Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Rối loạn ăn uống”

'''Rối loạn ăn uống''' (tiếng Anh: ''eating disorder'') là một bệnh có nguồn gốc tâm lý, biểu hiện bằng việc người bệnh tự ép buộc mình phải [[ăn]] hoặc từ chối ăn mà không căn cứ theo nhu cầu tự nhiên của cơ thể, dẫn đến những tác hại tới sức khỏe thể chất và tinh thần. Bệnh ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, theo lời mô tả của tác giả cuốn sách "Sống sót sau khi mắc rối loạn ăn uống" thì ''các cảm giác về công việc, trường lớp, các mối quan hệ, hoạt động hàng ngày và cảm xúc bị phụ thuộc vào việc có ăn hay không và cân nặng là bao nhiêu''<ref>Siegel, Michaele, Brisman, Judith and Weinshel, Margot. ''Surviving an Eating Disorder.'' New York: Harper and Row Publishers. 1988.</ref>. Người bệnh gặp phải những xáo trộn khủng khiếp trong hành vi ăn uống cũng như trong ý nghĩ và cảm xúc có liên quan tới các hành vi này. Chứng [[chán ăn tâm thần]] và [[ăn ói]] (''bulimia nervosa'') là hai rối loạn ăn uống phổ biến nhất được ghi nhận trong bảng phân loại bệnh tật<ref>{{citechú thích web|url = http://www.who.int/classifications/apps/icd/icd10online/?gf50.htm+f50|title = ICD-10: Behavioural syndromes associated with physiological disturbances and physical factors|publisher = [[World Health Organization]]|date = 2006-04-05|accessdate = 2007-03-08}}</ref>. Cả hai đều có một số [[triệu chứng]] chung<ref>{{citation|title = Instability of eating disorder diagnoses: prospective study|last1 = Milos|first1 = G|last2 = Spindler|first2 = A|last3 = Schnyder|first3 = U|last4 = Fairburn|first4 = C G|journal = The British Journal of Psychiatry|volume = 187|number = 6|pages = 573–578|year = 2005|doi = 10.1192/bjp.187.6.573|pmid = 16319411}}</ref>. Theo ước tính trong suốt cuộc đời mình một phụ nữ Hoa Kỳ có từ 5% đến 7% khả năng mắc bệnh<ref>{{citation|publisher = American Psychiatric Association|title = Practice guidelines for the treatment of patients with eating disorders|journal = American Journal of Psychiatry|date = January 2000|volume = 157|issue = 1|pages = 1–39}}.</ref>. Dạng rối loạn ăn uống thứ ba đang được nghiên cứu và định nghĩa, nó có tên là [[ăn vô độ]] (''binge eating disorder'', cũng ăn rất nhiều như người mắc bệnh ăn ói nhưng không có hành vi nôn mửa để làm sạch dạ dày). Ăn vô độ là một tình trạng mãn tính xuất hiện khi cá nhân ăn một lượng khổng lồ thức ăn trong khoảng thời gian ngắn và không có khả năng kiểm soát ngay cả việc ngừng ăn. Nó có thể gây ra các ảnh hưởng nghiêm trọng như dẫn tới bệnh béo phì, bệnh đái đường, chứng tăng huyết áp và bệnh tim mạch<ref>http://www.healthyminds.org/factsheets/LTF-EatingDisorders.pdf Let's Talk Facts About ''Eating Disorders''</ref>.

Nhiều người nghĩ rằng rối loạn ăn uống chỉ xảy đến với phụ nữ da trắng trẻ tuổi, nhưng thực tế thì điều đó không hoàn toàn chính xác. Đúng là rối loạn ăn uống ảnh hưởng lớn đến phái nữ độ tuổi từ 12 đến 35, nhưng các nhóm khác cũng cho thấy nguy cơ đang tăng dần. Rối loạn ăn uống tác động đến tất cả các nước và chủng tộc, không một nhóm người nào được loại trừ<ref>http://womenshealth.gov/bodyimage/kids/bodywise/bp/AtRisk.pdf At Risk: All Ethnic and Cultural Groups </ref>. Thanh niên và thiếu niên theo các số liệu thống kê được cho là có nguy cơ cao mắc bệnh này.

* Có nỗi sợ hãi lớn để lấy lại trọng lượng cơ thể bình thường hoặc trở lên béo và có mối bận tâm quá mức đến trọng lượng cơ thể và ngoại hình<ref name="dsm">{{citechú bookthích sách|title = [[Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders]] DSM-IV-TR|year = 1994|edition = 4th|publisher = [[American Psychiatric Association]]|isbn = 0890420629}}</ref>

Phần lớn bệnh nhân mắc chứng chán ăn tâm thần rơi vào lứa tuổi thanh niên, báo cáo cho thấy 76% bắt đầu ở độ tuổi từ 11 đến 20<ref>{{citechú thích web|accessdate = 2008-03-15|publisher = National Association of Anorexia Nervosa and Associated Eating Disorders|url = http://www.anad.org/22385/index.html |title=Facts About Eating Disorders}}</ref>. Tỉ lệ tử vong của chứng chán ăn tâm thần là xấp xỉ 6%, tỉ lệ cao nhất so với bất cứ loại bệnh tâm lý nào, với khoảng một nửa số [[chết|tử vong]] có nguyên nhân từ hành vi [[tự tử]]<ref>{{citation|first1 = David B|last1 = Herzog|first2 = Dara N|last2 = Greenwood|first3 = David J|last3 = Dorer|first4 = Andrea T|last4 = Flores|first5 = Elizabeth R|last5 = Ekeblad|first6 = Ana|last6 = Richards|first7 = Mark A|last7 = Blais|first8 = Martin B|last8 = Keller|title = Mortality in eating disorders: A descriptive study|journal = International Journal of Eating Disorders|volume = 28|number = 1|pages = 20–26|year = 2000|doi = 10.1002/(SICI)1098-108X(200007)28:1<20::AID-EAT3>3.0.CO;2-X}}</ref>.

Người mắc bệnh [[rối loạn ám ảnh cưỡng chế]] nặng, [[trầm cảm]], ăn ói đều được tìm thấy có mức [[serotonin]] thấp một cách bất thường<ref name="long">{{citechú thích web|last = Long|first = Phillip W|year = 1993|title = Eating Disorders|accessdate = 2006-03-03||publisher = National Institute of Mental Health|url = http://www.mentalhealth.com/book/p45-eat1.html}}</ref>. Các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin, [[dopamin]] và [[norepinephrin]] được tiết ra bởi ruột và hệ thần kinh trung ương trong thời gian tiêu hóa<ref name="kalat">{{citechú bookthích sách|last = Kalat|first = James W|year = 2006|title = Biological Psychology|edition = 8th|location = Houston|publisher = Wadsworth Publishing|isbn = 0495090794}}</ref>. Các nhà nghiên cứu cũng tìm thấy mức [[cholecystokinin]] thấp ở những người mắc chứng ăn ói. Cholecystokinin là một hooc môn có tác dụng gây no và giảm bớt ăn. Hooc môn này ở mức thấp là nguyên nhân cản trở cảm giác thỏa mãn khi ăn và dẫn đến tình trạng ăn quá nhiều. Các nghiên cứu khác tìm thấy nguyên nhân của hành vi ăn quá nhiều là sự bất thường trong những peptide điều biến thần kinh (''neuromodulator peptides''), neuropeptide Y và peptide YY. Cả hai [[peptide]] này gây ra thèm ăn và kết hợp với một peptide khác tên là [[leptin]]. Leptin được phóng thích bởi tế bào chất béo và có tác dụng giảm thèm ăn, phần lớn người mắc chứng ăn ói tiết ra một lượng bình thường leptin nhưng có thể chúng bị cản trở bởi bộ phận lọc máu của não (''blood-brain barrier'') khiến cho số lượng không đủ cần thiết để ức chế sự thèm ăn<ref name="kalat"/>.

[[Cortisol]] một hooc môn được tiết ra bởi vỏ tuyến thượng thận có tác dụng tăng đường huyết và trao đổi chất<ref name="kalat"/>, mức độ của hooc môn này tương đối cao ở người mắc rối loạn ăn uống. Sự không cân bằng này có thể là nguyên nhân gây ra vấn đề trong hoặc xung quanh vùng hạ đồi (vùng não điều khiển thân nhiệt, đói khát v.v)<ref>Long, Phillip W. (1993). Eating Disorders. Retrieved March 3, 2006, from the National Institute of Mental Health website: http://www.mentalhealth.com/book/p45-eat1.html</ref>. Một nghiên cứu tại bệnh viện Maudsley thuộc [[London]] tìm thấy ở người chán ăn tâm thần lượng serotonin cao (ngược với người mắc bệnh ăn ói) và sự biến đổi lớn ở các bộ phận cảm thụ serotonin<ref>Yager, Joel & Anderson, Arnold E. (2005). Anorexia Nervosa. The New England Journal of Medicine, 353 (14), 1481-1488, Retrieved March 3, 2006, from Ovid web: http://mutex.gmu.edu:2076/gw1/ovidweb.cgi </ref>. Những hóa chất và những hooc môn này liên quan đến vùng hạ đồi trong não. Tổn thương vùng hạ đồi có thể dẫn đến những bất thường trong việc điều chỉnh nhiệt độ, cách ăn uống, hành vi tình dục và sự nhanh nhẹn. Trong khi các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục tìm kiếm xem những hóa chất nào kiểm soát cảm giác đói, sự ngon miệng và quá trình tiêu hóa đã bị mất cân bằng, thì những chuyên gia như Dr. Edward J. Cumella, Giám đốc điều hành của chương trình Điều trị Remuda cho rằng có ba thành phần là nguyên nhân của bệnh:

Về phương diện lâm sàng rối loạn ăn uống được đánh giá thông qua công cụ có tên gọi là Bảng câu hỏi về Hành vi ăn uống và Các mẫu khối lượng (viết tắt theo tiếng Anh là QEWP - ''Questionnaire of Eating and Weight Patterns'') là cái chuyên dùng để chẩn đoán cho thanh niên và cha mẹ (QEWP-A và QEWP-P, A là viết tắt của từ ''adolescent'' có nghĩa là thanh niên còn P là viết tắt của từ ''parents'' có nghĩa là cha mẹ). Thêm vào đó để đánh giá chính xác hơn, bảng cũng bao gồm các câu hỏi đo mức độ [[trầm cảm]]<ref name="JOHNSON1998">{{citechú journalthích tạp chí |last=Johnson |first=William G. |coauthors=Grieve, Frederick G.; Adams, Christina D.; Sandy, Jamie |title=Measuring Binge Eating in Adolescents: Adolescent and Parent Versions of the Questionnaire of Eating and Weight Patterns |month=January |year=1998 |journal=International Journal of Eating Disorders |issn=0276-3478 |doi=10.1002/(SICI)1098-108X(199911)26:3<301::AID-EAT8>3.0.CO;2-M |pmid=10441246 |volume=26 |pages=301}}</ref>.

Càng sớm can thiệp khi bệnh mới bắt đầu thì kết quả càng khả quan. Thời gian bình phục có thể mất hàng tháng hay hàng năm, nhưng phần lớn đều khỏi. Những thay đổi trong hành vi ăn uống có thể là do sự phối hợp nhiều bệnh khác nhau gây ra do vậy bước đầu tiên phải làm là khám sức khoẻ tổng quát. Trong việc chữa trị không chỉ có bác sĩ tâm lý mà còn bao gồm các bác sĩ thuộc chuyên ngành liên quan như dinh dưỡng, đồng thời phải chữa cả bệnh thể lý để đạt hiệu quả cao nhất<ref name="mmha">[http://www.mmha.org.au/mmha-products/fact-sheets/what-is-an-eating-disorder/what-is-an-eating-disorder-vietnamese/file Rối loạn ăn uống là gì, mmha.org.au] Tập tài liệu này là một phần trong một bộ tài liệu về bệnh tâm thần do Chính phủ Úc tài trợ thông qua Sách lược Quốc gia về Y tế Tâm thần (National Mental Health Strategy)</ref>.