Giáo phận Bùi Chu

Giáo phận Bùi Chu (tiếng Latinh: Dioecesis Buichuensis) là một giáo phận Công giáo Rôma tại Việt Nam. Giáo phận có nhiều xứ đạo lâu đời và gắn liền với nhiều sự kiện quan trọng liên quan đến lịch sử hình thành và phát triển của Công giáo tại Việt Nam.

Giáo phận Bùi Chu Dioecesis Buichuensis
Nhà thờ chính tòa Bùi Chu
Vị trí
Quốc gia	Việt Nam
Địa giới	4/5 diện tích tỉnh Nam Định
Giáo tỉnh	Giáo tỉnh Hà Nội
Thống kê
Khu vực	1.350 km2 (520 dặm vuông Anh)
Dân số - Địa bàn - Giáo dân	(tính đến 2019) 1.250.186 409.550 (32.8%)
Giáo hạt	13 (2017)
Giáo xứ	159 (2017)
Thông tin
Giáo phái	Công giáo Rôma
Nghi lễ	Nghi lễ Latinh
Thành lập	5 tháng 9 năm 1848
Nhà thờ chính tòa	Nữ vương Rất Thánh Mân Côi (Nhà thờ Bùi Chu)
Linh mục đoàn	212 (2017)
Nữ Tu sĩ	977
Lãnh đạo giáo phận hiện tại
Giáo hoàng	Phanxicô
Trưởng giáo tỉnh	Giuse Vũ Văn Thiên
Giám mục	Tôma Aquinô Vũ Đình Hiệu
Tổng Đại diện	Giuse Nguyễn Đức Giang
Chưởng ấn	Vinh Sơn Đỗ Huy Hoàng
Trang mạng
http://gpbuichu.org/

Tuy là giáo phận có diện tích nhỏ nhất ở Việt Nam (khoảng 1.350 km²) nhưng giáo phận Bùi Chu có số lượng cũng như mật độ tín hữu khá cao. Năm 2019, giáo phận có số giáo dân là 409.550 người, chiếm tỷ lệ 32,8% tổng dân số trên địa bàn giáo phận. Về nhân sự, giáo phận có 212 linh mục, gần 1000 nữ tu, 166 chủng sinh. Về cơ sở tổ chức, giáo phận có 13 giáo hạt với tổng số 159 giáo xứ, 17 chuẩn xứ, 425 giáo họ.

Giám mục chính tòa hiện nay của giáo phận là Tôma Aquinô Vũ Đình Hiệu.

Lịch sử

Ở châu Á, Việt Nam là nước đón nhận Tin Mừng khá sớm. Theo sử sách thì vào năm 1533 đã có những nhà truyền giáo đầu tiên tới Việt Nam, và những địa danh đầu tiên đón nhận Tin Mừng: Trà Lũ, Quần Anh, Ninh Cường, đều là những miền đất thuộc giáo phận Bùi Chu.

Giáo phận Bùi Chu ngày nay chỉ thuộc địa bàn của sáu huyện và một phần thành phố, ở về phía đông nam ven biển của tỉnh Nam Định, thuộc đồng bằng Bắc Bộ. Tuy nhiên, trước khi được hình thành như ngày hôm nay, giáo phận Bùi Chu thuộc địa phận Đàng Ngoài (được thành lập năm 1659). Sau đó, giáo phận Bùi Chu thuộc địa phận Đông Đàng Ngoài (được tách ra từ địa phận Đàng Ngoài vào năm 1679). Giáo phận Bùi Chu cũng đã thuộc địa phận Trung (được tách ra từ địa phận Đông Đàng Ngoài vào năm 1848).

Vào năm 1936, Tòa Thánh đã tách phần đất tả ngạn sông Hồng của địa phận Trung để thành lập Giáo phận Thái Bình, phần còn lại của địa phận Trung là giáo phận Bùi Chu ngày nay.

Tổng quan

Giáo phận Bùi Chu hiện nay nằm gọn trong tỉnh Nam Ðịnh, bao gồm sáu huyện Xuân Trường, Giao Thủy, Hải Hậu, Nghĩa Hưng, Trực Ninh, Nam Trực, và một phần thành phố Nam Ðịnh (các xã Nam Phong, Nam Vân và phường Cửa Nam, cùng với giáo xứ Khoái Đồng). Khoái Đồng là giáo xứ duy nhất của giáo phận nằm ở hữu ngạn (Tây Bắc) sông Đào. Giáo phận được bao bọc bởi ba con sông lớn, tiếp giáp với ba giáo phận khác. Phía Ðông Bắc giáp với Giáo phận Thái Bình bởi sông Hồng, phía Tây Bắc là sông Đào (nối sông Hồng với sông Ðáy) giáp với Tổng giáo phận Hà Nội, và phía Tây Nam qua sông Đáy là Giáo phận Phát Diệm; phía Ðông Nam là vịnh Bắc Bộ (biển Đông).

Giáo phận thuộc khu vực đồng bằng Bắc Bộ nên toàn bộ dân cư là người Kinh. Dân chúng Bùi Chu có khoảng 84% làm nông nghiệp, 5% làm muối và đi biển, 11% làm nghề thương mại, cơ khí kỹ nghệ, tiểu thủ công nghiệp...

Danh sách các giáo xứ

Dưới đây là danh sách chưa đầy đủ các giáo xứ và xứ tùy cùng địa điểm tọa lạc của nhà thờ xứ:

Hạt Báo Ðáp

1. Đền thánh Báo Đáp: Hồng Quang, Nam Trực
2. Khoái Ðồng: đường Lê Hồng Phong, thành phố Nam Định
3. Lã Ðiền: Ðiền Xá, Nam Trực
4. Phong Lộc: Nam Phong, thành phố Nam Định
5. Nam Dương: Nam Dương, Nam Trực
6. Cổ Ra: Nam Cường, Nam Trực
7. Trực Chính: Nam Giang, Nam Trực
8. Hồng Quang: Hồng Quang, Nam Trực
9. Hưng Nhượng: Nam Lợi, Nam Trực
10. Dương A, Nam Thắng, Nam Trự

Hạt Bùi Chu

1. Chính tòa Bùi Chu: Xuân Ngọc, Xuân Trường
2. Đền thánh Kiên Lao: Xuân Tiến, Xuân Trường
3. Cát Xuyên: Xuân Thành, Xuân Trường
4. Hạc Châu: Xuân Châu, Xuân Trường
5. Liên Thủy: Xuân Ngọc, Xuân Trường
6. Lục Thủy: Xuân Hồng, Xuân Trường
7. Ngọc Tiên: Xuân Hồng, Xuân Trường
8. Thủy Nhai: Xuân Thủy, Xuân Trường
9. Trung Linh: Xuân Ngọc, Xuân Trường
10. Xuân Dương: Xuân Hòa, Xuân Trường

Hạt Ðại Ðồng

1. Đại Đồng - Đền thánh Chúa Kitô Vua Vũ trụ: Giao Lạc, Giao Thủy
2. Ðịnh Hải: Hồng Thuận, Giao Thủy
3. Hà Cát: Hồng Thuận, Giao Thủy
4. Hoành Ðông: Giao Thiện, Giao Thủy
5. Phú Ninh: Giao Xuân, Giao Thủy
6. Phú Thọ: Giao Thiện, Giao Thủy
7. Thiện Giáo: Giao Hương, Giao Thủy
8. Thuận Thành: Hồng Thuận, Giao Thủy
9. Thanh Thủy: Giao An, Giao Thủy
10. Ấp Lũ: Giao An, Giao Thủy
11. Minh Đường: Giao Thanh, Giao Thủy
12. Lạc Nam: Giao Lạc, Giao Thủy
13. Phú Hương: Giao Thiện, Giao Thủy

Hạt Kiên Chính

Nhà thờ Phương Chính với phong cách kiến trúc đặc trưng

1. Đền thánh Phương Chính: Hải Triều, Hải Hậu
2. Kiên Chính: Hải Chính, Hải Hậu
3. Tang Ðiền: Hải Chính, Hải Hậu
4. Liên Phú: Hải Tây, Hải Hậu
5. Quế Phương: Hải Tây, Hải Hậu
6. Long Châu: Hải Hòa, Hải Hậu
7. Xuân Ðài: Hải Hòa, Hải Hậu
8. Trung Phương: Hải Quang, Hải Hậu
9. Hải Điền: Hải Đông, Hải Hậu
10. Tây Cát: Hải Đông, Hải Hậu
11. Xuân Hà: Hải Ðông, Hải Hậu
12. Hòa Ðịnh: Hải Lý, Hải Hậu
13. Văn Lý: Hải Lý, Hải Hậu
14. Xương Ðiền: Hải Lý, Hải Hậu
15. Tân An: Hải Lý, Hải Hậu
16. Thịnh Long: Thịnh Long, Hải Hậu
17. Trung Châu: Thịnh Long, Hải Hậu
18. Phú Hóa: Thịnh Long, Hải Hậu

Hạt Lạc Ðạo

1. Lạc Ðạo: Nghĩa Lạc, Nghĩa Hưng
2. Ðài Môn: Nghĩa Phú, Nghĩa Hưng
3. Ðồng Liêu: Nghĩa Lạc, Nghĩa Hưng
4. Ðồng Nghĩa: Nghĩa Hồng, Nghĩa Hưng
5. Ðồng Quỹ: Nghĩa Hồng, Nghĩa Hưng
6. Giáp Nghĩa: Nghĩa Hồng, Nghĩa Hưng
7. Giáp Phú: Nghĩa Hồng,Nghĩa Hưng
8. Bình Hải: Nghĩa Phú, Nghĩa Hưng
9. Quần Lạc: Nghĩa Phong, Nghĩa Hưng
10. Liêu Ngạn: Nghĩa Sơn, Nghĩa Hưng
11. Giang Liêu: Nghĩa Sơn, Nghĩa Hưng
12. Đồng Nhân: Nghĩa Lạc, Nghĩa Hưng
13. Đồng Tâm: Nghĩa Lạc, Nghĩa Hưng
14. Lạc Hồng: Nghĩa Phong, Nghĩa Hưng
15. Nam Phú: Nghĩa Hồng, Nghĩa Hưng
16. Thuần Hậu: Nghĩa Phú, Nghĩa Hưng

Hạt Liễu Đề

1. Đền thánh Liễu Ðề: Liễu Ðề, Nghĩa Hưng
2. Hà Dương: Nghĩa Châu, Nghĩa Hưng
3. Cốc Thành: Nghĩa Ðồng, Nghĩa Hưng
4. Ðại Ðê: Nghĩa Sơn, Nghĩa Hưng
5. Chương Nghĩa: Hoàng Nam, Nghĩa Hưng
6. Lý Nghĩa: Nghĩa Châu, Nghĩa Hưng
7. Nam Trực: Nam Tiến, Nam Trực
8. Ngoại Ðông: Nam Thái, Nam Trực
9. Quần Liêu: Nghĩa Sơn, Nghĩa Hưng
10. Quỹ Ðê: Trực Mỹ, Trực Ninh
11. Quỹ Ngoại: Trực Mỹ, Trực Ninh
12. Thạch Bi: Nam Thái, Nam Trực

Hạt Ninh Cường

1. Đền thánh Ninh Cường: Ninh Cường, Trực Ninh
2. An Nghĩa: Hải An, Hải Hậu
3. Ðông Bình: Trực Phú, Trực Ninh
4. Lác Môn: Trực Hùng, Trực Ninh
5. An Ðạo: Hải An, Hải Hậu
6. Tân Lý: Trực Hùng, Trực Ninh
7. Tân Phường: Trực Hùng, Trực Ninh
8. Tây Ðường: Trực Phú, Trực Ninh
9. Tích Tín: Trực Ðại + Trực Thái , Trực Ninh
10. Tân Cường: Trực Cường, Trực Ninh
11. Tân Châu: Trực Hùng, Trực Ninh

Hạt Phú Nhai

Nhà thờ Phú Nhai là một trong 4 Vương cung Thánh đường ở Việt Nam

1. Vương cung Thánh đường Phú Nhai: Xuân Phương, Xuân Trường
2. Cát Phú: Xuân Phú, Xuân Trường
3. Kính Danh: Xuân Trung, Xuân Trường
4. Lạc Thành: Xuân Phú, Xuân Trường
5. An Phú: Xuân Ðài, Xuân Trường
6. Quần Cống: Thọ Nghiệp, Xuân Trường
7. Nghiệp Thổ: Thọ Nghiệp, Xuân Trường
8. Thánh Thể: Thọ Nghiệp, Xuân Trường
9. Vạn Lộc: Xuân Phong, Xuân Trường
10. Phù Sa: Xuân Phú, Xuân Trường
11. Nam Ðiền: Xuân Vinh, Xuân Trường

Hạt Quần Phương

1. Đền thánh Quần Phương: Yên Ðịnh, Hải Hậu
2. Đền thánh Hưng Nghĩa: Hải Hưng, Hải Hậu
3. Cồn Vẽ: Hải Anh, Hải Hậu
4. Hai Giáp: Hải Anh, Hải Hậu
5. Hải Nhuận: Hải Lộc, Hải Hậu
6. Phạm Pháo: Hải Minh, Hải Hậu
7. Phạm Rị: Hải Trung, Hải Hậu
8. Phú Hải: Hải Phúc, Hải Hậu
9. Giáp Nam: Hải Phương, Hải Hậu
10. Tân Bồi: Hải Minh, Hải Hậu
11. Triệu Thông: Hải Bắc, Hải Hậu
12. Trại Đáy: Hải Minh, Hải Hậu
13. Trung Thành: Hải Vân, Hải Hậu
14. Kim Thành: Hải Vân, Hải Hậu
15. Nam Hòa: Hải Minh, Hải Hậu
16. Xuân Dục: Xuân Ninh, Xuân Trường
17. Tùng Nhì: Trực Thắng, Trực Ninh
18. Nam Đường: Hải Đường, Hải Hậu

Hạt Quỹ Nhất

1. Quỹ Nhất: Quỹ Nhất, Nghĩa Hưng
2. Chỉ Thiện: Nghĩa Thành, Nghĩa Hưng
3. Giáo Lạc: Nghĩa Tân, Nghĩa Hưng
4. Nghĩa Dục: Nghĩa Hải, Nghĩa Hưng
5. Ninh Hải: Nghĩa Thắng, Nghĩa Hưng
6. Phú Giáo: Nghĩa Hải, Nghĩa Hưng
7. Phúc Ðiền: Nam Ðiền, Nghĩa Hưng
8. Phương Lạc: Nghĩa Bình, Nghĩa Hưng
9. Quần Vinh: Nghĩa thắng, Nghĩa Hưng
10. Ân Phú: Nghĩa Hải, Nghĩa Hưng
11. Văn Giáo: Nghĩa Hùng, Nghĩa Hưng
12. Thượng Trại : Nghĩa Hùng, Nghĩa Hưng
13. Vinh Phú: Nghĩa Lợi, Nghĩa Hưng
14. Âm Sa: Nghĩa Phú, Nghĩa Hưng
15. Lạc Thiện: Nghĩa Thành, Nghĩa Hưng
16. Ngọc Lâm: Nghĩa Hải, Nghĩa Hưng
17. Rạng Đông: TT Rạng Đông, Nghĩa Hưng

Hạt Thức Hóa

1. Đền thánh Thức Hóa: Giao Thịnh, Giao Thủy
2. Đền thánh Sa Châu: Giao Châu, Giao Thủy
3. Hoành Nhị: Giao Hà, Giao Thủy
4. Ngưỡng Nhân: Giao Nhân, Giao Thủy
5. Phong Lâm: Giao Phong, Giao Thủy
6. Quất Lâm: Giao Lâm, Giao Thủy
7. Du Hiếu: Giao Thịnh, Giao Thủy
8. Duyên Thọ: Giao Nhân, Giao Thủy
9. Mộc Đức: Giao Thịnh, Giao Thủy
10. Diêm Điền: Bình Hòa, Giao Thủy

Hạt Tương Nam

1. Đền thánh Trung Lao: Trung Ðông, Trực Ninh
2. Tương Nam: Nam Thanh, Nam Trực
3. Bách Tính: Nam Hồng, Nam Trực
4. Dương A: Nam Thắng, Nam Trực
5. Hưng Nhượng: Nam Lợi, Nam Trực
6. Nam Hưng: Nam Lợi, Nam Trực
7. Nam Lạng: Trực Tuấn, Trực Ninh
8. Phú An: Cát Thành, Trực Ninh
9. Trang Hậu: Nam Hải, Nam Trực
10. An Lãng: Trực Chính, Trực Ninh

Hạt Tứ Trùng

1. Tứ Trùng: Hải Tân, Hải Hậu
2. An Cư: Hải Tân, Hải Hậu
3. Giáp Năm: Hải Ninh, Hải Hậu
4. Lục Phương: Hải Cường, Hải Hậu
5. Nam Phương: Hải Sơn, Hải Hậu
6. Ninh Mỹ: Hải Giang, Hải Hậu
7. Ninh Sa: Hải Giang, Hải Hậu
8. Phúc Hải: Hải Phong, Hải Hậu
9. Trùng Phương: Hải Ðường, Hải Hậu
10. Tư Khẩn: Hải Châu, Hải Hậu
11. An Bài: Cồn, Hải Hậu
12. Xuân Hóa: Hải Xuân, Hải Hậu
13. Xuân Thủy: Hải Xuân, Hải Hậu
14. Phú Văn: Hải Ninh, Hải Hậu
15. Trung Hòa: Hải Phú, Hải Hậu
16. Xuân Chính: Hải Xuân, Hải Hậu

Các danh địa trong giáo phận

Nhà thờ chính tòa và Tòa giám mục

Bài chi tiết: Nhà thờ chính tòa Bùi Chu

Tòa giám mục giáo phận đặt tại xã Xuân Ngọc, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định.

Trung tâm hành hương

• Vương cung thánh đường Phú Nhai

Các nhà thờ lớn, chủng viện và tu viện

Đại chủng viện Bùi Chu đã trở lại hoạt động từ năm 2008 sau gần 50 năm bị đóng cửa, cơ sở của chủng viện được xây mới bên cạnh Tòa giám mục.

Giáo phận hiện có 5 hội dòng nữ tu đang hoạt động là: Dòng Đa Minh Bùi Chu, Dòng Mến Thánh Giá Kiên Lao, Dòng con Đức Mẹ Mân Côi (nhà chính đặt tại giáo xứ Trung Linh), Dòng Thừa sai Đức Mẹ Trinh Vương (nhà chính Liên Thủy), và Dòng Đức Mẹ Thăm viếng (nhà chính Liên Thủy). Giáo phận Bùi Chu cũng từng là nơi một dòng tu cho nam được thành lập là Dòng Đồng Công.

Các nhà thờ trong giáo phận chủ yếu được xây dựng theo các phong cách kiến trúc Gothic và Baroque, chịu ảnh hưởng của kiến trúc cổ Việt Nam. Trong đó có những nhà thờ chủ yếu theo kiến trúc Nam, với vật liệu chính là gỗ, cung thánh được sơn son thiếp vàng hay mặt tiền nhà thờ xây theo kiểu cổng tam quan. Giáo phận hiện có 12 Đền thánh (Shrine), trong đó Đền thánh Phú Nhai đồng thời là một Vương cung Thánh đường từ năm 2008. Một số nhà thờ lớn trong giáo phận:

• Đền thánh Kiên Lao
• Đền thánh Trung Lao
• Đền thánh Phương Chính
• Đền thánh Báo Đáp
• Đền thánh Ninh Cường

Các đời giám mục quản nhiệm

STT	Tên	Thời gian quản nhiệm	Ghi chú
Hạt Đại diện Tông tòa Trung Đàng Ngoài
1 †	Domingo Martí Gia	1848-1852
2 †	José María Díaz Sanjurjo An	1848-1857
3 †	Melchor García Sanpedro Xuyên	1853-1858
4 †	Berrio Ochoa Vinh	1857-1861
5 †	Bernabé García Cezón Khang	1864-1879
6 †	Manuel Ignacio Riaño Hòa	1866-1884
7 †	Wenceslao Oñate Thuận	1882-1897
8 †	Máximo Fernández Định	1898-1907
9 †	Pedro Muñagorri Obineta Trung	1907-1924
Hạt Đại diện Tông tòa Bùi Chu
	Pedro Muñagorri Obineta Trung	1924-1936
10 †	Giuse Đa Minh Hồ Ngọc Cẩn	1935-1948
11 †	Tađêô Lê Hữu Từ	1948-1950	Giám quản Tông tòa
12 †	Phêrô Maria Phạm Ngọc Chi	1950-1960
Giáo phận Bùi Chu
13 †	Giuse Maria Phạm Năng Tĩnh	1960-1974
14 †	Đa Minh Lê Hữu Cung	1975-1987
15 †	Giuse Maria Vũ Duy Nhất	1979-1987 1987-1999
*	Trống tòa	1999-2001
16 †	Giuse Hoàng Văn Tiệm	2001-2013
17	Phêrô Nguyễn Văn Ðệ	2006-2009	Giám mục Phụ tá
18	Tôma Vũ Đình Hiệu	2012-2013 2013-nay

Ghi chú:

• : Giám mục chính tòa
• : Giám mục phó, Giám mục phụ tá hoặc Giám quản Tông Tòa, Đại diện Tông tòa