Cá thể thống lĩnh

Con thống lĩnh, con đầu đàn hay con nổi trội là một thuật ngữ sinh học chỉ về một cá thể trong một bầy hoặc đàn có ưu thế hơn so với các con khác. Đây là con vật dẫn đầu cả đàn trong các loài động vật xã hội, sự thống trị trong bối cảnh của sinh học và nhân chủng học là trạng thái của việc có địa vị xã hội cao tương đối so với một hoặc nhiều cá thể khác, những thành viên khác phải phục tùng cho các cá thể thống lĩnh. Điều này cho phép các cá thể chiếm ưu thế để có được quyền hưởng trước miếng ăn hay bạn tình tiềm năng do sự nhún nhường của các cá thể phục tùng, mà không gây hấn.

Một con hươu đực đầu đàn và gia đình của nó

Tập tin:Zaniskari Horse in Ladhak, Jammu and kashmir (from internet).jpg

Một con ngựa

Ngược lại với sự thống trị là phục tùng. Sự thống trị có thể là một mối quan hệ hoàn toàn theo cặp đôi, tức là cá thể A là trội hơn cá thể B, nhưng điều này không có ý nghĩa cho dù hai trong số này là vượt trội so với một cá thể thứ ba C. Ngoài ra, sự thống trị có thể phân cấp với một mối quan hệ bắc cầu, do đó nếu có một sự thống trị của B và B thống trị C, A luôn chiếm ưu thế C. Một số xã hội động vật có những kẻ bạo chúa, tức là một cá nhân chi phối duy nhất với rất ít hoặc không có cấu trúc thứ bậc giữa các phần còn lại của nhóm.

Tổ chức theo trật tự lệ thuộc là đặc tính của hầu hết các động vật sống thành đàn. Trong một đàn sẽ có con đầu đàn thống trị các con còn lại. Con đầu đàn có ưu thế như vậy là nhờ thắng trận trong các trận đấu. Đấu tranh bảo vệ lãnh thổ cũng là cơ hội để lựa chọn bạn tình. Con cái thường lựa chọn những con đực chiếm giữ vùng lãnh thổ tốt nhất, cũng là con khỏe nhất. Kết bạn với những con đực như vậy có nguồn gen tốt sẽ cho những đứa con mạnh khỏe là điều kiện để duy trì và phát triển nòi giống.

Tham khảo

• Bland J. (2002) About Gender: Dominance and Male Behaviour http://www.gender.org.uk/about/10ethol/a4_mldom.htm
• "Notes on Some Topics in Applied Animal Behaviour by Judith Blackshaw.". Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2012.
• Burgoon, J., Johnson, M., & Koch, P. (1998). The nature and measurement of interpersonal dominance. (Volume 65 ed., Vol. Issue 4, pp. 308–335). Communication monograph. Truy cập from http://www.tandfonline.com/loi/rcmm20.
• Researchers from University of Washington publish findings in ethology. (2009, August 11). Science Letter, 1136. Truy cập from http://go.galegroup.com/ps/i.do?id=GALE%7CA205165916&v=2.1&u=utoronto_main&it=r&p=AONE&sw=w
• Slatcher, R., Mehta, P., & Joseph, R. (2011). Testosterone and Self-Reported Dominance Interact to Influence Human Mating Behavior. Social Psychological and Personality Science 531-539.
• MacKenzie, D. 1980. Goat Husbandry. 4th Edition. Revised and edited by Jean Laing. Faber and Faber, London and Boston. p. 66-85.
• Stewart, J.C. and Scott, J.P. (1947). Lack of correlation between leadership and dominance relationships in a herd of goats. Journal Comparative Physiological Psychology, 40:255-264
• Squires, V.R. and Daws, G.T. (1975). Leadership and dominance relationships in Merino and Border Leicester sheep. Applied Animal Ethology, 1:263-274
• Rowell, T.E. (1974). The concept of social dominance. Behavioral Biology, 11, 131-154.
• Schjelderup-Ebbe, T. 1922. Beitrage zurSozialpsycholgie des Haushuhns. Zeitschrift Psychologie 88: 225-252. Reprinted in Benchmark Papers in Animal Behaviour/3. Ed. M.W.Schein. 1975
• Porter G. Perrin (1955) 'Pecking Order' 1927-54 American Speech, 30(4):265-268
• Hewitt, S.E., Macdonald, D.W. and Dugdale, H.L. (2009). Context-dependent linear dominance hierarchies in social groups of European badgers, Meles meles. Animal Behaviour, 77: 161-169.
• Houpt, K.A., Law, K. and Martinisi, V. (1978). Dominance hierarchies in domestic horses. Applied Animal Ethology, 4:273–83.
• Clutton-Brock, J., (1987). A Natural History of Domesticated Mammals. Cambridge University Press, Cambridge pp. 73–74

Xem thêm

• Cá thể thủ lĩnh
• Thứ bậc ở động vật
• Tôn ti trật tự
• Động vật xã hội
• Người thủ lĩnh (phim)