Wikipedia

Chiến tranh Kế vị Áo

Chiến tranh

Chiến tranh Kế vị Áo (1740-1748) [1] - còn được gọi là chiến tranh của vua George ở Bắc Mỹ [2]. Cuộc chiến bắt đầu với lý do rằng Maria Theresa của Áo đã không đủ điều kiện để thành công để ngồi lên ngai vàng Habsburg của người cha, Charles VI, vì luật Salic cấm việc trao quyền thừa kế hoàng gia cho phụ nữ, mặc dù trong thực tế đây là một lý do thuận tiện đưa ra bởi Phổ và Pháp, thách thức quyền lực Habsburg.

Chiến tranh Kế vị Áo

Trận Fontenoy, tranh sơn dầu của Pierre L'Enfant.
Thời gian16 tháng 12 năm 1740 – 18 tháng 10 năm 1748
(7 năm, 10 tháng và 2 ngày)
Địa điểm
Châu Âu, Bắc Mỹ và tiểu lục địa Ấn Độ
Kết quả Hoà ước Aix-la-Chapelle
  • Maria Theresa vẫn nắm ngai vàng ở Áo, Bohemia và Hungaria
  • Franz xứ Lorraine, chồng của Maria Theresa, được công nhận là Hoàng đế La Mã Thần thánh
Thay đổi
lãnh thổ
  • Phổ khẳng định sự kiểm soát Silesia.
  • Công quốc Parma, Piacenza và Guastalla nhượng lại cho Tây Ban Nha.
  • Hà Lan thuộc Áo, được Pháp trả lại cho Áo.
    • Tham chiến
    Chỉ huy và lãnh đạo

    Áo đã được sự hỗ trợ của Vương quốc Anh và Cộng hòa Hà Lan, những kẻ thù truyền kiếp của Pháp, cũng như Vương quốc Sardinia và Saxony. Pháp và Phổ đã liên minh với Lãnh địa tuyển hầu tước Bayern. Chiến tranh kết thúc với Hiệp ước Aix-la-Chapelle trong năm 1748. Lợi ích lâu dài nhất lịch sử quân sự và tầm quan trọng của cuộc chiến nằm trong cuộc đấu tranh của Phổ và quốc vương Habsburg đã nhượng cho họ vùng đất Silesia trù phú. Nó cũng tái lập ảnh hưởng ở miền bắc Tây Ban Nha và Ý, tiếp tục đi ngược lại một sự thống trị của Áo trên bán đảo Ý.

    Bối cảnhSửa đổi

    Năm 1740, sau cái chết của cha mình, Charles VI, Maria Theresa đã trở thành Nữ hoàng của Hungary, Croatia và Bohemia, Công chúa nước Áo và nữ công tước của Parma. Cha cô đã là một vị Hoàng đế La Mã Thần thánh, nhưng Maria Theresa không phải là một ứng cử viên cho danh hiệu này, mà một người phụ nữ không bao giờ có thể đạt đến mức đó, phương án thích hợp nhất lúc này là tấn phong chồng mình, Stephen Francis, làm Hoàng đế La Mã Thần thánh. Các biến chứng liên quan đến một vị nữ hoàng Habsburg đã được kéo dài dự kiến, và Charles VI đã thuyết phục hầu hết các lãnh địa của nước Đức để đồng ý với các xử phạt viên thực dụng của 1713. Vấn đề đã bắt đầu khi vua Friedrich II của Phổ xâm chiếm vương quốc Silesia vào ngày 16 tháng 12 năm 1740, sử dụng các điều trong Hiệp ước Brieg năm 1537, theo đó nhà Hohenzollerns của Brandenburg đã được kế thừa công quốc Brieg như một cái cớ. Maria Theresa chỉ là một người phụ nữ, được xem là yếu, và những vị vua khác (như Charles Albert của Bayern) đưa ra yêu cầu riêng của họ cạnh tranh với người thừa kế vương miện.

    Những cuộc chiến tranh SilesiaSửa đổi

    Chiến dịch Silesia lần thứ nhất (1740-1742)Sửa đổi

    Bài chi tiết: Chiến tranh Silesia lần thứ nhất

    Hoàng đế Karl VI chết cùng năm với vua Friedrich Wilhelm I.[3] Ngày 13 tháng 12 năm ấy, vua Phổ bắt đầu ra quân. Mặt khác, nhà vua cũng gửi thư đến kinh thành Viên, đề nghị Nữ hoàng Maria Theresia nhượng xứ Silesia cho ông; đổi lại, ông và ba quân sẽ liên minh với bà, bãi bỏ đề nghị kế vị một số Công quốc, hay đưa phu quân của bà là Frank lên ngôi Hoàng đế La Mã Thần thánh, v.v... Đến ngày 13 tháng 12 năm 1740, thấy gần như không có hồi âm, vua Phổ sẵn sàng ra quân, tiến chiếm Silesia.[4] Thay vì nhượng vùng đất này cho ông, nữ hoàng Maria Theresia quyết định chiến đấu với vua Phổ để bảo vệ Silesia - một "viên ngọc của Hoàng gia Áo".[5][6]

    Tân Quốc vương Friedrich II luôn mong muốn chiếm được Silesia - một tỉnh giàu có nhất của Đế quốc Áo thời đó.[7] Vì vậy, ông quyết định chống lại "Đạo luật Thừa kế năm 1713" (theo đó Maria Theresia sẽ thừa kế toàn bộ lãnh thổ của Đế quốc Áo - Habsburg), để tạo nên "điểm hẹn của sự huy hoàng" trong cuộc đời ông.[3] Ngoài ra, ông cũng lo ngại rằng, nhà vua Ba Lan August III, cũng là Tuyển hầu tước Friedrich August II xứ Sachsen, sẽ tìm cách nối lại những vùng đất nằm rời rạc của ông thông qua tỉnh Silesia. Do đó, cả thế giới đều hay tin tân vương Friedrich II quyết định thực hiện giấc mơ của mình.[8] Cụ thể hơn, ông liền mang 28.000 quân Phổ đi đánh vùng đất Silesia[4] vào ngày 16 tháng 12 năm 1740, lấy cớ là làm theo một hiệp ước được Vương triều Hohenzollern và Vương triều Piast xứ Brieg (Brzeg) ký kết vào năm 1537, mà hầu như không ai biết đến.

    Ngay từ ngày 6 tháng 12 năm 1740, những vị sứ giả nước ngoài Berlin đã hay tin nhà vua nước Phổ mặc giáp xông pha trận trận mạc.[9] Vào ngày 13 tháng 12 năm 1740, vị "vua - triết gia - nhạc sĩ" mở đầu sự nghiệp của "một trong những danh tướng xuất sắc nhất mọi thời đại".[4] Sau một buổi khiêu vũ trong Hoàng cung, tân Quốc vương Friedrich II lên xe ngựa, và đọc bài diễn văn trước ba quân, thể hiện sự thận trọng của vị vua - học giả - chiến binh:[10]

    Diễn biến của chiến dịchSửa đổi

    Những chiến thắng của quân PhổSửa đổi

    Không những thế, hay tin một số người cho rằng hành động táo bạo của Tân vương Friedrich II là liều lĩnh và gây nguy hiểm đến nước Phổ, ông thắc mắc: "Sao lại thế, ngược lại à nha! Chính thiên triều Áo Quốc kia mới là kẻ lâm vào cảnh nhục nhã!"[11]. Vào ngày 18 tháng 12 năm 1740, vị Tân vương trẻ tuổi xua đại quân tinh nhuệ chinh phạt vùng Hạ Silesia, và, tính toán của ông hoàn toàn chính xác: đánh tan quân Áo đồn trú tại đó, ngoại trừ ba thành trì khác, toàn bộ vùng này rơi vào tay ông vào tháng 2 năm 1741.[12] Trong những giờ phút cuối cùng của năm 1740, Friedrich II cùng một đoàn Kỵ binh và lính ném lựu đạn tiến đến cổng thành Breslau và đóng quân tại Schweidnitz. Thấy vị Quốc vương Tin Lành ấy, nhân dân Tin Lành vui vẻ mở cổng thành Breslau mà chào đón Quốc vương. Tất cả các tầng lớp nhân dân đều kính mến vị vua chiến thắng này.[11] Không những thế, Quốc vương Friedrich II cũng chinh phạt vùng Brieg,[13] sau đó ông hội kiến với một cánh quân khác vừa đánh bại quân Áo. Trong vòng sáu tuần, vị Tân vương nước Phổ ca khúc khải hoàn trở về kinh thành Berlin.[14] Vào ngày 9 tháng 1 năm 1741, Friedrich viết thư gửi Thủ tướng Chính phủ Phổ - Brandenburg là Heinrich von Podewils:[15]

    Mùa xuân năm 1741, Glogau thất thủ.[4] Friedrich lại xua 23.400 quân Phổ[16] tiến đánh quân Áo của Bá tước Neuperg người Hungary[17] trong trận Mollwitz vào ngày 10 tháng 4 năm ấy. Mở đầu trận đánh, cánh phải của Quân đội Phổ bị Kỵ binh Áo đánh đuổi khỏi bãi chiến trường. Vua Friedrich II thân chinh thống lĩnh cánh phải, và người ta khuyên ông nên rời khỏi trận chiến.[18]

    Đây là lần đầu duy nhất ông phải rời khỏi trận chiến trước khi Quân đội Phổ thật sự bị đánh bại. Sau khi ông rút lui, Bộ binh Phổ đã kháng cự nhiều đợt tấn công của Kỵ binh và Bộ binh Áo, để rồi trận Mollwitz kết thúc với chiến bại của Quân đội Áo.[18] Tướng Schwerin đã cứu Quân đội Phổ thoát khỏi tình thế nguy kịch.[19] Về sau, Quốc vương Phổ cho rằng:

    Chiến thắng Mollwitz cho thấy sự trỗi dậy của một cường quốc non trẻ. Sau trận thắng này, Quân đội Phổ chiếm lấy các vùng Britz và Neisse. Cả châu Âu trở nên bất ngờ trước sự táo bạo của vị "vua - triết gia" Friedrich II.[21] Ông đã chiếm được toàn bộ miền Hạ Silesia (phía tây bắc Silesia).[17][22]

    Bước sang năm sau (1742), Friedrich II cùng 28.000 binh sĩ và 88 khẩu thần công[23] lại đánh thắng quân Áo của Vương công Karl xứ Lorraine trong trận chiến tại Chotusitz (Czaslau),[24][25] tại Vương quốc Bohemia. Đây là một trận chiến dai dẳng và tàn khốc, có lúc Quân đội Áo tưởng như sẽ chiến thắng. Tuy nhiên, với tinh thần bất khuất và kỷ luật cao của Quân đội Phổ đã giúp họ giành thế thượng phong, để rồi giành chiến thắng oanh liệt trước đối phương.[26] Đại đế Friedrich II chiếm luôn vùng Thượng Silesia nằm ở phía đông tây tỉnh Silesia; tỉnh Silesia (ngoại trừ phần Silesia thuộc Áo) đã rơi vào tay nhà vua nước Phổ. Trong số các tù binh Áo sau trận thắng Chotusitz có viên tướng tên Pallandt, bị thương nặng, được nhà vua thường xuyên thăm hỏi. Một hôm, Tướng Pallant nói với ông:[26]

    Nghe vậy, ông hỏi Pallant có ngụ ý gì? Vị tướng ấy bèn đưa cho ông lá thư Thủ tướng Pháp - Hồng y Fleury gửi cho Nữ hoàng Maria Theresia, đề nghị ký kết một Hòa ước riêng biệt mà không nhường cho nước Phổ một quyền lợi nào cả; và ông đã đọc bức thư này. Sau chiến thắng Chotusitz, cả quân Phổ và quân Áo đều mong muốn lập lại hòa bình. Chiến thắng Chotusitz chính thức đưa chiến lược của Đại đế Friedrich II và Quân đội Phổ trở nên nổi tiếng hơn cả, chính ông đã truyền lệnh và điều quân Phổ lấn vào sườn của đối phương.[27] Giờ đây, ông là vị Bá vương của toàn bộ các đồn quân của tỉnh Silesia, và đẩy nước Áo đến bờ vực sụp đổ.[28][29] Sau đó, ông đã gửi thư cho Thủ tướng Chính phủ Phổ là Heinrich von Podewils:[15]

    Chiến dịch năm 1740Sửa đổi

    Chiến tranh Silesia lần thứ nhấtSửa đổi

    Liên minh tại BohemiaSửa đổi

    Chú thíchSửa đổi

    1. ^ Chiến tranh Kế vị Áo[liên kết hỏng]
    2. ^ George II của Anh trong chiến tranh kế vị Áo.trích dẫn: The War of the Austrian Succession, known in America as King George’s War
    3. ^ a b Eleanor L. Turk, The history of Germany, trang 57
    4. ^ a b c d W. Sanford Ramey, sách đã dẫn, trang 170, trang 234. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “W. Sanford Ramey170” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác
    5. ^ Browning, 42, 44.
    6. ^ Crankshaw, 43.
    7. ^ Koch, A History of Prussia, trang 105.
    8. ^ W. F. Reddaway, "Frederick the Great and the Rise of Prussia", các trang 148-153, trang 274, trang 288, trang 336, trang 344.
    9. ^ C B Brackenbury, C. B. Brackenbury, Frederick the Great, trang 53
    10. ^ Lewis Copeland, Lawrence W. Lamm, Stephen J. McKenna, The world's great speeches, trang 69
    11. ^ a b Thomas Campbell, Frederick the Great and His Times, Tập 2, các trang 80-81. Frederick the Great, his court and times, Tập 1, các trang 240-241. Tập 3, trang 189 về chiến thắng Zorndorf.
    12. ^ George Madison Priest, Germany Since 1740, các trang 12-13, các trang 33-34 về những sự kiện cuối đời vua Friedrich II. Trang 99 về hồi kết của 'dualism'...
    13. ^ Bernard Grun, Werner Stein, The timetables of history: a horizontal linkage of people and events, based on Werner Stein's Kulturfahrplan, Simon and Schuster, 1979, trang 340
    14. ^ The new American cyclopaedia: a popular dictionary of general knowledge, Tập 7, các trang 727-728.
    15. ^ a b Norwood Young, The Life of Frederick the Great, trang 90, các trang 122-129, các trang 139-140.
    16. ^ Chandler: The Art of Warfare in the Age of Marlborough, trang.306, Spellmount Limited
    17. ^ a b Charles C. Savage, Illustrated biography; or, Memoirs of the great and the good of all nations and all times: comprising sketches of eminent statesmen, philosophers, heroes, artists, reformers, philanthropists, mechanics, navigators, authors, poets, divines, soldiers, savans, etc, trang 272
    18. ^ a b Battle of Mollwitz, 10 tháng 4 năm 1741
    19. ^ Gerhard Ritter, Frederick the Great: A Historical Profile, trang 91
    20. ^ Robert Michael Citino, "The German way of war: from the Thirty Years' War to the Third Reich", University Press of Kansas, 2005, trang 48
    21. ^ W. Sanford Ramey, Kings of the Battle Field, trang 171
    22. ^ Asprey, Frederick the Great: the Magnificent Enigma, trang 195-208.
    23. ^ Stenzel, Gustav Adolf Harald. Geschichte des Preussischen Staats, Hamburg, 1851.p. 182.
    24. ^ Houghton Mifflin Company, "The Houghton Mifflin dictionary of biography", trang 560
    25. ^ Anthony Livesey, "Battles of the great commanders", Tiger Books International, 1990, trang 87
    26. ^ a b Elizabeth Harriot Hudson, The Life and Times of Louisa, Queen of Prussia, Volume I, trang 110
    27. ^ John Henry Wright, A history of all nations from the earliest times: being a vniversal historical library, trang 256
    28. ^ Frederick II (also known as: Frederick the Great) King of Prussia (1712-86)
    29. ^ Sir Archibald Alison, The military life of John, Duke of Marlborough, các trang 330-350.

    Tham khảoSửa đổi

    • Browning, Reed (1993), The War of the Austrian Succession, New York: St Martin's Press, ISBN 0312094833 (Bibliography: pp. 403–431)
    • Carlyle, Thomas. History of Friedrich II. of Prussia: called Frederick the Great, Volume 5, London, 1873.
    • Chandler, David. The Art of Warfare in the Age of Marlborough. Spellmount Limited, (1990): ISBN 0-946771-42-1
    • Cust, Edward. Annals of the wars of the eighteenth century, Vol.II, London, 1858.
    • Fortescue, J. W. A History of the British Army, MacMillan, London, 1899, Vol. II.
    • Baron Jomini. Treatise on grand military operations, Vol. I, New York, 1862.
    • Skrine, Francis Henry.Fontenoy and Great Britain's Share in the War of the Austrian Succession 1741–48. London, Edinburgh, 1906.
    • Smollett, Tobias. History of England, from The Revolution to the Death of George the Second, London, 1848, Vol.II.
    • Stanhope, Phillip Henry, Lord Mahon. History of England From the Peace of Utrecht to the Peace of Versailles., Boston, 1853, Vol.III.
    Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Chiến_tranh_Kế_vị_Áo&oldid=68233069”