Aliénor xứ Aquitaine
Aliénor xứ Aquitaine (tiếng Pháp: Aliénor/Éléonore d'Aquitaine; tiếng Anh: Eleanor of Aquitaine; 1122 hoặc 1124 – 1 tháng 4, 1204) là một trong những phụ nữ quyền lực và giàu có nhất Tây Âu trong giai đoạn Trung kỳ Trung cổ, là thành viên của nhà Ramnulfid (cũng gọi là Nhà Poitiers, gia tộc thống trị vùng Tây Nam nước Pháp). Bà trở thành Nữ công tước xứ Aquitaine (Duchess of Aquitaine) khi còn là đứa trẻ, nắm vị trí cai trị xứ Nouvelle-Aquitaine một cách độc lập. Sau đó, bà trở thành Vương hậu nước Pháp (1137–1152) và Vương hậu nước Anh (1154–1189). Bà là người bảo trợ cho các nhà văn như Wace, Benoît de Sainte-Maure, và Bernart de Ventadorn.
| Aliénor xứ Aquitaine Aliénor d'Aquitaine | |
|---|---|
.jpg) Hình ảnh của Vương hậu Aliénor bởi Frederick Sandys vào năm 1858 | |
| Nữ công tước xứ Aquitaine | |
| Tại vị | 4 tháng 9, 1137 – 1 tháng 4, 1204 (66 năm, 210 ngày) |
| Tiền nhiệm | Guillaume X  |
| Kế nhiệm | Jean I |
| Nữ bá tước xứ Poitiers | |
| Tại vị | 4 tháng 9, 1137 – 1153 |
| Tiền nhiệm | William VIII |
| Kế nhiệm | William IX |
| Vương hậu nước Pháp | |
| Tại vị | 1 tháng 4, 1137 – 21 tháng 3, 1152 (14 năm, 355 ngày) |
| Tiền nhiệm | Adelaide xứ Maurienne |
| Kế nhiệm | Constanza của Castilla |
| Vương hậu nước Anh | |
| Tại vị | 25 tháng 10, 1154 – 6 tháng 7, 1189 (34 năm, 254 ngày) |
| Đăng quang | 19 tháng 12, 1154 |
| Tiền nhiệm | Mathilde xứ Boulogne |
| Kế nhiệm | Berenguela của Navarra |
| Thông tin chung | |
| Sinh | 1122 hoặc 1124 Poitiers, Bordeaux, hoặc Nieul-sur-l'Autise |
| Mất | 1 tháng 4, 1204 (80 hoặc 82 tuổi) Poitiers |
| An táng | Tu viện Fontevraud, Fontevraud |
| Phối ngẫu | Louis VII của Pháp Henry II của Anh |
| Hậu duệ | |
| Vương tộc | Nhà Poitiers Nhà Capet (kết hôn) |
| Thân phụ | Guillaume X xứ Aquitaine |
| Thân mẫu | Aenor de Châtellerault |
| Tôn giáo | Công giáo La Mã |
Sự kế thừa xứ Aquitaine của Aliénor khiến bà trở thành cô dâu danh giá nhất châu Âu. Sau 3 tháng trở thành Nữ công tước, bà đã cưới Louis VII của Pháp, con trai Louis VI của Pháp, người bảo hộ xứ của bà. Khi là Vương hậu của Pháp, chồng bà đã tham gia vào cuộc Thập tự chinh thứ 2. Một thời gian sau đó bà đã tìm cách hủy bỏ cuộc hôn nhân này[1], nhưng đã bị Giáo hoàng Eugene III bác bỏ[2]. Tuy nhiên, sau khi Alix, đứa con gái thứ 2 ra đời, Louis đã đồng ý ly hôn vì họ không có 1 đứa con trai sau 15 năm lấy nhau[3]. Họ chính thức tiêu hôn ngày 11 tháng 3, 1152, những người con gái của họ vẫn được coi là chính thống và quyền nuôi dưỡng thuộc về Louis, trong khi đất đai của Aliénor được phục hồi lại cho bà.
Ngay sau khi cuộc ly hôn được công nhận, Aliénor đã đính hôn với Henry, Công tước xứ Normandy và Bá tước xứ Anjou, người trở thành Quốc vương nước Anh vào năm 1154. Henry có mối quan hệ họ hàng với bà, và trẻ hơn bà 9 tuổi. Đám cưới của họ được tổ chức vào 18 tháng 5 năm 1152, khoảng 8 tuần sau cuộc tiêu hôn của Aliénor, diễn ra ở một nhà thờ tại Poitiers, Pháp. Trong 13 năm sau đó, bà đã sinh cho Henry 8 đứa con: năm con trai và ba con gái. Tuy nhiên, Henry và Aliénor sau đó lại ghẻ lạnh với nhau. Henry giam bà năm 1173 vì giúp đỡ con trai bà nổi dậy chống lại nhà vua. Bà không được thả cho đến 6 tháng 7, 1189 khi nhà vua chết và con trai của họ, Richard I lên ngôi Quốc vương nước Anh.
Khi Richard I tham gia Cuộc thập tự chinh thứ ba, Aliénor đã ở lại Vương quốc và giữ vai trò nhiếp chính tối cao, đến khi nhà vua trở về ông đã bị bà bắt giam và cầm tù. John, người con trai nhỏ tuổi nhất của bà lên ngôi Quốc vương nước Anh thay thế và bà vẫn giữ vai trò nhiếp chính lớn nhất.
Bà được xem là người phụ nữ giàu có và quyền lực nhất của cả thời kì Trung cổ cho đến thế kỉ XVII. Ngoài ra, bà sống thọ nhất trong tất cả các vương hậu Anh quốc, chỉ đứng sau Elizabeth. Trước đây từng có Emma xứ Normandie cũng được xem là vị vương hậu có tuổi thọ cao nhất.
Thân thế sửa
Năm sinh của Aliénor không được biết chính xác: bản phả hệ gia đình bà cuối thế kỷ 13 cho biết bà đã 13 tuổi vào mùa xuân năm 1137, nó cung cấp bằng chứng rõ ràng nhất rằng Eleanor có lẽ sinh muộn nhất vào năm 1124[4]. Nơi sinh ra của bà có thể bao gồm Poitiers, Bordeaux và Nieul-sur-l'Autise.
Aliénor là con cả của William X, Công tước xứ Aquitaine, một quốc quân nổi tiếng khắp châu Âu bấy giờ và rất có thế lực. Mẹ bà là Aenor de Châtellerault, con gái của Aimery I, Tử tước xứ Châtellerault và Phu nhân Dangereuse de l'Isle Bouchard, xuất thân thế gia nhưng Aenor chỉ là tình nhân của William, cũng như trường hợp mẹ bà là Phu nhân Dangereuse. Hôn lễ của William và Aenor được tổ chức bởi Dangereuse khi Elenor đã 6 hoặc 8 tuổi. Cũng vào độ tuổi ấy, mẹ và anh em trai của bà mất[5].
Cái tên "Aliénor" của bà được cho là đặt theo tên mẹ bà, Aenor, được gọi là "Aliénor" từ tiếng Latinh của "alia Aenor", mang ý chỉ "một Aenor khác". Sau đó, do ảnh hưởng chuyển ngữ từ miền Bắc Pháp và tiếng Anh của Aliénor, nên gọi là Eléanor[6]. Trước bà, có một người cũng mang tên này rất nổi tiếng, đó là Eleanor xứ Normandy, cô của William người Chinh phục. Tại Paris khi còn là Vương hậu, Eleanor được gọi với cái tên kính cẩn Helienordis.
Tổ tiên sửa
| Tổ tiên của Aliénor xứ Aquitaine | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Xem thêm sửa
Tham khảo sửa
- ^ Meade, Marion. "Eleanor of Aquitaine: A Biography". Penguin Books, 1977, p. 106
- ^ Meade, Marion. "Eleanor of Aquitaine: A Biography". Penguin Books, 1977, p. 122
- ^ Marion Meade, Eleanor of Aquitaine: a biography, Penguin Books, 1977
- ^ citation, Ralph Turner: Eleanor of Aquitaine p.28
- ^ (tiếng Pháp) Biographie d'Aliénor d'Aquitaine
- ^ Meade (1977).
tài liệu sửa
- Eleanor of Aquitaine: Queen of France, Queen of England, Ralph V. Turner (2009)
- Eleanor of Aquitaine: Lord and Lady, John Carmi Parsons & Bonnie Wheeler (2002)
- Queen Eleanor: Independent Spirit of the Medieval World, Polly Schover Brooks (1983) (for young readers)
- Eleanor of Aquitaine: A Biography, Marion Meade (1977)
- Eleanor of Aquitaine and the Four Kings, Amy Kelly (1950)
- Eleanor of Aquitaine: The Mother Queen, Desmond Seward (1978)
- Eleanor of Aquitaine: A Life, Alison Weir (1999)
- Women of the Twelfth Century, Volume 1: Eleanor of Aquitaine and Six Others, Georges Duby
- Power of a Woman. Memoirs of a turbulent life: Eleanor of Aquitaine, Robert Fripp (2006)
- The Origin and Meaning of Courtly Love: A Critical Study of European Scholarship, Roger Boase (1977), Manchester University Press
- Duchess of Aquitaine, Margaret Ball (2006), St. Martin's Press
- Eleanor of Aquitaine, Curtis Howe Walker (1950)
- Eleanor of Aquitaine, Regine Pernoud, Collins; 1st ed. edition (1967)
- Eleonore van Aquitanië 1122-1204, een bijzondere vrouw in het zomertij der middeleeuwen, Guus Pikkemaat, Aspekt BV (2011) (in Dutch)
- "Revisiting Monarchy: Women and the Prospects for Power," Katherine Crawford (2012)
- "Some Legends Concerning Eleanor of Aquitaine," Frank McMinn Chambers (1941)
Liên kết ngoài sửa
| Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Aliénor xứ Aquitaine. |
- The Eleanor Vase preserved at the Louvre
- RoyaList Online interactive family tree Lưu trữ 2009-01-05 tại Wayback Machine (en)