Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Núi Rushmore”

== Lịch sử ==

{{Xem thêm|Xây dựng trên Núi Rushmore}}

 

Ban đầu ngọn núi tên là [[Lakota people|Lakota]] [[Sioux]], nghĩa là ''Sáu vị cha già'', sau này được đổi tên theo [[Charles E. Rushmore]], một vị luật sư lỗi lạc ở [[New York]] qua chuyến thám hiểm năm 1885.<ref>Belanger, Ian A. ''et al.'' {{Wayback|url=http://t3.preservice.org/T0211461/history/|title="Mt. Rushmore&nbsp;— presidents on the rocks"|date=20060514075853}}</ref> Ban đầu, dự án tạc tượng ở núi Rushmore nhằm kích thích ngành du lịch tại vùng [[Black Hills]] thuộc bang [[South Dakota]]. Sau những cuộc đàm phán kéo dài giữa đoàn đại biểu [[Quốc hội Hoa Kỳ|Quốc hội]] và Tổng thống [[Calvin Coolidge]], Quốc hội đã thông qua dự án trên. Công việc chạm khắc bắt đầu vào năm 1927 và kết thúc vào năm 1941 với vài ca chấn thương nhưng không ai tử nạn.<ref name=NPSfacts/>

 

Năm 1923, nhà sử học [[Doane Robinson]] đưa ra ý tưởng tạc tượng trên Núi Rushmore nhằm khuyến khích phát triển [[Tourism in the United States|du lịch]] ở bang South Dakota. Năm 1924, Robinson thuyết phục nhà điêu khắc [[Gutzon Borglum]] đến thăm vùng Black Hills nhằm đảm bảo hoàn thành công việc điêu khắc. Borglum đã từng tham gia điêu khắc tác phẩm [[Stone Mountain#Carving|Đài Tưởng niệm Hiệp hội]] ([[Confederate Memorial Carving]]), một đài tưởng niệm [[chạm nổi nông]] ([[bas-relief]]) khổng lồ dành cho các vị lãnh đạo [[Confederate States of America|Hiệp hội]] ở vùng núi [[Stone Mountain]] thuộc bang [[Georgia (U.S. state)|Georgia]], nhưng các quan chức của bang lại không đồng ý.<ref name=Carving>{{cite web |url=http://www.pbs.org/wgbh/amex/rushmore/peopleevents/e_stonemtn.html |title="People & Events: The Carving of Stone Mountain" |work= American Experience |publisher= PBS |accessdate=17 March 2010}}</ref> Kế hoạch ban đầu là sẽ tiến hành tạc tượng trên những cột đá [[granite]] tên là [[Needles (Black Hills)|Needles]]. Tuy nhiên, Borglum nhận thấy rằng những cột đá Needles đang bị xói mòn và không thể tạc tượng trên đó. Ông đã chọn Núi Rushmore với diện tích lớn hơn và vì vách núi quay về hướng Đông Nam nên nhận được nhiều ánh sáng mặt trời nhất. Borglum, sau khi nhìn thấy Núi Rushmore, đã phát biểu như sau: "Nước Mỹ sẽ diễu hành theo đường chân trời ấy".<ref name="autogenerated1">[http://web.archive.org/web/20061010135902/http://www.nps.gov/archive/moru/park_history/carving_hist/carving_history.htm Carving History] (October 2, 2004). National Park Service.</ref> [[United States Congress|Quốc hội]] cho phép bắt đầu Chiến dịch Khu tưởng niệm Quốc gia - Núi Rushmore vào ngày 3 tháng 3 năm 1925.<ref name=autogenerated1/> Tổng thống yêu cầu ngoài bức tượng của Washington thì cũng cần phác thảo chân dung hai vị tổng thống Đảng Cộng hòa và một vị Tổng thống Đảng Dân chủ.<ref name=Fite>Fite, Gilbert C. ''Mount Rushmore'' (May 2003). ISBN 0-9646798-5-X, the standard scholarly study.</ref>

 

Từ ngày 4 tháng 10 năm 1927 đến ngày 31 tháng 10 năm 1941, Gutzon Borglum cùng 400 công nhân đã tạc những bức tượng khổng lồ, cao 60 foot (18m), thể hiện 4 vị [[President of the United States|Tổng thống Hoa Kỳ]] là [[George Washington]], [[Thomas Jefferson]], [[Theodore Roosevelt]] và [[Abraham Lincoln]], biểu trưng cho lịch sử 150 năm đầu tiên của Hoa Kỳ. Borglum lựa chọn 4 vị tổng thống này dựa vào vai trò bảo vệ nền Cộng Hòa và mở mang bờ cõi của họ.<ref name="autogenerated1" /><ref name="autogenerated2">[[Albert Boime]], "Patriarchy Fixed in Stone: Gutzon Borglum's 'Mount Rushmore'," ''American Art'', Vol. 5, No. 1/2. (Winter - Spring, 1991), pp. 142–67.</ref> Ban đầu người ta dự định tạc tượng Thomas Jefferson về phía bên phải của tượng Washington, nhưng sau khi tiến hành chạm khắc, người ta thấy khối đá ấy không phù hợp nên đã phá nổ khối đá mang hình Jefferson này và tạc một bức tượng mới bên trái tượng Washington.<ref name="autogenerated1" />

Xưởng Điêu khắc của Nhà Chạm khắc&nbsp;— một khu trưng bày mô hình và dụng cụ bằng nhựa độc nhất liên quan đến công trình điêu khắc&nbsp;— được xây dựng vào năm 1939 dưới dự chỉ đạo của Borglum. Borglum qua đời do bị [[tắc mạch máu]] vào tháng 3 năm 1941. Con trai ông, [[Lincoln Borglum]], tiếp tục đảm nhiệm dự án này. Theo kế hoạch ban đầu, người ta sẽ tạc tượng từ đầu đến thắt lưng<ref>[http://www.engineeringsights.org/SightDetail.asp?Sightid=526&id=SD&view=s&name=South+Dakota&page=1&image=0 Mount Rushmore National Memorial].</ref> nhưng do thiếu kinh phí nên buộc phải chấm dứt công trình. Borglum cũng dự tính dựng một tấm bảng lớn có hình dạng khu vực [[Louisiana Purchase]] với những chữ cái mạ vàng, tưởng nhớ bản [[United States Declaration of Independence|Tuyên ngôn Độc lập]], [[United States Constitution|Hiến pháp Hoa Kỳ]], khu vực Louisiana Purchase cùng những vùng đất khác, từ [[Alaska purchase|Alaska]], [[Texas Annexation|Texas]] cho tới [[Khu Kênh đào Panama]].<ref name="autogenerated2" />

 

 

Toàn bộ dự án tiêu tốn 989.992,32 USD.<ref name=SDTourism>[http://iml.jou.ufl.edu/projects/students/Ahmann/rushmore.html Mount Rushmore National Memorial]. Tourism in South Dakota. Laura R. Ahmann. Retrieved March 19, 2006.</ref> Dự án trở nên nổi tiếng khi không có bất kỳ công nhân nào tử vong đối với một công trình tầm cỡ như vậy.<ref>[http://www.outdoorplaces.com/Destination/USNP/sdmtrsh/index.htm Mount Rushmore National Memorial]. Outdoorplaces.com. Retrieved June 7, 2006.</ref><!--this information belongs in the lead; creates too stubby a para in the body-->

 

== Tranh cãi ==

 

Núi Rushmore là chủ đề gây tranh cãi giữa những [[Native Americans in the United States|cư dân Hoa Kỳ]] do Mỹ đã chiếm vùng đất này từ tay bộ lạc [[Lakota people|Lakota]] sau cuộc [[Đại chiến Sioux năm 1876]]. [[Treaty of Fort Laramie (1868)|Hiệp ước Fort Laramie]] năm 1868 đã trao quyền quản lý vô thời hạn vùng Black Hills cho bộ lạc Lakota. Các thành viên thuộc [[Phong trào Người da đỏ châu Mỹ]] đã tiến hành [[occupation (protest)|chiếm giữ]] khu tưởng niệm vào năm 1971, gọi là chiến dịch "Ngựa núi Giận dữ". Trong số những thành viên này là những nhà hoạt động trẻ tuổi, các vị bô lão, trẻ em và con người thần thánh John Fire [[Lame Deer]], là người đã tổ chức một nhóm cầu nguyện trên đỉnh núi. Lame Deer yêu cầu nhóm người trên phủ một tấm [[vải liệm]] tượng trưng lên khuôn mặt các vị tổng thống, cho rằng "đó vẫn sẽ là hình tượng bẩn thỉu cho đến khi hiệp ước được thực thi".<ref name=Glass>Matthew Glass, "Producing Patriotic Inspiration at Mount Rushmore," ''Journal of the American Academy of Religion'', Vol. 62, No. 2. (Summer, 1994), pp. 265–283.</ref>

* Độ cao so với mặt nước biển: 5.725 [[feet]] (1.745 m)

* Tọa độ:[http://tools.wikimedia.de/~magnus/geo/geohack.php?params=43_52_44.21_N_103_27_35.37_W_/43°52′44.21″N 103°27′35.37″W / 43.8789472, -103.459825]

== Liên kết ngoài ==

{{commonscat|Mount Rushmore National Memorial}}

{{sơ khai Hoa Kỳ}}

 

[[Thể loại:Nam Dakota]]

[[Thể loại:Du lịch Hoa Kỳ]]

 

{{Liên kết chọn lọc|he}}

[[ar:جبل راشمور]]

[[az:Raşmor dağı]]