Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Chuyến thăm Trung Quốc của Richard Nixon”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n using AWB |
|||
Dòng 1:
'''Chuyến thăm [[Trung Hoa]] của [[Tổng thống Mỹ]] [[Richard Nixon]]''' năm [[1972]] là 1 sự kiện quan trọng trong lịch sử ngành [[Ngoại giao]] hiện đại. Chuyến thăm lịch sử đánh dấu sự thay đổi cục diện thế giới, biến ''"cái bắt tay lịch sử giữa lãnh đạo hai nước bên kia [[Thái Bình Dương]]"'' thành hiện thực và đánh dấu sự khởi đầu cho một kỉ nguyên mới.<ref name="vietnamnet.vn">[http://vietnamnet.vn/lanhdao/2007/02/666526/ Chuyến thăm bước ngoặt của Nixon tới Trung Quốc]</ref>
== Quan hệ Ngoại giao Mỹ-Trung từ 1949 đến 1972 ==
[[Tập tin:China, Mao (2).jpg|nhỏ|200px|Mao Trạch Đông đọc tuyên bố thành lập nước [[Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa]] tại [[quảng trường Thiên An Môn]] năm 1949]]
Trong nửa đầu [[thế kỷ XX]], các nhà hoạch định chính sách Mỹ, từ Tổng thống [[Theodore Roosevelt]] trở đi, đều ủng hộ sự xuất hiện của một nước Trung Quốc hùng mạnh và thịnh vượng vì [[người Mỹ]] hy vọng rằng Trung Quốc sẽ thân thiện với Mỹ. Người Mỹ cũng đã từng giúp đỡ các nhóm Trung Hoa kháng [[Nhật]] (cả [[Đảng Cộng sản Trung Quốc|Cộng sản]] lẫn [[Quốc Dân Đảng]]) trong [[Thế chiến II|Thế chiến thứ hai]].
Sau Thế chiến, người Mỹ tiếp tục ủng hộ cho [[Tưởng Giới Thạch]] và Quốc Dân Đảng kiểm soát Trung Hoa hơn là lực lượng Cộng sản, do [[Mao Trạch Đông]] lãnh đạo, vốn gắn bó nhiều hơn với Liên Xô. Phản ứng trước hành động này của Mỹ, ngay từ tháng 6 năm 1946, Mao đã cho thực hiện chiến dịch bài Mỹ trong những vùng mà ông ta kiểm soát, dù trước đó, quan hệ giữa Mỹ và những người Cộng sản Trung Quốc khá là hữu hảo trong cuộc chiến đấu chống lại kẻ thù chung là Nhật Bản.
Sau chiến thắng của những người [[Cộng sản]] Trung Quốc trên toàn bộ Hoa lục năm 1949, nước [[Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa]] (PRC) được thành lập ngày 1 tháng 10 năm 1949. [[Thống chế]] [[Tưởng Giới Thạch]] và chính phủ [[Trung Hoa Dân Quốc]] của ông ta chỉ còn giữ lại được [[hòn đảo]] [[Đài Loan]] nhỏ bé và một số vùng phụ cận. Tuy nhiên, người Mỹ vẫn tiếp tục công nhận [[Trung Hoa Dân Quốc]] là [[chính phủ hợp pháp]] của Trung Quốc, còn Mao và những cộng sự của ông không ngừng lên án [[chủ nghĩa đế quốc Mỹ]] và từ chối thảo luận bất cứ vấn đề gì ngoại trừ việc Mỹ chấm dứt viện trợ cho Tưởng và thôi bảo vệ [[Đài Loan]]<ref
Mâu thuẫn này càng bùng nổ hơn khi vào năm 1950, khi các lực lượng đồng minh do Mỹ lãnh đạo, mang danh nghĩa của [[Liên Hợp Quốc]], trong [[Chiến tranh Triều Tiên]], bị quyến rũ bởi sự thành công và viễn cảnh thống nhất Triều Tiên dưới tay chính phủ Nam Hàn do [[Lý Thừa Vãn]] đứng đầu, đã đẩy lùi quân đội của [[Bắc Hàn]], do [[Kim Nhật Thành]] chỉ huy, sát đến sông [[Áp Lục]]. Lo ngại trước khả năng bị mở rộng chiến tranh vào đất Trung Hoa, ngày 8 tháng 10 năm 1950, một ngày sau khi quân Liên Hiệp Quốc vượt vĩ tuyến 38, Mao đã ra lệnh thành lập lực lượng Chí nguyện quân Kháng Mỹ viện Triều, hỗ trợ cho Bắc Hàn, trực tiếp đối đầu với lực lượng Liên Hiệp Quốc.
Dòng 15:
Sau Chiến tranh Triều Tiên, ở Mỹ, sự thù địch của Trung Quốc kèm theo làn sóng chống Cộng trong nước gia tăng bởi [[Chiến tranh lạnh]], ngoài ra sự vận động của [[Thống chế]] Tưởng lên những bạn bè người Mỹ của ông, tất cả đã ngăn không cho các nhà [[hoạch định chính sách]] trong những năm 1950 và 1960 tiếp cận [[Bắc Kinh]]. [[Washington, D.C.|Washington]] đã dùng ảnh hưởng của mình để [[Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa]] không được vào [[Liên Hợp Quốc]], ngay cả khi Tổng thống [[Dwight Esenhower]] thừa nhận rằng cô lập Trung Quốc là một sai lầm. Ghế của [[Trung Hoa Dân Quốc]] tại [[Hội đồng bảo an]], tất nhiên vẫn được giữ nguyên.
Tuy nhiên, giữa những năm 1960, nhận thức được sự chia rẽ Xô-Trung và cường độ chống Cộng giảm do tan vỡ ảo tưởng về cuộc chiến tranh ở Việt Nam, dư luận Mỹ về quan hệ với Trung Quốc đã thay đổi. Các nhà lãnh đạo quan trọng của chính phủ và giới học thuật lập luận ủng hộ cái mà họ cho là một chính sách thực tế hơn nếu chấp nhận chế độ Bắc Kinh là chính phủ hợp pháp của Trung Quốc và tìm cách hợp tác với chính phủ đó. Họ nói về chính sách “ngăn chặn mà không cô lập”. Tuy nhiên, chính phủ của Tổng thống [[Lyndon Johnson]] đã bị sa lầy ở [[Việt Nam]] và người Trung Quốc thì bị cuốn theo cuộc [[Đại Cách mạng Văn hóa Vô sản]]. Vì vậy không có mối quan hệ mới nào được xác lập.
== Rạn nứt Trung-Xô, Bắc Kinh xích lại nước Mỹ ==
Dòng 43:
Trong phát biểu nhậm chức, Tổng thống Nixon cho biết:
:''Hãy để cho tất cả các nước biết rằng…các đường liên lạc của chúng ta sẽ rộng mở. Chúng ta tìm kiếm 1 Thế giới rộng mở, rộng mở cho cho các [[suy nghĩ]], rộng mở cho sự trao đổi hàng hóa và con người, một [[Thế giới]] trong đó không có [[dân tộc]] nào, lớn hoặc nhỏ, sẽ phải sống trong sự cô lập giận dữ''<ref name="ReferenceA">Giô-dép A Am-tơ Lời Phán quyết về VN-NXB Quân đội Nhân dân tr 360</ref>
Ngày 26-6 năm 1969, Tổng thống Mỹ quyết định thay đổi một vài điều kiểm soát [[mậu dịch]] đối với nước Trung Hoa của [[Mao Trạch Đông]]. Ngay sau đó, ông cũng đề nghị [[Tổng thống Pakistan]] [[Agha Muhammad Yahya Khan]] và lãnh tụ [[Romania]] [[Ceaucescu]] chuyển cho [[Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa]] biết ý muốn nối lại Ngoại giao của mình.<ref
[[Thủ tướng Trung Quốc]] [[Chu Ân Lai]] cũng đã phấn đấu để đạt mục tiêu tương tự. Ông đã mời đội tuyển bóng bàn Mỹ tới thăm Trung Quốc và liên lạc thông qua lãnh đạo của Pakistan. Dần dần ông đã thuyết phục được [[Mao Trạch Đông]] đa nghi thấy rằng [[Hoa Kỳ]] không còn là mối đe dọa đối với Trung Quốc và có thể có ích cho [[Bắc Kinh]] trong nỗ lực chống lại áp lực từ [[Liên Xô]].
Dòng 53:
Tuy nhiên, tới năm 1971 với nhận thức về [[giá trị chiến lược]] của việc cải thiện quan hệ với Bắc Kinh, Nixon và cố vấn An ninh Quốc gia của ông là [[Henry Kissinger]] đã sẵn sàng đáp ứng Mao một nửa trên vấn đề này, vì tìm kiếm một đối tác trong cuộc đấu tranh chống Liên Xô còn quan trọng hơn nhiều. Nixon và Mao Trạch Đông nóng lòng muốn lợi dụng lẫn nhau và nhất trí với một phương thức thỏa hiệp "một Trung Quốc nhưng không phải bây giờ".
Ngày 20/1/1970 [[Đại sứ Hoa Kỳ]] tại [[Warsaw]] ([[Ba Lan]]) gặp gỡ đồng nhiệm phía Trung Quốc là [[Lôi Dương]]. Sau đó, Lôi Dương chính thức chấp thuận đề nghị của Tổng thống Nixon cử 1 phái viên sang Bắc Kinh. Thủ tướng Trung Hoa [[Chu Ân Lai]] cũng gởi lại thông điệp cho phía Mỹ thông qua Tổng thống Pakistan [[Yahya Khan]]. Chu cũng cho rằng "một cuộc chiến tranh giữa Trung Quốc và Mỹ là 1 điều rất xa xôi". [[Nhà Trắng]] sau đó đã tiếp tục nới rộng thêm các hạn chế về đi lại và mậu dịch.<ref name="ReferenceB">Giô-dép A Am-tơ Lời Phán quyết về VN-NXB Quân đội Nhân dân tr 363</ref>
Do [[Chiến dịch Campuchia]] năm 1970 mà quan hệ giữa 2 nước đột nhiên trở xấu. Phía Bắc Kinh bỏ các cuộc hội đàm ở [[Warsaw]] và cắt đứt Ngoại giao với Washington. [[Đài phát thanh]] Bắc Kinh ra tuyên bố tố cáo Washington về 1 sự khiêu khích ở [[Đông Nam Á]] và Mao phát ra 1 thông điệp lấy tên là "nhân dân Thế giới, đoàn kết và đánh bại bọn xâm lược Mỹ và tất cả lũ chó săn của chúng".<ref
Ngày 5 tháng 10/1970, Tổng thống Nixon tuyên bố trên [[báo Times]] rằng:
Dòng 113:
Chiếc [[Air Force One]] cất cánh, nhắm hướng [[Hawaii]], nơi nó nghỉ lại hai ngày. Sau đó nó tiếp tục bay đi [[Guam]], thuộc [[quần đảo Mariannes]] rồi đi thẳng tới [[Thượng Hải]]. Trong máy bay, Nixon cố đọc những tư liệu mà các cố vấn đưa cho mình, truy sát ông Cố vấn Kissinger bằng nhiều câu hỏi hóc búa và tập ăn bằng [[đũa]].
[[Tập tin:ZhouNixonBanquet.gif|nhỏ|200px|Thủ tướng [[Chu Ân Lai]] và [[Tổng thống Hoa Kỳ]] [[Nixon]]]]
Ngày 21/2, [[Air Force One]] đáp xuống Thượng Hải. Sau khi các [[phi công]] Trung Quốc thay phi công Mỹ thì [[chuyên cơ]] đi tiếp đến Bắc Kinh. 11g20, máy bay chuẩn bị hạ cánh xuống phi trường ở Bắc Kinh. Lúc đó là 22g20 ở bờ biển phía đông Mỹ và 19g20 trên bờ biển phía tây: tất cả các [[đài truyền hình Mỹ]] có thể loan báo tổng thống vừa đặt chân đến đất Trung Hoa. Một bản tin gây chấn động loan đi khắp thế giới.<ref name="vnexpress.net">[http://www.vnexpress.net/GL/The-gioi/Tu-lieu/2007/10/3B9FAE6F/ Bí mật hậu trường việc Nixon thăm Mao]</ref>
Thủ tướng Trung Quốc Chu Ân Lai mặc áo khoác màu xanh đen và bộ đồ đại cán kiểu Mao màu xám, xuất hiện với gần 20 quan chức trong một buổi sáng lạnh lẽo và xám xịt. Họ đứng giữa một đoàn quân danh dự lẫn lộn màu áo [[xanh lá]] của quân giải phóng và màu xanh dương của hải quân. Ngôi sao đỏ rực sáng trên mọi chiếc mũ. Tại phi trường vắng tanh, nhân chứng duy nhất là những [[nhà báo]] Mỹ, họ đã có mặt tại chỗ từ trước đó mấy hôm để ghi lại sự kiện này. Còn đối với một số [[nhà ngoại giao]] phương Tây tỏ ý muốn tham dự lễ đón tiếp này, Chính phủ Trung Quốc không cấp giấy phép cho ai cả.
Sau buổi lễ chỉ kéo dài chừng 15 phút, các nhà báo quay trở lại [[xe buýt]] và các quan chức chui vào những chiếc [[Limousine]] màu đen. Trong xe, Chu Ân Lai quay qua nói với Nixon:
:''Bàn tay của ngài đã vượt qua đại dương lớn nhất thế giới: 25 năm vắng bóng đối thoại''.
Cả Tổng thống Nixon lẫn Cố vấn của ông là [[Henry Kissinger]] đều biết tại [[Hội nghị Genèva]] năm 1954 để giải quyết vấn đề [[Đông Dương]] và [[chiến tranh Triều Tiên]] không có kết quả thuận lợi thì phía Mỹ bỏ hội nghị ra về và [[Ngoại trưởng Mỹ]] [[John Foster Dulles]] đã không bắt tay [[Chu Ân Lai]] mà đối với Chu, đó là 1 sự thóa mạ. Rút kinh nghiệm, Nixon ngay khi bước xuống đường băng lập tức nắm tay Chu Ân Lai. Cả 2 bên đều hiểu rõ tính chất tượng trưng này. Đối với Tổng thống Nixon, nó đánh dấu "1 thời đại đã chấm dứt và 1 thời đại khác bắt đầu".<ref>Giô-dép A Am-tơ Lời Phán quyết về VN-NXB Quân đội Nhân dân tr 372</ref>
Đoàn xe đi về hướng phía bắc thành phố, đến [[Điếu Ngư Đài]] - nơi được canh giữ cẩn mật mà người Trung Quốc quen dành cho khách nước ngoài trú ngụ. Trước Tổng thống Nixon, [[Kim Nhật Thành]], [[Nikita Khrouchtchev]], [[Che Guevara]] và thủ tướng [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa]] cũng từng cư trú ở đây. Ba ngày trước khi tổng thống Mỹ đến là ông hoàng [[Sihanouk]] của xứ [[Campuchia]]. Mao và vợ ông ta mỗi người cũng đều có một biệt thự ở đây.<ref
[[Tập tin:Nixon Mao 1972-02-29.png|nhỏ|220px|[[Tổng thống]] Nixon và [[lãnh tụ]] Trung Hoa [[Mao Trạch Đông]]]]
Dòng 140:
Nội dung bản Thông cáo:<ref>[http://dictionary.bachkhoatoanthu.gov.vn/default.aspx?param=12C9aWQ9NDI2Jmdyb3VwaWQ9MTEma2luZD0ma2V5d29yZD0=&page=3 THÔNG CÁO CHUNG TRUNG - MĨ 1972]</ref>
#Đề cập đến tình hình Đông Dương, [[Chính phủ Hoa Kỳ]] khẳng định lại mục đích của mình là tìm cách giải quyết vấn đề Việt Nam bằng thương lượng, giữ vững quan hệ chặt chẽ với [[Nam Triều Tiên]] và [[Nhật Bản]].
#Chính phủ Trung Quốc khẳng định "sự ủng hộ vững chắc" nhân dân [[Đông Dương]], mong muốn thấy [[Triều Tiên]] thống nhất, phản đối việc phục hồi chủ nghĩa quân phiệt Nhật.
#Trong vấn đề Đài Loan, Hoa Kỳ công nhận Đài Loan là một bộ phận của Trung Quốc, nhưng phản đối việc dùng vũ lực để thống nhất Đài Loan; [[Trung Quốc]] không đặt việc rút ngay quân đội Hoa Kì khỏi [[Đài Loan]] và chấm dứt quan hệ với [[Đài Loan]] là điều kiện để phát triển quan hệ với Hoa Kỳ.
Dòng 147:
Trong bản thông cáo, lần đầu tiên trong mối quan hệ với nước [[Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa]] hiện đại, Hoa Kỳ đã đồng ý rằng, chỉ có một nước Trung Quốc duy nhất và khẳng định [[Đài Loan]] là một phần của Trung Quốc. Việc [[bình thường hóa quan hệ Trung-Mỹ]] phù hợp với lợi ích của tất cả các nước khác.
Chuyến thăm Trung Quốc của Tổng thống Nixon và việc ký kết thông cáo chung Thượng Hải đánh dấu bước khởi đầu bình thường hóa [[quan hệ Trung - Mỹ]], mở đường cho quan hệ song phương phát triển, mở đường cho quan hệ song phương phát triển, mở ra một trang mới trong lịch sử quan hệ Trung - Mỹ.<ref
== Ảnh hưởng của quan hệ Trung-Mỹ tới cuộc chiến tại Việt Nam ==
Dòng 153:
Theo ý kiến của tác giả ''Hà Minh Hồng'' trong bài viết ''Năm 1972 trong lịch sử Kháng chiến chống Mỹ cứu nước'' thì "mưu toan" của Mỹ trong chính sách ngoại giao nước lớn là: ''buộc Trung Quốc cắt giảm [[viện trợ]] cho Việt Nam (tức [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa]]), hòng ngăn chặn cuộc [[chiến tranh]] [[cách mạng]] của [[nhân dân]] ta (tức [[Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam]]) ở miền Nam.''
Năm ngày sau khi đoàn Mỹ rời Bắc Kinh, [[Chu Ân Lai]] bay đi [[Hà Nội]]. Ông cam đoan với người Việt Nam là ông ta không bán rẻ họ trong cuộc họp cấp cao với Nixon.
Trên thực tế, [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa]] theo dõi những cuộc gặp gỡ thân tình ở Bắc Kinh giữa Mao-Chu với Nixon với lòng lo ngại và cảnh giác. Dù vẫn nhận được viện trợ to lớn từ Bắc Kinh, [[Việt Nam Dân chủ Cộng hòa]] chắc chắn rằng Trung Quốc hay Liên Xô sẽ không thể đặt họ lên trên lợi ích quốc gia của mình. Cả Việt Nam Dân chủ Cộng hòa lẫn [[Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam]] đều không hề muốn số phận của họ được quyết định ở [[Bắc Kinh]] hay [[Moskva]].
Dòng 159:
Để làm mọi thứ mập mờ Ngoại giao này trở nên rõ ràng hơn, không lâu sau khi Chu về nước, Hà Nội tiến hành 1 cuộc tiến quân vào miền Nam và đưa các lực lượng quy ước của nó vào chiến đấu, lần đầu tiên trong [[chiến tranh Việt Nam]]. Đạo quân này ồ ạt tràn qua khu Phi quân sự ngăn cách 2 miền Nam - Bắc ngày 30 tháng 3 và nhanh chóng hạ gục 1 [[sư đoàn]] Việt Nam Cộng hòa đóng tại đây.<ref>Giô-dép A Am-tơ Lời phán quyết về Việt Nam NXB Công an Nhân dân p385</ref>
Những người cộng sản Việt Nam đã bày tỏ quan điểm của mình nhân dịp Đoàn Chính phủ Cách mạng Lâm thời [[Cộng hòa miền Nam Việt Nam]] tham dự Hội nghị [[Phong trào Không Liên kết]] năm [[1973]] (Hội nghị Cấp cao 4 Alger, [[Algérie]] [[1973]]) - Tại Hội nghị này, [[Cộng hòa miền Nam Việt Nam]] trở thành Thành viên Chính thức của [[Phong trào Không Liên kết]]; từ năm [[1970]] đến năm [[1973]], Cộng hòa miền Nam Việt Nam là Quan sát viên của Phong trào Không Liên kết. Nhân sự kiện này, [[Báo Nhân dân]] đã ra Bài Xã luận quan trọng ''"Thắng lợi của Xu thế Cách mạng"'' - Bài Xã luận này được các nước lớn trên Thế giới ([[Liên Xô]], [[Trung Quốc]], [[Hoa Kỳ]],... ) quan tâm đặc biệt - Bài Xã luận tỏ rõ Quan điểm của Việt Nam Dân Chủ Cộng hòa và Cộng hòa miền Nam Việt Nam là ''"Thời kỳ của các nước lớn tập trung lại để đè bẹp các nước nhỏ đã vĩnh viễn qua rồi"''. Qua Bài Xã luận này, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa còn thể hiện thái độ của mình với Cuộc gặp giữa [[Mao Trạch Đông]], [[Chu Ân Lai]] với [[Tổng thống]] [[Hoa Kỳ]] [[Richard Nixon]] ngày [[17 tháng 2]] năm [[1972]] tại [[Thượng Hải]], [[Trung Quốc]].
</ref>
Dòng 177:
<references />
{{Chiến tranh Lạnh}}
[[Thể loại:Ngoại giao Hoa Kỳ]]
[[Thể loại:Ngoại giao Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa]]
| |||