 5,8
| 7.695
| 19.827
|-
| align="left" | {{flag|Panama}}
| 3,5
| 34.517
| 55.124
|-
| align="left" | {{flag|Paraguay}}
| 6,5
| 22.363
| 35.262
|-
| align="left" | {{flag|Peru}}
| 29,1
| 184.962
| 322.675
|-
| align="left" | {{flag|Uruguay}}
| 3,4
| 52.349
| 53.365
|-
| align="left" | {{flag|Venezuela}}
| 29,0
| 337.433
| 396.848
|-
| align="left" | '''Tổng'''
| 577,8
| 5.725.145
| 7.114.547
|}
==Thư mục==
* Azevedo, Aroldo. ''O Brasil e suas regiões''. São Paulo: Companhia Editora Nacional, 1971. {{pt icon}}
* ''[[Barsa (encyclopedia)|Enciclopédia Barsa]]''. Volume 4: Batráquio – Camarão, Filipe. Rio de Janeiro: Encyclopædia Britannica do Brasil, 1987. {{pt icon}}
* Coelho, Marcos Amorim. ''Geografia do Brasil''. 4th ed. São Paulo: Moderna, 1996. {{pt icon}}
* Galeano, Eduardo. Open Veins of Latin America: Five Centuries of the Pillage of a Continent. 1973
* [[Sebastián Edwards|Edwards, Sebastián]]. ''Left Behind: Latin America and the False Promise of Populism''. University of Chicago Press, 2010.
* Moreira, Igor A. G. ''O Espaço Geográfico, geografia geral e do Brasil''. 18. Ed. São Paulo: Ática, 1981. {{pt icon}}
* Vesentini, José William. ''Brasil, sociedade e espaço – Geografia do Brasil''. 7th Ed. São Paulo: Ática, 1988. {{pt icon}}
* Julio Miranda Vidal: (2007) Ciencia y tecnología en América Latina Edición electrónica gratuita. Texto completo en [http://www.eumed.net/libros/2007a/237/ http://www.eumed.net/libros/2007a/237/]
==
{{Reflist|colwidth=30em}}
==Liên kết ngoài==
{{Commons|Latin America|Latin America}}
* [http://www.iadb.org/en/topics/education/education-initiative-in-latin-america,6887.html IDB Education Initiative]
* [http://www.latinnews.com Latin Intelligence Service]
* [http://www1.lanic.utexas.edu/ Latin American Network Information Center]
* [http://ladb.unm.edu Latin America Data Base]
* [http://www.wola.org Washington Office on Latin America]
* [http://www.coha.org Council on Hemispheric Affairs]
* [http://www.infolatam.com/ Infolatam. Information and analysis of Latin America]
* [http://www.latinvex.com/ Latinvex. News and analysis of Latin America]
* [http://www.fao.org/farmingsystems/FarmingMaps/LAC/09/LC/index.html Map of Land Cover: Latin America and Caribbean (FAO)]
* [http://www.thenation.com/doc/20090323/dangl Lessons From Latin America] by Benjamin Dangl, ''The Nation'', March 4, 2009]
* [http://knightcenter.utexas.edu/blog/?q=en/node/4318 Keeping Latin America on the World News Agenda] – Interview with Michael Reid of ''The Economist'']
* [http://www.csupomona.edu/~jmvadi/454/The%20Cold%20War.html Cold War in Latin America, CSU Pomona University]
* [http://www.yale.edu/macmillan/lais/cold-war-resources.html Latin America Cold War Resources, Yale University]
* [http://www.people.fas.harvard.edu/~jidoming/images/jid_uslatin.PDF Latin America Cold War, Harvard University]
{{Khu vực}}
{{commonscat|Latin America}}
[[Thể loại:Mỹ Latinh| ]]
| |||