Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Ô Châu cận lục”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
n thêm chú thích
Cheers!-bot (thảo luận | đóng góp)
5.681.853 sửa đổi
n using AWB
Dòng 1:
'''Ô Châu cận lục''' ([[chữ Hán]]: 烏|州|近|錄, có nghĩa "ghi chép về Ô Châu gần đây") do [[Dương Văn An]] ([[1514]] – [[1591]]) làm từ năm [[1553]], sửa chữa và ấn hành vào năm [[1555]], dưới triều vua [[Mạc Tuyên Tông]]<ref> Tiểu dẫn của Cao Ngọc Thắng in trong ''Tổng tập dư địa chí Việt Nam'' (tập 3), Nxb Thanh Niên, 2012, tr. 11.</ref>. Đây là tài liệu "địa phương chí sớm nhất"<ref>Căn cứ theo THS. Bùi Văn Vượng. Ông viết: ''Trong nhiều công trình nghiên cứu khoa học lịch sử được công bố trong mấy chục năm qua, ''Ô Châu cận lục'' của Dương Văn An đã được xác định là cuốn "tỉnh chí (địa phương chí) đầu tiên", còn ''Dư địa chí'' của [[Nguyễn Trãi]] là cuốn "địa lý-lịch sử đầu tiên" của [[Việt Nam]]'' (''Tổng tập dư địa chí Việt Nam'', tập 1, Nxb. Thanh Niên, 2012, tr. 37).</ref> của [[Việt Nam]], ghi chép về nhiều phương diện như núi sông, thành quách, phong thổ, nhân vật...của dải đất miền Trung từ [[Quảng Bình]] trở vào đến [[Quảng Nam]] ở [[thế kỷ 16]]<ref>Theo "Tiểu dẫn" của Cao Ngọc Thắng in trong ''Tổng tập dư địa chí Việt Nam'' (tập 3), Nxb Thanh Niên, 2012, tr. 11.</ref>.
 
==Thông tin mở đầu==
Dòng 8:
Đến thời Dương Văn An làm quan [[nhà Mạc]], Châu Ô là phần phía nam của xứ [[Thuận Hóa]]. Tuy nhiên, mặc dù bộ sách mang tên Ô Châu nhưng nội dung trong sách bao quát toàn thể xứ Thuận Hóa, tức là khu vực các huyện phía nam tỉnh [[Quảng Trị]] và toàn tỉnh [[Thừa Thiên-Huế]] ngày nay.
 
Theo lời ''Tựa'' của ông viết đề ở đầu sách ''Ô Châu cận lục'', thì năm [[Quý Sửu]] ([[1553]]), nhân khi về quê chịu tang, ông (lúc bấy giờ đang giữ chức Lại khoa Đô cấp sự trung, tước Sùng Nham bá) được đọc hai tập tài liệu của hai người đồng hương biên chép về hai phủ Tân Bình và Triệu Phong. Bởi ham thích, nên sau đó ông đã khảo cứu thêm, bổ sung và sửa chữa để làm ra sách ấy <ref> Theo lời Tựa sách ''Ô Châu cận lục'' in trong ''Tổng tập dư địa chí Việt Nam'' (tập 3), tr. 19.</ref>.
 
==Văn bản và bản dịch==
Dòng 17:
:-Bản ký hiệu Hv. 206 của thư viện Viện Sử học.
:- Bản ký hiệu Hv. 394/1-2 của thư viện Viện Sử học.
:-Bản ký hiệu Hv. 183 của thư viện Viện Sử học <ref> Theo nhà nghiên cứu Trần Văn Giáp (sách ở mục tham khảo, tr. 652), thì ở thư viện Khoa học xã hội có một bản sách chép tay, cũng đề là ''Ô Châu cận lục'', ký hiệu AB. 185, nhưng là sách giả mạo. Thực ra, đây là bài Hoán tỉnh châu dân từ bằng [[chữ Nôm]] của Đốc trấn [[Cao Bằng]] là Đinh Nho Hoàn (đỗ [[Hoàng giáp]] năm [[1700]]).</ref>.
 
Trong cả 6 văn bản nêu trên, không có văn bản nào trọn vẹn. Qua đối chiếu, nhóm dịch sách (bản dịch đã được nhà xuất bản Khoa học xã hội ấn hành năm 1997) nhận thấy bản ký hiệu A. 263 là bản còn tương đối đầy đủ hơn cả. Văn bản có 121 tờ, khổ 21 x 31, 5 [[cm]], nguyên là đóng gộp bởi hai tập mang ký hiệu A. 263/ 1 (từ tờ 2 đến tờ 81) và A. 263/ 2 (từ tờ 82 đến tờ 121). Đây là bản sao chép tương đối cẩn thận, chữ viết chân phương; và quan trọng nhất là phần được gọi là ''Ô Châu cận lục khảo chính biên'' của Ký lục Nguyễn Hàm Chuẩn, đề ngày [[18 tháng 9]] năm [[Canh Tuất]] (tức ngày [[20 tháng 10]] năm [[1910]]), dưới triều vua [[Duy Tân]]. Ông Chuẩn cho biết văn bản này là kết quả khảo chính từ hai văn bản ''Ô Châu cận lục'' khác nhau. Một bản gọi là Đại bản được tàng trữ tại [[trường Viễn Đông Bác cổ]], và một bản gọi là Tiểu bản do linh mục Cadière gửi tặng.
Dòng 29:
==Các chủ đề trong sách==
Theo bản dịch của bản ''Ô Châu cận lục'' (ký hiệu A. 263), thì sách gồm 6 quyển, ghi chép về các chủ đề như sau:
*'''Quyển 1''': gồm hai mục lớn là:
:-Núi lớn (phụ chép: Động)
:-Sông lớn (phụ chép: Ao đầm, Đầu nguồn, Cửa sông).
*'''Quyển 2''': gồm 3 mục lớn là:
Dòng 39:
:-Bản đồ: liệt kê tên các xã trong các huyện: Lệ Thủy, Khang Lộc, Minh Linh, Châu Bố Chính, Kim Trà, Tư Vinh, Vũ Xương, Hải Lăng, Đan Điền, Điện Bàn.
:-Địa lý: nói sơ lược về địa lý của hai phủ là Tân Bình và Thuận Hóa.
:-Tổng luận về phong tục của phủ Triệu Phong (có kể sơ từng huyện trong phủ) và phủ Tân Bình. Phần cuối quyển sách có Lời bình về phủ Triệu Phong.
*'''Quyển 4''': chỉ có một mục lớn là Thành thị, gồm các tiểu mục: Thành Hóa, Thành Ninh Viễn, Thuận Thành, Chợ Thế Lại, Chợ Đại Phúc, Chợ Thuận, Cầu Đan Điền, Cửa Hải Vân, Tháp Dương Lệ, Tháp Trung Đan, Trạm Linh Giang, Trạm Bình Giang, Trạm Nhật Lệ, Bến Dã Độ.
*'''Quyển 5''': gồm 2 mục lớn là:
:-Đền chùa-Danh lam, gồm các tiểu mục: Chùa Sùng Hóa, Chùa Kính Thiên, Chùa Đại Phúc, Chùa Thiên Mụ, Chùa Hóa, Chùa Linh Sơn, Chùa Kim Quang (hai ngôi chùa sau cùng này nguyên văn chỉ có nêu tên).
:-Đền thờ thần, gồm các tiểu mục: Đền Tứ vị thánh nương, Đền Tùng Giang, Đền Minh Uy, Đền Thai Dương, Đền Linh Đa, Đền Thần Y Na, Đền Thần Thủy Tộc, Đền Thần Thủy Lan.
*'''Quyển 6''': gồm 4 mục lớn là:
:-Quan chế: Lược kể về quan chế ở Ô Châu.
:-Nhân vật môn, gồm 8 tiểu mục, kể sơ lược về các nhân vật:
::-Thổ hào, gồm: Phan Mãnh, Hồ Long, Phạm Thế Căng [có bản chép là Kiềm], Nguyễn Khả Hoan, Thanh Quận công [không rõ họ tên]), Phạm thượng tướng [không rõ tên]), Nguyễn Ca, Hà Công).
::-Các bà phi của vua, gồm: Bà phi họ Đặng, Hòa Quân phi [không rõ họ tên]), Lê phi).
Dòng 53:
::-Rể vua, gồm: Hồ Hưng, Phò mã Trần Xá [không rõ họ tên].
::-Tướng võ-Tướng văn, gồm: Đặng Tất, Đặng Dung.
::-Cựu học <ref> Sửa là Bạn vua (chú của nguyên bản chữ Hán).</ref>: chỉ có Lê Văn).
::-Công thần : chỉ có Nguyễn Văn Tường.
:-Khoa mụ môn, gồm 2 tiểu mục là:
::-Khoa Tiến sĩ: chỉ có Bùi Dục Tài.
::-Khoa Hoàng từ: chỉ có Hoàng từ An quán [không rõ họ tên] và Nguyễn Đình Giao..
:-Sĩ quan môn, gồm 6 tiểu mục, kể sơ lược về các nhân vật:
::-Văn giai: có Trần Nguyên Diễn, Hiến phó họ Hồ [không rõ tên], Tri phủ họ Trần [không rõ tên], Phạm Văn Các, Cao Bách Tuế [có bản chép là Cao Bá Tuế], Tri phủ họ Nguyễn [không rõ tên], Nguyễn Quang, Nguyễn Đình Bảo, Thái Nhân Nghĩa, Tri phủ họ Phạm [không rõ tên], PhạmTri Chỉ, Lê Tiềm, Phan Lại, Hồ [không rõ tên, có bản chép là Hồ Cống], Lê Hoàng Hoa [có bản chép là Lê Trọng Hoa], Tri châu họ Phan [không rõ tên], Lương Văn Quán, Lương Công Thuật, Tri phủ họ Phan [không rõ tên], Trần Đình Hi, Trần Vi [có bản chép là Trần Tường], Tri huyện họ Lê [không rõ tên], Tri phủ họ Nguyễn [không rõ tên], Trần Thực, Nguyễn Đình tán, Hoàng Công Đán, Phạm Cư, Trần Văn Hòa [có bản chép là Trần Văn Tri].
::-Hàng quan võ, có: Nguyễn Quận, Tổng binh họ Hồ [không rõ tên], Tổng binh Kim Bồng [không rõ họ tên], Tổng binh Dương Hóa [không rõ họ tên], Nguyễn Đình, Chỉ huy họ Phạm [không rõ tên], Nguyễn Hùng, Phan Cơ, Phạm Tử Linh, Ông phủ họ Lê [không rõ tên], Nguyễn Như Cương, Đào Bí [có bản chép là Đào Mãi], Khống lãnh họ Hoàng [không rõ tên], Hoàng Bá Hiệu, Dương Triệt, Hồ Văn Quảng, Mai Trung, Nguyễn Lễ, Hoàng Đình Hiển.
Dòng 69:
 
==Giá trị==
Sách ''Ô Châu cận lục'' đã được [[Phan Huy Chú]] nói tới trong bộ ''[[Lịch triều hiến chương loại chí]]'' (phần "Văn tịch chí"), và [[Lê Quý Đôn]] nói tới trong quyển ''[[Phủ biên tạp lục]]'' (quyển 5, tờ 1)<ref>Tuy nhiên, tên người soạn lại bị chép nhầm là "Dương Văn Trung". Xem Trần Văn Giáp giải thích trong ''Tìm hiểu kho sách Hán Nôm'', tr. 650.</ref>. Đây là một nguồn tài liệu hữu ích cho nghiên cứu về các mặt địa lý tự nhiên, xã hội và lịch sử vùng đất Ô Châu ở [[thế kỷ 16]]<ref> Trích "Lời giới thiệu" bản dịch sách ''Ô Châu cận lục'' (cho lần xuất bản năm [[1997]]) in trong ''Tổng tập dư địa chí Việt Nam'' (tập 3), tr. 14.</ref>.
 
==Sách tham khảo==
Dòng 80:
[[Thể loại:Sách lịch sử Việt Nam|O]]
[[Thể loại:Sách địa lý Việt Nam|O]]
[[Thể_loạiThể loại:Địa chí|O]]
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Ô_Châu_cận_lục”