Mêtric Friedmann–Lemaître–Robertson–Walker
Mêtric Friedmann–Lemaître–Robertson–Walker (FLRW) là nghiệm chính xác của phương trình trường Einstein trong thuyết tương đối tổng quát; miêu tả một vũ trụ đơn liên hoặc đa liên với tính chất đồng nhất, đẳng hướng đang giãn nở hoặc co lại.[1][2][3] (Nếu đa liên, thi mỗi sự kiện trong không thời gian sẽ được biểu diễn bởi nhiều hơn một bộ tọa độ.) Dạng tổng quát của mêtric xuất phát từ tính chất hình học của sự đồng nhất và đẳng hướng; và phương trình trường Einstein chỉ cần thiết khi muốn xác định hệ số tỷ lệ như là hàm của thời gian. Tùy thuộc vào bối cảnh địa lý hay lịch sử, tên gọi của bốn nhà vật lý — Alexander Friedmann, Georges Lemaître, Howard Percy Robertson và Arthur Geoffrey Walker — mà một số nhà khoa học sử dụng để đặt tên cho mêtric (ví dụ, Friedmann–Robertson–Walker (FRW) hay Robertson–Walker (RW) hay Friedmann–Lemaître (FL)). Mô hình này đôi khi còn gọi là Mô hình chuẩn của vũ trụ học hiện đại.[4] Mêtric này được bốn nhà vật lý trên nghiên cứu một cách độc lập trong những thập niên 1920 và 1930.
Tham khảo sửa
- ^ Những nguồn tham khảo nhắc đến đầu tiên, xem Robertson (1935); Robertson giả thiết trường hợp đa liên cho độ cong dương và nói rằng "chúng ta có thể tự do khôi phục lại" đối với trường hợp đơn liên.
- ^ M. Lachieze-Rey; J.-P. Luminet (1995), “Cosmic Topology”, Physics Reports, 254 (3): 135–214, arXiv:gr-qc/9605010, Bibcode:1995PhR...254..135L, doi:10.1016/0370-1573(94)00085-H
- ^ G. F. R. Ellis; H. van Elst (1999). “Cosmological models (Cargèse lectures 1998)”. Trong Marc Lachièze-Rey (biên tập). Theoretical and Observational Cosmology. NATO Science Series C. 541. tr. 1–116. arXiv:gr-qc/9812046. Bibcode:1999toc..conf....1E. ISBN 978-0792359463.
- ^ L. Bergström, A. Goobar (2006), Cosmology and Particle Astrophysics (ấn bản 2), Sprint, tr. 61, ISBN 3-540-32924-2
Đọc thêm sửa
- Friedman, Alexander (1922), “Über die Krümmung des Raumes”, Zeitschrift für Physik A, 10 (1): 377–386, Bibcode:1922ZPhy...10..377F, doi:10.1007/BF01332580
- Friedmann, Alexander (1924), “Über die Möglichkeit einer Welt mit konstanter negativer Krümmung des Raumes”, Zeitschrift für Physik A, 21 (1): 326–332, Bibcode:1924ZPhy...21..326F, doi:10.1007/BF01328280 English trans. in 'General Relativity and Gravitation' 1999 vol.31, 31–
- Harrison, E. R. (1967), “Classification of uniform cosmological models”, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 137: 69–79, Bibcode:1967MNRAS.137...69H
- d'Inverno, Ray (1992), Introducing Einstein's Relativity, Oxford: Oxford University Press, ISBN 0-19-859686-3. (See Chapter 23 for a particularly clear and concise introduction to the FLRW models.)
- Lemaître, Georges (1931), “Expansion of the universe, A homogeneous universe of constant mass and increasing radius accounting for the radial velocity of extra-galactic nebulæ”, Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 91: 483–490, Bibcode:1931MNRAS..91..483L translated from Lemaître, Georges (1927), “Un univers homogène de masse constante et de rayon croissant rendant compte de la vitesse radiale des nébuleuses extra-galactiques”, Annales de la Société Scientifique de Bruxelles, A47: 49–56, Bibcode:1927ASSB...47...49L
- Lemaître, Georges (1933), “l'Univers en expansion”, Annales de la Société Scientifique de Bruxelles, A53: 51–85, Bibcode:1933ASSB...53...51L
- Robertson, Howard Percy (1935), “Kinematics and world structure”, Astrophysical Journal, 82: 284–301, Bibcode:1935ApJ....82..284R, doi:10.1086/143681
- Robertson, Howard Percy (1936), “Kinematics and world structure II”, Astrophysical Journal, 83: 187–201, Bibcode:1936ApJ....83..187R, doi:10.1086/143716
- Robertson, Howard Percy (1936), “Kinematics and world structure III”, Astrophysical Journal, 83: 257–271, Bibcode:1936ApJ....83..257R, doi:10.1086/143726
- Walker, Arthur Geoffrey (1937), “On Milne's theory of world-structure”, Proceedings of the London Mathematical Society 2, 42 (1): 90–127, doi:10.1112/plms/s2-42.1.90