Chromi(III) phosphat

Chromi(III) phosphat
	Mẫu Chromi(III) phosphat
Tên khác	Chromi phosphat; Chromi monophosphat; Chromiic phosphat; Chromi(III) phosphat(V); Chromi phosphat(V); Chromi monophosphat(V); Chromiic phosphat(V)tiếng Anh: chromium(III) phosphate; chromium phosphate; phosphoric acid, chromium(3+) salt
Số CAS	84359-31-9 (6 nước)
Nhận dạng
Số CAS	7789-04-0
PubChem	62673
Số EINECS	232-141-0
Ảnh Jmol-3D	ảnh
SMILES	đầy đủ [O-]P(=O)([O-])[O-].[Cr+3] ;
InChI	đầy đủ 1S/Cr.H3O4P/c;1-5(2,3)4/h;(H3,1,2,3,4)/q+3;/p-3;
ChemSpider	56424
UNII	AQ86ZJ9U98
Thuộc tính
Công thức phân tử	CrPO4
Khối lượng mol	146,9693 g/mol (khan); 182,99986 g/mol (2 nước); 201,01514 g/mol (3 nước); 219,03042 g/mol (4 nước); 255,06098 g/mol (6 nước)
Bề ngoài	Dạng thứ ba: chất rắn lục (khan), chất rắn tím (6 nước)
Khối lượng riêng	4,236 g/cm³
Điểm nóng chảy	1.907 °C (2.180 K; 3.465 °F)
Điểm sôi	2.671 °C (2.944 K; 4.840 °F)
Độ hòa tan trong nước	không tan
Độ hòa tan	tạo phức với amonia
Các nguy hiểm
Nguy hiểm chính	độc tính thận, độc tính sinh sản; tổn thương mô, hoại tử và viêm
Các hợp chất liên quan
Anion khác	Chromi(III) điphosphat; Chromi(III) asenat; Chromi(III) điasenat; Chromi(III) asenit
Cation khác	Chromi(II) phosphat; Mangan(II) phosphat; Sắt(II) phosphat; Sắt(III) phosphat
Hợp chất liên quan	Chromi(II) borat; Chromi(III) borat
	Trừ khi có ghi chú khác, dữ liệu được cung cấp cho các vật liệu trong trạng thái tiêu chuẩn của chúng (ở 25 °C [77 °F], 100 kPa). Tham khảo hộp thông tin

Chromi(III) phosphat là một hợp chất hóa học vô cơ có công thức là CrPO₄. Nó là chất rắn màu xanh lục, không tan trong nước. Dạng ngậm 6 nước CrPO₄·6H₂O có màu tím. Dạng ngậm 4 nước, CrPO₄·4H₂O cũng được biết đến.

Điều chế sửa

CrPO₄ khan được điều chế bằng một vài cách sau đây:

Cho chromi(III) oxit tác dụng với axit phosphoric:

Cr₂O₃ + 2H₃PO₄ → 2CrPO₄↓ + 3H₂O

Có thể thay Cr₂O₃ bằng Cr₂S₃, Cr₂Se₃ hoặc Cr₂Te₃. Tuy nhiên, các sản phẩm tạo ra sẽ có chứa khí tương ứng là H₂S, H₂Se, H₂Te, rất nguy hiểm cho người điều chế. Vì vậy cũng có thể dùng muối bất kì của Cr(III) để thu được CrPO₄.

Cho muối phosphat tan tác dụng với muối chromi(III) tan bất kì:

CrBr₃ + Na₃PO₄ → CrPO₄↓ + 3NaBr

Có thể thay CrBr₃ thành CrCl₃, Cr(NO₃)₃, Cr₂(SO₄)₃,…

Ngoài ra, việc khử CrO₃ bằng H₃PO₄ ở 700 °C (1.292 °F; 973 K) cũng sẽ thu được CrPO₄^[1]:

CrO₃ + 2H₃PO₄ → 2CrPO₄↓ +

{\frac {9}{2}}

H₂O

CrPO₄·6H₂O được điều chế bằng phản ứng giữa kali đisunfatochromat(III) (tên thường gọi là kali chromi alum) và natri biphosphat^[1]:

KCr(SO₄)₂ + 2Na₂HPO₄ → 2CrPO₄·6H₂O↓ + Na₂SO₄ + K₂SO₄ + H₂SO₄

Tính chất vật lý sửa

CrPO₄ xuất hiện ở ba dạng: α-CrPO₄, β-CrPO₄ và CrPO₄. α-CrPO₄ thu được khi nung nóng dạng beta, có màu lục lam đậm. Nó bị thủy phân ở nhiệt độ > 1500 ℃, mất P₂O₅ và trở thành chromi(III) oxit. Còn β-CrPO₄ thu được từ việc nung nóng dạng thứ ba (CrPO₄) đến 1500 ℃, có màu vàng hung.^[1]

Ứng dụng sửa

CrPO₄ được sử dụng như là một lớp phủ chống ăn mòn^[2]. Ngoài ra, nó còn là chất xúc tác cho phản ứng khi kết hợp với AlPO₄, dùng làm xúc tác cho phản ứng kiềm hóa hydrocarbon thơm bằng cách sử dụng các rượu như metyl hóa toluen bằng metanol. Rượu được khử nước thành ether trong khi sản phẩm thay thế alkyl có thể được sử dụng làm chất trung gian trong sản xuất sợi tổng hợp như poli(etylen terephthalat)^[3].

Hợp chất khác sửa

CrPO₄ còn tạo một số hợp chất với NH₃, như CrPO₄·3NH₃ là chất rắn màu lục lam^[4], CrPO₄·5NH₃·2H₂O là chất rắn màu đỏ hồng^[5] hay CrPO₄·6NH₃·4H₂O là chất rắn màu vàng, tan ít trong nước^[6].

Tham khảo sửa

^ ^a ^b ^c Phosphorus: Chemistry, Biochemistry and Technology, Sixth Edition – trang 211 (2016)
^ Ludwig, R.; Recker, A. "Chromium(VI)-free, aqueous acidic Chromium(III) conversion solutions." US20070243397 A1, 2007. Columbia Chemical Corporation, Ohio.
^ Johnson, M.M.; Nowack, G.P. "Chromium phosphate as an alkylation catalyst." U.S Patent 4543436 A, ngày 24 tháng 9 năm 1985. [1].
^ Inorganic Chemistry of the Transition Elements, Tập 5 (B F G Johnson; Royal Society of Chemistry, 31 thg 10, 2007), trang 98 – [2]. Truy cập 17 tháng 4 năm 2020.
^ Casabo, J., Coronas, J. M., & Ferrer, M. (1976). Pentaammine complexes of chromium(III) with group V oxoanionic ligands. I. Complexes with ligands PO₄³⁻ and H₂PO₄⁻. Inorganica Chimica Acta, 16, 47–50. doi:10.1016/s0020-1693(00)91690-6.
^ Chromium (mellor actitc 11 60 cr), trang 481 – [3]. Truy cập 10 tháng 3 năm 2020.

Bài viết liên quan đến hóa học này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

[:0-1] Phosphorus: Chemistry, Biochemistry and Technology, Sixth Edition – trang 211 (2016)

[2] Ludwig, R.; Recker, A. "Chromium(VI)-free, aqueous acidic Chromium(III) conversion solutions." US20070243397 A1, 2007. Columbia Chemical Corporation, Ohio.

[3] Johnson, M.M.; Nowack, G.P. "Chromium phosphate as an alkylation catalyst." U.S Patent 4543436 A, ngày 24 tháng 9 năm 1985. [1].

[4] Inorganic Chemistry of the Transition Elements, Tập 5 (B F G Johnson; Royal Society of Chemistry, 31 thg 10, 2007), trang 98 – [2]. Truy cập 17 tháng 4 năm 2020.

[5] Casabo, J., Coronas, J. M., & Ferrer, M. (1976). Pentaammine complexes of chromium(III) with group V oxoanionic ligands. I. Complexes with ligands PO₄³⁻ and H₂PO₄⁻. Inorganica Chimica Acta, 16, 47–50. doi:10.1016/s0020-1693(00)91690-6.

[6] Chromium (mellor actitc 11 60 cr), trang 481 – [3]. Truy cập 10 tháng 3 năm 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Chromi(III) phosphat
Mẫu Chromi(III) phosphat
Tên khác	Chromi phosphat Chromi monophosphat Chromiic phosphat Chromi(III) phosphat(V) Chromi phosphat(V) Chromi monophosphat(V) Chromiic phosphat(V) tiếng Anh: chromium(III) phosphate; chromium phosphate; phosphoric acid, chromium(3+) salt
Số CAS	84359-31-9 (6 nước)

Nhận dạng
Số CAS	7789-04-0
PubChem	62673
Số EINECS	232-141-0
Ảnh Jmol-3D	ảnh
SMILES	đầy đủ [O-]P(=O)([O-])[O-].[Cr+3]
InChI	đầy đủ 1S/Cr.H3O4P/c;1-5(2,3)4/h;(H3,1,2,3,4)/q+3;/p-3
ChemSpider	56424
UNII	AQ86ZJ9U98
Thuộc tính
Công thức phân tử	CrPO₄
Khối lượng mol	146,9693 g/mol (khan) 182,99986 g/mol (2 nước) 201,01514 g/mol (3 nước) 219,03042 g/mol (4 nước) 255,06098 g/mol (6 nước)
Bề ngoài	Dạng thứ ba: chất rắn lục (khan), chất rắn tím (6 nước)
Khối lượng riêng	4,236 g/cm³
Điểm nóng chảy	1.907 °C (2.180 K; 3.465 °F)
Điểm sôi	2.671 °C (2.944 K; 4.840 °F)
Độ hòa tan trong nước	không tan
Độ hòa tan	tạo phức với amonia
Các nguy hiểm
Nguy hiểm chính	độc tính thận, độc tính sinh sản; tổn thương mô, hoại tử và viêm
Các hợp chất liên quan
Anion khác	Chromi(III) điphosphat Chromi(III) asenat Chromi(III) điasenat Chromi(III) asenit
Cation khác	Chromi(II) phosphat Mangan(II) phosphat Sắt(II) phosphat Sắt(III) phosphat
Hợp chất liên quan	Chromi(II) borat Chromi(III) borat

Trừ khi có ghi chú khác, dữ liệu được cung cấp cho các vật liệu trong trạng thái tiêu chuẩn của chúng (ở 25 °C [77 °F], 100 kPa). Tham khảo hộp thông tin