Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Sa mạc Taklamakan”

[[Tập tin:Taklamakan_desertTaklamakan desert.jpg|nhỏ|phải|300px|Cảnh quan sa mạc Taklamakan]]

Taklamakan được biết đến như là một trong các sa mạc lớn nhất trên thế giới<ref>{{citechú thích web

|publisher=Encyclopedia Britannica|accessdate=11-8-2007}}</ref>, đứng hàng thứ 15 về kích thước trong số các sa mạc lớn nhất không ở vùng cực của thế giới<ref>{{citechú thích web |url=http://geology.com/records/largest-desert.shtml |title=The World's Largest Desert |publisher=geology.com |accessdate=22-8-2007}}</ref>. Nó bao phủ một diện tích 270.000 [[kilômét vuông|km²]] của [[lòng chảo Tarim]], dài khoảng 1.000 &nbsp;km và rộng khoảng 400 &nbsp;km. Ở rìa phía bắc và phía nam của sa mạc này là hai nhánh của [[Con đường tơ lụa]] do các lữ khách đã tìm kiếm ra để tránh vùng đất hoang khô cằn<ref name="atlas">{{citechú thích booksách |first=Paul G. |last= Bahn |year=2001

Taklamakan là mô hình của [[sa mạc lạnh]]. Do nó gần với các [[khối không khí|khối khí]] lạnh lẽo tại [[Siberi]], nên các nhiệt độ rất thấp đã được ghi nhận trong thời gian [[mùa đông]], đôi khi xuống dưới -20&nbsp;°C (-4&nbsp;°F). Trong các [[trận bão mùa đông đầu năm 2008 tại Trung Quốc]] thì sa mạc Taklamakan được thông báo là lần đầu tiên bị che phủ hoàn toàn bởi một lớp tuyết mỏng có độ dày 4 &nbsp;cm (1,6 inch) tại một số đài quan sát trong 11 ngày đêm.<ref name = xinhuanetdesertsnow> {{citechú thích newsbáo | title=China's biggest desert Taklamakan experiences record snow |publisher=Xinhuanet.com | url=http://news.xinhuanet.com/english/2008-02/01/content_7544946.htm |date=1-2-2008}}</ref>

Takla makan có nghĩa là "đi vào và ngươi sẽ không bao giờ trở ra"<ref>{{citechú thích web

|url=http://depts.washington.edu/silkroad/geography/geography.html |title=The Silk Roads and Eurasian Geography |publisher= |accessdate=7-8-2007}}</ref>. Các đoàn lữ hành của các thương nhân trên [[Con đường tơ lụa]] có thể dừng lại nghỉ ngơi tại các thành thị thịnh vượng trong các [[ốc đảo]]<ref>{{citechú thích web |url=http://books.google.com/books?id=1_41VGoCYU8C&pg=PA321&ots=6bGfMuoFKr&dq=Taklamakan+Desert&output=html&sig=b-bEdFh2_ZioH8JZ1_6QL74UC4A |title=Spies Along the Silk Road

Các thành thị ốc đảo quan trọng, được cấp nước do mưa từ các dãy núi, là [[Ca Thập]] (Kashgar), [[Mễ Lan]] (Marin), [[Ni Nhã]] (Niya), [[Toa Xa]] (Yarkand) và [[Hòa Điền]] (Khotan) ở phía nam hay [[Khố Xa]] (Kuqa) và [[Thổ Lỗ Phan]] (Turfan) ở phía bắc, cùng [[Lâu Lan]] (Loulan) và [[Đôn Hoàng]] (Dunhuang) ở phía đông<ref name="atlas"/>. Hiện nay nhiều thành thị trong số này, như Mễ Lan và [[Cao Xương]] (Gaochang) là các thành thị hoang phế trong khu vực thưa thớt dân cư tại [[Tân Cương|Khu tự trị dân tộc Duy Ngô Nhĩ Tân Cương]] của [[Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa]]<ref name="road">{{citechú thích web|year=|month= |url=http://books.google.com/books?id=ArWLD4Qop38C&pg=PA189&lpg=PA189&dq=miran+china&source=web&ots=egCocMOmcJ&sig=EOvmfCuso4710WGlfZLDhwRZSvA|title=The Silk Road: Trade, Travel, War and Faith|publisher=|accessdate=25-8-2007}}</ref>.

Các di sản khảo cổ tìm thấy tại các nơi đổ nát bị chôn vùi trong cát đều chỉ ra ảnh hưởng của [[Thổ Hỏa La|người Thổ Hỏa La]] (Tocharian), tiền [[văn minh Hy Lạp|Hy Lạp]], [[Ấn Độ]] và [[Phật giáo]].<ref name="atlas"/> Các tài sản cùng nguy cơ của chúng được [[Aurel Stein]], [[Sven Hedin]], [[Albert von Le Coq]] và [[Paul Pelliot]] miêu tả khá sống động<ref>{{citechú thích web | url=http://www.ess.uci.edu/%7Eoliver/silk.html | title=The Silk Road | publisher= | accessdate=7-8-2007}}</ref>. Các [[xác ướp Tarim|xác ướp]] khoảng 4.000 năm tuổi cũng đã được tìm thấy trong khu vực. Chúng chỉ ra một khoảng rộng các sắc tộc đã từng đi ngang qua nơi đây. Một số xác ướp dường như là của người châu Âu<ref>{{citechú thích web | url=http://www.pbs.org/wgbh/nova/transcripts/2502chinamum.html | title=Mysterious Mummies of China | publisher=pbs.org | accessdate=11-8-2007}}</ref>. Muộn hơn, khu vực Taklamakan đã là nơi sinh sống của các sắc tộc [[người Turk]]. Bắt đầu từ thời kỳ [[nhà Đường]], [[người Hán]] luôn tìm cách mở rộng quyền kiểm soát của họ đối với các thành thị ốc đảo tại Taklamakan nhằm kiểm soát hành trình thương mại tơ lụa quan trọng ngang qua [[Trung Á]]. Các thời kỳ nắm giữ của người Hán xen kẽ với các thời nắm giữ của người Turk cũng như các sắc tộc [[người Mông-cổ|Mông Cổ]] và [[người Tạng|Tạng]]. Dân cư hiện nay chủ yếu là người Turk, [[người Uyghur|Duy Ngô Nhĩ]].

* Jarring Gunnar (1997). ''The toponym Takla-makan'', Tiếng Turk, Quyển 1, trang 227-240