Khác biệt giữa bản sửa đổi của “CERN”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n Robot: Sửa đổi hướng |
|||
Dòng 6:
|map = CERN member states.svg
|mcaption = Các nước thành viên
|headquarters = [[Genève|Geneva]]
|membership = 20 nước thành viên và 8 quan sát viên
|language =
Dòng 18:
[[Tập tin:Cernfounders.png|phải|nhỏ|12 thành viên sáng lập CERN năm 1954 (bản đồ năm 1989)]]
{{FixBunching|mid}}
[[Tập tin:CERN1999.png|phải|nhỏ|54 năm sau khi sáng lập, thành viên của CERN tăng lên 20 nước, 18 trong số đó là thành viên [[Liên minh châu Âu|EU]] tính đến năm 2008]]
{{FixBunching|end}}
'''Tổ chức Nghiên cứu Nguyên tử Châu Âu''' ({{lang-fr|Organisation Européenne pour la Recherche Nucléaire}}), ({{lang-en|European Organization for Nuclear Research}}), được biết đến như '''CERN''', ({{IPA-fr|sɛʀn}}), {{pron-en|ˈsɜrn}} (viết tắt của '''Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire'''), là [[phòng thí nghiệm]] [[vật lý hạt|vật lí hạt]] lớn nhất thế giới, nằm ở phía Tây Bắc ngoại ô [[Genève|Geneva]], trên đường biên giới [[Pháp]]-[[Thụy Sĩ|Thuỵ Sĩ]], được sáng lập năm 1954.<ref name="foundation"/> Tổ chức gồm 20 quốc gia Châu Âu thành viên, và là nơi làm việc của khoảng 2,600 nhân viên, cũng như 7,931 [[nhà khoa học]] và [[kỹ sư|kĩ sư]] (đại diện cho 580 trường đại học và tổ chức nghiên cứu và 80 quốc gia).
Nhiệm vụ chính của CERN là cung cấp máy gia tốc hạt và các thiết bị phục vụ cho nghiên cứu vật lí hạt. Một lượng lớn thí nghiệm đã được các phòng thí nghiệm liên quốc gia thực hiện tại CERN để sử dụng chúng. CERN cũng là nơi khai sinh ra [[World Wide Web]]. Trụ sở chính tại [[Meyrin]] cũng có một trung tâm máy tính lớn với khả năng xử lí dữ liệu siêu hạng để phân tích số liệu thí nghiệm, và để có thể sử dụng để nghiên cứu ở bất kì đâu, chúng đã, đang và tiếp tục là một trung tâm [[mạng diện rộng]] chính.
Là một tổ chức liên quốc gia, lãnh thổ của CERN không chính thức thuộc về Thuỵ Sĩ hay Pháp về mặt pháp lí.<ref>http://dsu.web.cern.ch/dsu/ls/MissionE.htm</ref> Các nước thành viên đóng góp cho CERN trong năm 2008 là khoảng 1 tỉ [[franc Thuỵ Sĩ]] (tương đương 664 triệu [[Euro]], khoảng 13,8 nghìn tỉ [[Đồng (tiền)|VNĐ]]).<ref>[http://dg-rpc.web.cern.ch/dg-rpc/Scale.html CERN Website - Resources Planning and Control]</ref>
== Lịch sử ==
Hiệp định sáng lập CERN được kí kết vào ngày [[29 tháng 12]] năm [[1954]] bởi 11 quốc gia [[Tây Âu]].<ref name="foundation"/> CERN là từ viết tắt của ''Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire'' (Hội đồng Nghiên cứu nguyên tử Châu Âu), là một hội đồng lâm thời nhằm mục đích thành lập phòng thí nghiệm, được sáng lập bởi chính phủ của 11 quốc gia. Cái tên viết tắt này vẫn được sử dụng cho phòng thí nghiệm sau khi hội đồng lâm thời tan rã, mặc dù tên chính thức đã được đổi lại là ''Organisation Européenne pour la Recherche Nucléaire'' (Tổ chức Nghiên cứu nguyên tử Châu Âu) năm 1954.<ref>[http://public.web.cern.ch/Public/Content/Chapters/AboutCERN/WhatIsCERN/CERNName/CERNName-en.html The CERN Name], on the CERN website. Truy cập 25 tháng 10 năm 2006.</ref> Theo [[Lew Kowarski]], nguyên giám đốc của CERN, khi đổi tên, tên viết tắt đáng lẽ ra là OERN, nhưng nó có vẻ bất tiện khi phát âm. [[Werner Heisenberg]] phát biểu: "Nhưng tên viết tắt vẫn cứ là CERN mặc dù không viết tắt cho tên".{{Fact|date=tháng 11 năm 2007}}
Dòng 45:
[[World Wide Web]] được bắt đầu từ một dự án tại CERN mang tên ''ENQUIRE'', được điều hành bởi Ngài [[Tim Berners-Lee]] năm 1989 và [[Robert Cailliau]] năm 1990<ref>[http://public.web.cern.ch/Public/en/About/WebStory-en.html How the web began] - CERN.ch</ref>. Berners-Lee và Cailliau trở thành thành viên danh dự của Hiệp hội máy tính ACM năm 1995 cho những cống hiến của họ trong việc phát triển World Wide Web.
Được xây dựng trên cơ sở siêu văn bản, dự án nhằm mục đích tạo ra thiết bị chia sẻ thông tin giữa các nhà nghiên cứu. Trang web đầu tiên đi vào hoạt động năm 1991. Ngày 30 tháng 4 năm 1993, CERN tuyên bố rằng World Wide Web là tự do đối với tất cả mọi người. Một bản sao của trang web đầu tiên<ref>[http://www.w3.org/History/19921103-hypertext/hypertext/WWW/TheProject.html Trang web đầu tiên] - World Wide Web Consortium</ref>, được tạo ra bởi Berners-Lee, vẫn được phát hành trên trang [[W3C|World Wide Web Consortium]] như một văn bản lịch sử.
Bên cạnh phát triển Web, CERN cũng đi tiên phong trong việc giới thiệu công nghệ [[Internet]], bắt đầu từ những thập niên 1980. Một phần lịch sử của của thời kì này có thể tham khảo tại [http://www.cern.ch/ben/TCPHIST.html đây].
Dòng 52:
[[Tập tin:CERN members.svg|phải|250px|nhỏ|Các quốc gia thành viên của CERN năm 2008 {{legend|#006BA8|Thành viên sáng lập}} {{legend|#7BA800|Thành viên gia nhập sau}}]]
[[Tập tin:CERN-Membership-History.gif|250px|nhỏ|Bản đồ động cho thấy sự thay đổi thành viên của CERN từ 1954 đến 1999]]
[[Tập tin:CERN-Observers.png|250px|nhỏ|Thành viên CERN (xanh) và quan sát viên (đỏ: [[Hoa Kỳ]], [[Israel]], [[Thổ Nhĩ Kỳ|Thổ Nhĩ Kì]], [[Nhật Bản]], [[Ấn Độ]], và [[Nga]]) {{as of|2008|lc=on}}]]
12 thành viên sáng lập của CERN từ 1954 là:
Dòng 77:
* {{HUN}} gia nhập năm 1992 (17 thành viên)
* {{CZE}} gia nhập năm 1993
* {{SVK}} gia nhập năm 1993 (cùng với [[Cộng hòa Séc|Cộng hoà Séc]] tăng lượng thành viên lên 19)
* {{BGR}} gia nhập năm 1999 (20 thành viên)
Có hai mươi quốc gia thành viên thường trực, 18 trong số đó thuộc [[Liên minh châu Âu|EU]].
6 nước quan sát viên:
Dòng 94:
* {{country flagicon2|alias=Europe|flag alias=Flag of Europe.svg}} [[Ủy ban châu Âu]]
* {{country flagicon2|alias=United Nations|flag alias=Flag of the United Nations.svg}} [[Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc|UNESCO]]
Các nước phi thành viên (và ngày đặt quan hệ hợp tác) tham gia thường xuyên vào các chương trình của CERN:
Dòng 146:
Image:CERN1991.png|1991 (16 thành viên): [[Ba Lan]] và [[Phần Lan]] gia nhập, [[Đức]] được sát nhập
Image:CERN1992.png|1992 (17 thành viên): [[Hungary]] gia nhập
Image:CERN1993.png|1993 (19 thành viên): [[Cộng hòa Séc|Cộng hoà Séc]] và [[Slovakia]] gia nhập
Image:CERN1999.png|1999 (20 thành viên): [[Bulgaria]] gia nhập
Image:CERN-Observers.png|Bản đồ thể giới thể hiện thành viên CERN màu xanh và quan sát viên màu đỏ, năm 2008
| |||