Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Haiku”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n r2.7.2) (Bot: Thêm be:Хайку |
n Robot: Sửa đổi hướng; sửa cách trình bày |
||
Dòng 1:
'''Haiku''' ([[tiếng Nhật]]: 俳句) (Bài cú) là loại thơ độc đáo của [[Nhật Bản]], xuất phát từ ba câu đầu (発句 ''hokku'', phát cú) của những bài renga (連歌 liên ca) có tính trào phúng gọi là ''renga no haikai'' (連歌の俳諧) mà sau gọi tắt là ''haikai'' (俳諧 bài hài).
== Sự ra đời ==
Thể thơ haiku được ra đời vào [[thế kỷ 17|thế kỉ 17]] và phát triển mạnh vào [[thời kỳ Edo|thời kì Edo]] ([[1603]] - [[1867]]) khi đã dần mất đi sắc thái trào phúng mà mang âm hưởng sâu thẳm của [[Thiền tông]]. Thiền sư thi sĩ lỗi lạc [[Matsuo Bashō|Matsuo Basho]] được thừa nhận là người khai sinh ra haiku và [[Yosa Buson]], [[Masaoka Shiki]] đã hoàn thiện nó dưới diện mạo và tên gọi như chúng ta thấy ngày nay. Đây có lẽ là thể thơ ngắn nhất thế giới bởi mỗi bài haiku, mặc dù đôi khi ta vẫn thấy có những hình thức khác, nhưng thường chỉ vỏn vẹn 17 [[âm tiết]] trong 3 câu 5+7+5 (17 âm tiết tiếng Nhật có khi chỉ vài ba từ ít ỏi, 3 câu trong cú pháp haiku cũng thường được viết thành một dòng). Chẳng hạn bài thơ con ếch nổi tiếng sau đây của Matsuo Bashō trong tập ''Xuân nhật'' (''Haru no hi'', 1686) viết chung với đồ đệ, có cú pháp 5+7+5 âm tiết:
:古池や ''Furuikeya'' (Phư-rư-i-kê-da)
Dòng 34:
Thơ như một bài kệ, sàn lọc từng chữ, không dư mà cũng không thiếu, cốt sao nói đến chính cái đang là - "đương hạ tức thị". Nắm bắt thực tại ngay trong giây phút nẩy mầm, cái đang xảy ra lắm khi chuyên chở cả một vũ trụ thu gọn vào trong thời điểm đó, tiểu thế giới và đại thế giới hòa nhập vào nhau. Một diễn tiến trước mắt khiến ta liên tưởng đến một hiện tượng hay biến cố nào đó trong một kinh nghiệm sống của riêng mình. Kỷ xảo của thơ Haiku là giản lược tối đa chữ nghĩa trong thơ để vận dụng trí tưởng tượng nơi người đọc. Không có người làm thơ và kẻ đọc thơ, cả hai nhập làm một, đồng âm cộng hưởng trong niềm rung cảm với sự liên hệ rất tinh tế và hài hòa của đất trời.
== Thiền tính trong thơ Haiku ==
Thơ Thiền Nhật ban đầu cũng chịu ảnh hưởng từ Trung Hoa, nhưng đến thế kỷ thứ 17 thì thể thơ Haiku ra đời và phát triển mạnh vào thế kỷ thứ 19. Người sáng lập loại thơ này là Thiền sư Matsuo Basho. Năm 1680, Matsuo Basho viết bài thơ Con ếch theo lối Haikai - một thể thơ mới (theo thời điểm bấy giờ) mở đường cho thể thơ Haiku. Các bài Haikai của Basho ngắn, gọn, súc tích từ chữ đến ý, cho thấy cái nhìn và thi tứ của nhà thơ. Những người ngưỡng mộ ông tập làm lối thơ này, và thể Haikai trở nên nghiêm trang, chín chắn hơn để dần trở thành thể Haiku, nói lên cái quan niệm và ghi lại sự rung động của nhà thơ.
Dòng 103:
* Một bài haiku thường chỉ "gợi" chứ không "tả", và kết thúc thường không có gì rõ ràng, vậy nên hình ảnh và cảm nhận sau khi đọc thơ hoàn toàn phụ thuộc người đọc.
* Mỗi bài haiku thông thường có cấu trúc âm tiết 5 + 7 + 5 trong ba câu. Tuy nhiên, ngay cả tổ sư của haiku Matsuo Basho cũng đôi khi sử dụng ít hơn hoặc nhiều hơn số âm tiết đã nói trên; chẳng hạn bài thơ sau đây có 19 âm tiết:
:''Kareeda
:''Karasu no tomarikeri'' (9 âm) / Quạ đậu
:''Aki no kure'' (7 âm) / Chiều thu
Dòng 109:
== Tứ trụ haiku Nhật Bản ==
* [[Matsuo Bashō|Matsuo Basho]] (松尾芭蕉) (1644 - 1694)
* [[Yosa Buson]] (与謝蕪村) (1716 - 1784)
* [[Kobayashi Issa]] (小林一茶) (1763 - 1828?)
Dòng 117:
* http://www.oldcottage.net/thohaiku/thohaiku.html (**)
* [http://www.tho.com.vn/th%C6%A1_haiku Chùm thơ Haiku]
* [http://www.hcmcgj.vn.emb-japan.go.jp/vn/pro2007/june.htm Cuộc thi "Sáng tác thơ Haiku Việt - Nhật"]
* [http://www1.thanhnien.com.vn/Vanhoa/2007/6/24/198140.tno Thơ Haiku - vẻ đẹp tinh tế]
* [http://haiku.mypunbb.com/viewforum.php?id=5659 Trang thơ Haiku tiếng Việt] (Diễn đàn của người yêu thơ Haiku)
|