Henry I của Anh

Henry I của Anh (1068/1069 – 1 tháng 12 năm 1135) là con thứ năm của William Kẻ Chinh phục và là vị vua đầu tiên sinh tại Anh từ sau sự xâm lược của người Normandie năm 1066. Ông nối ngôi người anh ruột William II để trở thành vua nước Anh từ năm 1100 và đánh bại người anh cả, Robert Curthose, để trở thành Công tước xứ Normandy năm 1106. Henry I còn được gọi là Beauclerc vì tính ham hiểu biết, hay Lion of Justice (Sư tử của công lý) nhờ bộ máy hành chính và pháp luật mà ông xây dựng thời đó.

Henry I
Quốc vương nước Anh
Tại vị	5 tháng 8 năm 1100- 1 tháng 12 năm 1135
Đăng quang	5 tháng 8 năm 1100
Tiền nhiệm	William II của Anh
Kế nhiệm	Stephen của Anh
Công tước Normandy
Tại vị	1106-1135
Thông tin chung
Sinh	1068
Mất	1 tháng 12 năm 1135 (66/67 tuổi)
Phối ngẫu	Matilda của Scotland
Hậu duệ	Hoàng hậu Matilda William Adelin ,Công tước xứ Normandy Ngoài giá thú: Robert, Bá tước thứ nhất của Gloucester Aline, Lady of Montmorency Juliane de Fontevrault Matilda, Nữ bá tước xứ Perche Richard của Lincoln Sybilla, Nữ hoàng Scotland Reginald, Bá tước thứ nhất của Cornwall Matilda, Nữ công tước Brittany Robert, Lãnh chúa của Okehampton Matilda, Viện trưởng của Tu viện Montvilliers Normandy
Thân phụ	William I của Anh
Thân mẫu	Matilda xứ Flanders

Triều đại của Henry được biết đến với chủ nghĩa cơ hội chính trị. Ông chính thức kế thừa ngôi vị khi người anh Robert đang tham dự cuộc thập tự chinh thứ nhất, giai đoạn đầu của triều đại Henry I được đánh dấu bởi những cuộc chiến tranh giành quyền lực nước Anh và Normandie với Robert. Tuy vậy thì Henry cũng đã thành công trong việc thống nhất hai vương quốc từ sau sự chia rẽ khi cha ông mất năm 1087. Dưới sự trị vì của Henry, ông đã trao cho giai cấp địa chủ bản Hiến chương Tự do (Charter of Liberties), một bản hiến chương xác định rõ những quyền của đức vua, tạo tiền đề cho sự ra đời của Magna Carta, trong đó xác định luật lệ áp dụng cho cả nhà vua.

Ngoài ra, triều đại của vua Henry I còn được biết đến với những cải cách về pháp luật và tài chính, ông cho lập ra Bộ tài chính để cải cách ngân khố. Ông cũng sử dụng các quan lại đi vi hành để kiểm soát sự lạm dụng quyền lực ở cấp vùng và địa phương, điều này đã nhận được phản ứng tích cực từ người dân. Sự khác biệt về dân số Anh và Normandie cũng bắt đầu tan vỡ trong thời đại của ông và bản thân vua Henry cũng kết hôn với con gái một gia đình hoàng tộc cũ của Anh. Ông cũng thực hiện sự hòa giải với nhà thờ sau những bất đồng từ thời William II để lại. Dù vậy thì triều đại của Henry I cũng không phải là suôn sẻ từ đầu tới cuối, khi người con cả của ông William Adelin chết sau vụ đắm tàu nghiệt ngã của con tàu White Ship. Sau cái chết của người con trai, vua Henry có ý định trao ngôi cho người con gái là Hoàng hậu Matilda nhưng cuối cùng triều đại của ông lại kết thúc bởi một thời kỳ nội chiến sau đó (được biết với tên The Anarchy, tạm dịch: Thời kỳ hỗn loạn).

Henry I

Cuộc sống ban đầu, 1068–1099

Thời thơ ấu và ngoại hình, 1068–1086

Henry có thể sinh ra ở Anh vào năm 1068, vào mùa hè hoặc vào những tuần cuối cùng của năm, có thể là ở thị trấn Selby ở Yorkshire. Cha của ông là William Nhà Chinh phục, Công tước xứ Normandy, người đã xâm lược nước Anh vào năm 1066 để trở thành vua của nước Anh, thiết lập những vùng đất trải dài đến xứ Wales. Cuộc xâm lược đã tạo ra một giai cấp thống trị Anh-Norman, nhiều người có điền trang ở cả hai bên eo biển Manche. Những nam tước Anglo-Norman này thường có mối liên hệ chặt chẽ với Vương quốc Pháp, lúc đó là một tập hợp lỏng lẻo gồm các quận và chính thể nhỏ hơn, chỉ nằm dưới sự kiểm soát của nhà vua trên danh nghĩa. Mẹ của Henry, Matilda xứ Flanders, là cháu gái của Robert II của Pháp, và có lẽ bà đã đặt tên Henry theo tên chú của mình, Vua Henry I của Pháp.

Henry là con út trong bốn người con trai của William và Matilda. Về ngoại hình, ông giống các anh trai Robert Curthose, Richard và William Rufus, như nhà sử học David Carpenter mô tả, "lùn, chắc nịch và ngực vạm vỡ," với mái tóc đen. Do chênh lệch tuổi tác và việc Richard mất sớm, Henry có lẽ ít gặp các anh trai của ông hơn. Ôngy có lẽ biết rất rõ về chị gái Adela của mình, vì cả hai gần bằng tuổi nhau. Có rất ít bằng chứng tài liệu về những năm đầu đời của ông; các nhà sử học Warren Hollister và Kathleen Thompson cho rằng ông chủ yếu được nuôi dưỡng ở Anh, trong khi Judith Green lập luận rằng ban đầu ông được nuôi dưỡng ở Công quốc. thủ tướng, tại Nhà thờ Salisbury; Không chắc liệu điều này có cho thấy ý định của cha mẹ ông để Henry trở thành thành viên của giáo sĩ hay không trong nghệ thuật tự do. Ông được huấn luyện quân sự bởi một người hướng dẫn tên là Robert Achard, và Henry được cha ông phong tước hiệp sĩ vào ngày 24 tháng 5 năm 1086.

Thừa kế, 1087–1088

Năm 1087, William bị tử thương trong một chiến dịch ở Vexin. Henry đến gặp người cha đang hấp hối của mình ở gần Rouen vào tháng 9, nơi Nhà vua phân chia tài sản của mình cho các con trai. Các quy tắc kế vị ở Tây Âu vào thời điểm đó là không chắc chắn; ở một số vùng của Pháp, chế độ con trưởng, trong đó con trai cả sẽ thừa kế tước hiệu, đang ngày càng phổ biến. Ở các khu vực khác của châu Âu, bao gồm cả Normandy và Anh, truyền thống là chia đất đai, với việc con trai cả nhận các vùng đất thuộc quyền thừa kế - thường được coi là có giá trị nhất - và các con trai nhỏ hơn được chia nhỏ hơn, hoặc được mua gần đây hơn, phân vùng hoặc bất động sản.

Khi phân chia vùng đất của mình, William dường như đã tuân theo truyền thống của người Norman, phân biệt giữa Normandy mà ông được thừa hưởng và nước Anh mà ông đã giành được qua chiến tranh. Con trai thứ hai của William, Richard, đã chết trong một tai nạn săn bắn, để lại Henry và hai anh trai của ông thừa kế tài sản của William. Robert, con cả, mặc dù đang tham gia cuộc nổi dậy vũ trang chống lại cha mình vào thời điểm ông qua đời, đã nhận được Normandy. Nước Anh được trao cho William Rufus, người có thiện cảm với vị vua sắp chết. Henry được trao một số tiền lớn, thường được báo cáo là 5.000 bảng Anh, với kỳ vọng rằng ông cũng sẽ được trao cho mẹ ông những mảnh đất khiêm tốn ở Buckinghamshire và Gloucestershire. Tang lễ của William tại Caen đã bị hủy hoại bởi những lời phàn nàn giận dữ từ một người đàn ông địa phương, và Henry có thể phải chịu trách nhiệm giải quyết tranh chấp bằng cách mua chuộc những người biểu tình bằng bạc.

Robert quay trở lại Normandy, hy vọng sẽ được trao cả Công quốc và Anh, để biết rằng William Rufus đã vượt qua eo biển Manche và lên ngôi vua. Hai anh em bất đồng về cơ bản về quyền thừa kế, và Robert nhanh chóng bắt đầu lên kế hoạch xâm lược nước Anh để chiếm lấy vương quốc, được hỗ trợ bởi cuộc nổi dậy của một số quý tộc hàng đầu chống lại William Rufus. Henry ở lại Normandy và đảm nhận một vai trò trong triều đình của Robert, có thể vì ông không muốn công khai đứng về phía William Rufus, hoặc vì Robert có thể nhân cơ hội tịch thu số tiền thừa kế của Henry nếu ông cố gắng rời đi. William Rufus cô lập các điền trang mới của Henry ở Anh, khiến Henry không có đất.

Năm 1088, kế hoạch xâm lược nước Anh của Robert bắt đầu thất bại, và ông quay sang Henry, đề nghị anh trai cho ông mượn một phần tài sản thừa kế, nhưng Henry từ chối. Henry và Robert sau đó đi đến một thỏa thuận thay thế, theo đó Robert sẽ phong Henry làm bá tước miền tây Normandy, để đổi lấy 3.000 bảng Anh. Vùng đất của Henry là một bá tước mới được tạo ra bởi một phái đoàn của chính quyền công tước ở Cotentin, nhưng nó mở rộng qua Avranchin, với sự kiểm soát đối với các giám mục của cả hai. Điều này cũng khiến Henry có ảnh hưởng đối với hai nhà lãnh đạo lớn của người Norman, Hugh d'Avranches và Richard de Redvers, và tu viện Mont Saint-Michel, nơi có những vùng đất trải dài khắp Công quốc. Lực lượng xâm lược của Robert không thể rời khỏi Normandy, để lại William Rufus an toàn ở Anh.

Bá tước Cotentin, 1088–90

Mô tả Giám mục Odo (cầm chùy ở giữa), người đã cầm tù Henry từ năm 1088–1089. Từ tấm thảm Bayeux.

Henry nhanh chóng khẳng định mình là bá tước, xây dựng một mạng lưới những người ủng hộ từ phía tây Normandy và phía đông Brittany, những người mà nhà sử học John Le Patourel đã mô tả là "băng đảng của Henry". Những người ủng hộ ban đầu của ông bao gồm Roger xứ Mandeville, Richard xứ Redvers, Richard d'Avranches và Robert Fitzhamon, cùng với giáo sĩ Roger xứ Salisbury. Robert đã cố gắng quay lại thỏa thuận với Henry và chiếm lại quận, nhưng sự kìm kẹp của Henry đã đủ vững chắc để ngăn chặn điều này. Sự cai trị của Robert đối với công quốc rất hỗn loạn, và một phần lãnh thổ của Henry gần như độc lập với quyền kiểm soát của trung ương khỏi Rouen.

Trong giai đoạn này, dường như cả William và Robert đều không tin tưởng Henry. Chờ cho đến khi cuộc nổi dậy chống lại William Rufus kết thúc an toàn, Henry trở về Anh vào tháng 7 năm 1088. Ông đã gặp Nhà vua nhưng không thể thuyết phục ông ban cho mình tài sản của mẹ họ, và quay trở lại Normandy vào mùa thu. Tuy nhiên, khi ông đi vắng, Odo, Giám mục của Bayeux, người coi Henry như một đối thủ cạnh tranh tiềm tàng, đã thuyết phục Robert rằng Henry đang âm mưu chống lại công tước cùng với William Rufus. Khi đổ bộ, Odo bắt giữ Henry và giam giữ ông ở Neuilly-la-Forêt, còn Robert thì chiếm lại hạt Cotentin. Henry bị giam giữ ở đó trong suốt mùa đông, nhưng vào mùa xuân năm 1089, các thành phần cao cấp của giới quý tộc Normandy đã thuyết phục Robert trả tự do cho ông.

Mặc dù không còn chính thức là Bá tước Cotentin, Henry vẫn tiếp tục kiểm soát phía tây Normandy. Cuộc đấu tranh giữa những người anh em của anh vẫn tiếp tục. William Rufus tiếp tục chống lại sự cai trị của ông ta ở Anh, nhưng bắt đầu xây dựng một loạt liên minh chống lại Robert với các nam tước ở Normandy và vùng lân cận Ponthieu. Robert liên minh với Philip I của Pháp. Vào cuối năm 1090, William Rufus khuyến khích Conan Pilatus, một tên trộm quyền lực ở Rouen, nổi dậy chống lại Robert; Conan được hầu hết Rouen ủng hộ và đưa ra lời kêu gọi các đơn vị đồn trú của công tước lân cận cũng chuyển sang trung thành.

Robert đã đưa ra lời kêu gọi giúp đỡ các nam tước của mình, và Henry là người đầu tiên đến Rouen vào tháng 11. Bạo lực bùng phát, dẫn đến giao tranh ác liệt trên đường phố khi cả hai bên cố gắng giành quyền kiểm soát thành phố. Robert và Henry rời lâu đài để tham chiến, nhưng Robert sau đó rút lui, để Henry tiếp tục chiến đấu. Trận chiến có lợi cho lực lượng công tước và Henry bắt Conan làm tù binh. Henry tức giận vì Conan đã chống lại lãnh chúa phong kiến của mình. Ông đưa hắn lên đỉnh Lâu đài Rouen và sau đó, bất chấp lời đề nghị trả một khoản tiền chuộc khổng lồ của Conan, anh ta đã ném anh ta xuống khỏi đỉnh lâu đài cho đến chết. Người đương thời cho rằng Henry đã có hành động thích hợp trong việc làm gương cho Conan, và Henry trở nên nổi tiếng nhờ những chiến công trong trận chiến.

Sụp đổ và trỗi dậy, 1091–1099

Mont Saint-Michel ở Normandy, nơi diễn ra cuộc bao vây năm 1091

Sau đó, Robert buộc Henry phải rời khỏi Rouen, có lẽ vì vai trò của Henry trong cuộc chiến nổi bật hơn vai trò của ông, và có thể vì Henry đã yêu cầu được chính thức phục hồi làm bá tước Cotentin. Đầu năm 1091, William Rufus xâm lược Normandy với một đội quân đủ lớn để đưa Robert đến bàn đàm phán. Hai anh em đã ký một hiệp ước tại Rouen, cấp cho William Rufus một loạt các vùng đất và lâu đài ở Normandy. Đổi lại, William Rufus hứa sẽ hỗ trợ những nỗ lực của Robert nhằm giành lại quyền kiểm soát quận Maine lân cận, từng nằm dưới sự kiểm soát của Norman, và giúp giành lại quyền kiểm soát công quốc, bao gồm cả vùng đất của Henry. Họ đề cử nhau làm người thừa kế nước Anh và Normandy, loại trừ Henry khỏi bất kỳ sự kế vị nào khi một trong hai người còn sống.

Chiến tranh lúc này đã nổ ra giữa Henry và những người anh em của ông. Henry huy động một đội quân đánh thuê ở phía tây Normandy, nhưng khi lực lượng của William Rufus và Robert tiến lên, mạng lưới hỗ trợ nam tước của ông tan biến. Henry tập trung lực lượng còn lại của mình tại Mont Saint-Michel, nơi ông bị bao vây, có thể là vào tháng 3 năm 1091. Khu vực này rất dễ phòng thủ, nhưng lại thiếu nước ngọt. Nhà biên niên sử William xứ Malmesbury gợi ý rằng khi nước của Henry cạn kiệt, Robert đã cho anh trai mình tiếp tế mới, dẫn đến sự phản đối giữa Robert và William Rufus. Các sự kiện trong những ngày cuối cùng của cuộc bao vây là không rõ ràng: những người bao vây đã bắt đầu tranh luận về chiến lược tương lai cho chiến dịch, nhưng Henry sau đó đã bỏ Mont Saint-Michel, có thể là một phần của sự đầu hàng được thương lượng. Ông rời Brittany và sang Pháp.

Các bước tiếp theo của Henry không được ghi lại rõ ràng; một nhà biên niên sử, Orderic Vitalis, gợi ý rằng ông đã đi chuyến ở Vexin thuộc Pháp, dọc theo biên giới Normandy, trong hơn một năm với một nhóm nhỏ tín đồ. Đến cuối năm đó, Robert và William Rufus lại bất hòa một lần nữa, và Hiệp ước Rouen bị hủy bỏ. Năm 1092, Henry và những người theo ông chiếm thị trấn Domfront ở Normandy. Domfront trước đây do Robert xứ Belleme kiểm soát, nhưng người dân không thích sự cai trị của ông và mời Henry tiếp quản thị trấn, điều mà ông đã làm trong một cuộc đảo chính không đổ máu. Trong hai năm tiếp theo, Henry thiết lập lại mạng lưới những người ủng hộ mình trên khắp miền tây Normandy, hình thành cái mà Judith Green gọi là "tòa án chờ đợi". Đến năm 1094, ông giao đất đai và lâu đài cho những người theo mình như thể ông là Công tước xứ Normandy. William Rufus bắt đầu hỗ trợ tiền bạc cho Henry, khuyến khích chiến dịch của ông chống lại Robert, và Henry đã sử dụng một số tiền này để xây dựng một lâu đài lớn tại Domfront.

William Rufus tiến vào Normandy để gây chiến với Robert vào năm 1094, và khi tiến trình bị đình trệ, ông đã kêu gọi Henry hỗ trợ. Henry hưởng ứng, nhưng đến London thay vì tham gia chiến dịch chính xa hơn về phía đông ở Normandy, có thể theo yêu cầu của Nhà vua, người trong mọi trường hợp đã từ bỏ chiến dịch và trở về Anh. Trong vài năm tới , Henry dường như đã củng cố cơ sở quyền lực của mình ở miền tây Normandy, thỉnh thoảng đến thăm nước Anh để dự triều đình của William Rufus. Năm 1095, Giáo hoàng Urban II gọi là Thập tự chinh lần thứ nhất, khuyến khích các hiệp sĩ từ khắp châu Âu tham gia. Robert tham gia cuộc Thập tự chinh, vay tiền từ William Rufus để làm như vậy, và đổi lại, trao cho Nhà vua quyền giám hộ tạm thời một phần Công quốc của ông. Nhà vua tỏ ra tự tin về việc giành lại phần còn lại của Normandy từ tay Robert, và Henry tỏ ra thân thiết với William Rufus hơn bao giờ hết. Họ đã vận động cùng nhau ở Norman Vexin từ năm 1097 đến 1098.

Thời kỳ đầu trị vì, 1100–1106

Lên ngôi, 1100

Một bản vẽ tay thế kỷ 17 về lễ đăng quang của Henry.

Chiều ngày 2 tháng 8 năm 1100, Vua William Rufus đi săn ở Khu rừng Mới, cùng với một đội thợ săn và giới quý tộc Norman, trong đó có Henry. Một mũi tên, có thể do nam tước Walter Tirel bắn, đã trúng và giết chết William Rufus. Nhiều thuyết âm mưu đã được đưa ra cho rằng Nhà vua đã bị giết một cách cố ý; hầu hết các nhà sử học hiện đại bác bỏ những điều này, vì săn bắn là một hoạt động rủi ro và những tai nạn như vậy là phổ biến. Hỗn loạn nổ ra, và Tirel chạy trốn khỏi hiện trường đến Pháp, vì ông đã bắn mũi tên chí mạng, hoặc vì ông đã bị buộc tội sai và sợ rằng mình sẽ bị coi là vật tế thần cho cái chết của Nhà vua.

Henry cưỡi ngựa đến Winchester, nơi một cuộc tranh cãi xảy ra sau đó xem ai hiện là người có quyền thừa kế ngai vàng cao nhất. William xứ Breteuil ủng hộ quyền lợi của Robert, người vẫn đang ở nước ngoài, trở về từ cuộc Thập tự chinh, và là người mà Henry và các nam tước đã tỏ lòng kính trọng trong những năm trước. Henry lập luận rằng, không giống như Robert, ông được sinh ra bởi một vị vua và hoàng hậu đang trị vì, do đó cho anh ta một yêu sách dưới quyền porphyrogeniture. Cơn giận dữ bùng lên, nhưng Henry, được hỗ trợ bởi Henry de Beaumont và Robert xứ Meulan, đã giữ vững lập trường và thuyết phục các nam tước đi theo mình. Ông ta chiếm Lâu đài Winchester và tịch thu ngân khố hoàng gia.

Henry vội vàng lên ngôi vua tại Tu viện Westminster vào ngày 5 tháng 8 bởi Maurice, giám mục Luân Đôn, vì Anselm, tổng giám mục Canterbury, đã bị William Rufus lưu đày, và Thomas, tổng giám mục York, đang ở phía bắc nước Anh tại Ripon. Theo truyền thống của Anh và trong nỗ lực hợp pháp hóa sự cai trị của mình, Henry đã ban hành một hiến chương đăng quang đưa ra nhiều cam kết khác nhau. Vị vua mới tự giới thiệu mình là người đã lập lại trật tự cho một đất nước đang gặp khó khăn. Ông tuyên bố rằng ông sẽ từ bỏ các chính sách của William Rufus đối với Nhà thờ, vốn bị giới tăng lữ coi là áp bức; ông hứa sẽ ngăn chặn sự lạm dụng của hoàng gia đối với quyền tài sản của các nam tước, và đảm bảo quay trở lại các phong tục nhẹ nhàng hơn Edward Người Tuyên xưng Đức tin; ông khẳng định rằng ông sẽ "thiết lập một nền hòa bình vững chắc" trên khắp nước Anh và ra lệnh "rằng nền hòa bình này từ nay về sau sẽ được duy trì".

Cũng như những người ủng hộ hiện tại của ông, nhiều người trong số họ đã được thưởng hậu hĩnh với những vùng đất mới, Henry nhanh chóng thu nhận nhiều người trong chính quyền hiện tại vào gia đình hoàng gia mới của mình. William Giffard, thủ tướng của William Rufus, được bổ nhiệm làm giám mục của Winchester, và các cảnh sát trưởng nổi tiếng Urse d'Abetot, Haimo Dapifer và Robert Fitzhamon tiếp tục đóng vai trò cấp cao trong chính phủ. Ngược lại, Ranulf Flambard không được lòng dân chúng, giám mục của Durham và là thành viên chủ chốt của chế độ trước đó, đã bị giam cầm trong Tháp Luân Đôn và bị buộc tội tham nhũng. Vị vua quá cố đã bỏ trống nhiều vị trí trong Giáo hội, và Henry bắt đầu đề cử các ứng cử viên cho những vị trí này, nhằm nỗ lực xây dựng thêm sự ủng hộ cho chính phủ mới của ông. Việc bổ nhiệm cần phải được thánh hiến, và Henry đã viết thư cho Anselm, xin lỗi vì đã được trao vương miện khi tổng giám mục vẫn còn ở Pháp và yêu cầu ông trở về ngay lập tức.

Kết hôn với Matilda, 1100

Người vợ đầu tiên của Henry, Matilda của Scotland

Vào ngày 11 tháng 11 năm 1100, Henry kết hôn với Matilda, con gái của Malcolm III của Scotland, tại Tu viện Westminster. Henry lúc này khoảng 31 tuổi, nhưng các cuộc hôn nhân muộn đối với giới quý tộc không phải là hiếm trong thế kỷ 11. Cặp đôi này có lẽ đã gặp nhau lần đầu tiên vào đầu thập kỷ trước, có thể được giới thiệu thông qua Giám mục Osmund của Salisbury. Nhà sử học Warren Hollister lập luận rằng Henry và Matilda gần gũi về mặt tình cảm, nhưng sự kết hợp của họ chắc chắn cũng có động cơ chính trị. Matilda ban đầu được đặt tên là Edith, một tên Anglo-Saxon, và là một thành viên của gia đình hoàng gia Tây Saxon, là cháu gái của Edgar Ætheling, chắt gái của Edmund Ironside và là hậu duệ của Alfred Đại đế. Đối với Henry, việc kết hôn với Matilda giúp triều đại của ông tăng tính hợp pháp, còn đối với Matilda, một phụ nữ đầy tham vọng, đó là cơ hội để có địa vị và quyền lực cao ở Anh.

Matilda đã được giáo dục trong một loạt các tu viện và có thể đã tuyên thệ chính thức trở thành một nữ tu, điều này đã tạo thành một trở ngại cho cuộc hôn nhân đang tiến triển. Bà không muốn trở thành một nữ tu và thỉnh cầu Anselm cho phép kết hôn với Henry, và Tổng Giám mục đã thành lập một hội đồng tại Cung điện Lambeth để phán xét vấn đề. Bất chấp một số tiếng nói bất đồng, hội đồng kết luận rằng mặc dù Matilda đã sống trong một tu viện, nhưng bà chưa thực sự trở thành một nữ tu và do đó được tự do kết hôn, một phán quyết mà Anselm sau đó đã xác nhận, cho phép cuộc hôn nhân được tiến hành. Matilda đã chứng tỏ là một nữ hoàng quyền lực đối với Henry, thỉnh thoảng đóng vai trò nhiếp chính ở Anh, phát biểu và chủ trì các hội đồng, đồng thời hỗ trợ rộng rãi cho nghệ thuật. Cặp đôi sớm có hai người con, Matilda, sinh năm 1102 và William Adelin, sinh năm 1103; có thể là họ cũng có một người con trai thứ hai, Richard, chết trẻ. hoặc bởi vì bà thích được tham gia vào bộ máy cai trị của hoàng gia.

Henry có ham muốn tình dục đáng kể và có số lượng bạn tình đáng kể, dẫn đến nhiều con ngoài giá thú, ít nhất 9 con trai và 13 con gái, nhiều người trong số đó dường như được ông công nhận và hỗ trợ. Các quý tộc Anglo-Norman chưa kết hôn có quan hệ tình dục với gái mại dâm và phụ nữ địa phương là điều bình thường, và các vị vua cũng được cho là có tình nhân. Một số mối quan hệ này xảy ra trước khi Henry kết hôn, nhưng nhiều mối quan hệ khác đã diễn ra sau khi kết hôn với Matilda. Henry có nhiều tình nhân với nhiều xuất thân khác nhau, và các mối quan hệ dường như được tiến hành tương đối cởi mở. Ông có thể đã chọn một số tình nhân cao quý của mình vì mục đích chính trị, nhưng bằng chứng ủng hộ lý thuyết này còn hạn chế.

Hiệp ước Alton, 1101–1102

Mô tả đầu thế kỷ 14 của Henry

Đến đầu năm 1101, chế độ mới của Henry được thành lập và hoạt động, nhưng nhiều người trong giới thượng lưu Anh-Norman vẫn ủng hộ anh trai Robert của ông, hoặc sẽ sẵn sàng đổi phe nếu Robert có khả năng giành được quyền lực ở Anh. Vào tháng 2, Flambard trốn thoát khỏi Tháp Luân Đôn và băng qua eo biển Manche đến Normandy, nơi ông đưa ra định hướng và năng lượng mới cho nỗ lực huy động lực lượng xâm lược của Robert. Đến tháng 7, Robert đã thành lập một đội quân và một hạm đội, sẵn sàng tiến đánh Henry ở Anh. Tăng tiền cược trong cuộc xung đột, Henry chiếm giữ vùng đất của Flambard và, với sự hỗ trợ của Anselm, Flambard bị cách chức giám mục. Nhà vua tổ chức triều đình vào tháng 4 và tháng 6, nơi giới quý tộc lập lại lời thề trung thành với ông, nhưng sự ủng hộ của họ vẫn có vẻ phiến diện và lung lay.

Khi cuộc xâm lược sắp xảy ra, Henry huy động lực lượng và hạm đội của mình bên ngoài Pevensey, gần địa điểm đổ bộ dự kiến của Robert, đích thân huấn luyện một số người trong số họ cách chống lại các đợt tấn công của kỵ binh. Mặc dù quân đội Anh và hiệp sĩ do nghĩa vụ quân sự của Giáo hội đến với số lượng đáng kể, nhiều nam tước của ông đã không xuất hiện. Anselm đã can thiệp với một số người nghi ngờ, nhấn mạnh tầm quan trọng tôn giáo của lòng trung thành của họ với Henry. Robert bất ngờ đổ bộ lên bờ biển Portsmouth vào ngày 20 tháng 7 với một lực lượng khiêm tốn khoảng vài trăm người, nhưng lực lượng này nhanh chóng được nhiều nam tước ở Anh gia nhập. Thay vì hành quân vào Winchester gần đó và chiếm kho bạc của Henry, Robert tạm dừng, cho Henry thời gian để hành quân về phía tây và đánh chặn lực lượng xâm lược.

Hai đội quân gặp nhau tại Alton, Hampshire, nơi các cuộc đàm phán hòa bình bắt đầu, có thể do Henry hoặc Robert khởi xướng, và có lẽ được hỗ trợ bởi Flambard. Sau đó, hai anh em đồng ý với Hiệp ước Alton, theo đó Robert giải phóng Henry khỏi lời thề thần phục và công nhận ông là vua; Henry từ bỏ yêu sách của mình đối với miền tây Normandy, ngoại trừ Domfront, và đồng ý trả cho Robert 2.000 bảng Anh một năm suốt đời; nếu một trong hai anh trai chết mà không có nam thừa kế thì người kia sẽ thừa kế đất đai của ông; các nam tước có đất đai đã bị Nhà vua hoặc Công tước chiếm giữ vì ủng hộ đối thủ của ông ta sẽ trả lại họ, và Flambard sẽ được phục hồi làm giám mục; hai anh em sẽ cùng nhau vận động để bảo vệ lãnh thổ của họ ở Normandy. Robert ở lại Anh thêm vài tháng cùng với Henry trước khi trở về Normandy.

Bất chấp hiệp ước, Henry bắt đầu trừng phạt nghiêm khắc các nam tước đã chống lại ông trong cuộc xâm lược. William de Warenne, Bá tước Surrey, bị buộc tội phạm tội mới, không được phép ân xá Alton, và bị trục xuất khỏi Anh. Năm 1102, Henry quay sang chống lại Robert xứ Bellême và các anh em của ông ta, những nam tước quyền lực nhất, cáo buộc ông ta về 45 tội danh khác nhau. Robert trốn thoát và cầm vũ khí chống lại Henry. Henry bao vây các lâu đài của Robert tại Arundel, Tickhill và Shrewsbury, tiến xuống phía tây nam để tấn công Bridgnorth. Cơ sở quyền lực của ông ở Anh bị phá vỡ, Robert chấp nhận lời đề nghị trục xuất của Henry và rời đất nước đến Normandy.

Chinh phục Normandy, 1103–1106

Ngôi làng Tinchebray ở Normandy năm 2008; nơi diễn ra trận Tinchebray năm 1106

Mạng lưới đồng minh của Henry ở Normandy trở nên mạnh mẽ hơn trong năm 1103. Ông đã sắp xếp cuộc hôn nhân của hai cô con gái ngoài giá thú của mình, Juliane và Matilda, với Eustace xứ Breteuil và Rotrou III, Bá tước Perche, tương ứng, liên minh sau này đảm bảo biên giới Norman. Henry đã cố gắng thu phục các thành viên khác của giới quý tộc Norman và trao các điền trang khác của Anh cùng những lời đề nghị béo bở cho các lãnh chúa chủ chốt của Norman. Công tước Robert tiếp tục chiến đấu với Robert xứ Bellême, nhưng vị thế của Công tước ngày càng xấu đi, cho đến năm 1104, ông phải chính thức liên minh với Belleme để tồn tại. Lập luận rằng Công tước đã vi phạm các điều khoản trong hiệp ước của họ, Nhà vua băng qua eo biển Manche đến Domfront, nơi ông gặp gỡ các nam tước cao cấp từ khắp Normandy, những người mong muốn được liên minh với ông. Ông đối đầu với Công tước và cáo buộc ông ta đứng về phía kẻ thù của mình, trước khi trở về Anh.

Normandy tiếp tục tan rã trong hỗn loạn. Năm 1105, Henry cử bạn của mình là Robert Fitzhamon và một lực lượng hiệp sĩ vào Công quốc, dường như là để kích động một cuộc đối đầu với Công tước Robert. Fitzhamon bị bắt, và Henry lấy cớ này để xâm lược, hứa hẹn khôi phục hòa bình và trật tự. Henry nhận được sự ủng hộ của hầu hết các bá tước láng giềng quanh biên giới Normandy, và Vua Philip của Pháp được thuyết phục giữ thái độ trung lập. Henry chiếm miền tây Normandy, và tiến về phía đông trên Bayeux, nơi Fitzhamon bị trấn giữ. Thành phố không chịu đầu hàng, và Henry đã bao vây nó, thiêu rụi nó. Sợ hãi trước số phận tương tự, thị trấn Caen đổi phe và đầu hàng, cho phép Henry tiến về Falaise, Calvados, nơi ông chiếm được với một số thương vong. Chiến dịch của ông bị đình trệ, và thay vào đó, Nhà vua bắt đầu thảo luận hòa bình với Robert. Các cuộc đàm phán không có kết quả và cuộc giao tranh kéo dài cho đến Giáng sinh, khi Henry trở về Anh.

Henry lại xâm lược vào tháng 7 năm 1106, với hy vọng kích động một trận chiến quyết định. Sau một số thành công ban đầu về mặt chiến thuật, ông quay về phía tây nam tới lâu đài Tinchebray. Ông bao vây lâu đài và Công tước Robert, được hỗ trợ bởi Robert xứ Bellême, tiến từ Falaise để giải vây. Sau khi nỗ lực đàm phán thất bại, Trận Tinchebray diễn ra, có thể là vào ngày 28 tháng 9. Trận chiến kéo dài khoảng một giờ, và bắt đầu với cuộc tấn công của kỵ binh của Công tước Robert; bộ binh và hiệp sĩ xuống ngựa của cả hai bên sau đó tham chiến. Lực lượng dự bị của Henry, do Elias I, Bá tước xứ Maine, và Alan IV, Công tước xứ Brittany chỉ huy, tấn công vào sườn kẻ thù, đánh tan quân của Bellême đầu tiên và sau đó là phần lớn lực lượng của công tước. Công tước Robert bị bắt làm tù binh, nhưng Belleme trốn thoát.

Henry quét sạch lực lượng kháng cự còn lại ở Normandy, và Công tước Robert ra lệnh cho những đơn vị đồn trú cuối cùng của mình đầu hàng. Tiếp cận Rouen, Henry khẳng định lại luật pháp và phong tục của Normandy và nhận được sự tôn kính từ các nam tước và công dân hàng đầu. Những tù nhân nhỏ hơn bị bắt tại Tinchebray đã được trả tự do, nhưng Công tước và một số quý tộc hàng đầu khác đã bị cầm tù vô thời hạn. Con trai của Công tước, William Clito, mới ba tuổi và được giao cho Helias xứ Saint-Saens, một nam tước người Norman chăm sóc. Henry đã tự hòa giải với Robert xứ Bellême, người đã từ bỏ các vùng đất công tước mà ông đã chiếm giữ và gia nhập lại triều đình. Henry không có cách nào để loại bỏ Công quốc khỏi anh trai mình một cách hợp pháp, và ban đầu Henry tránh sử dụng danh hiệu "công tước", nhấn mạnh rằng, với tư cách là vua của nước Anh, ông chỉ đóng vai trò là người bảo vệ cho Công quốc đang gặp khó khăn.

Chính phủ, gia đình và hộ gia đình

Chính phủ, pháp luật và tòa án

Thông tin thêm về chính phủ Anh trong thời kỳ này: Nước Anh thời Trung Cổ § Cao Trung Cổ (1066–1272)

Henry thừa kế vương quốc Anh từ William Rufus, trao cho ông ta quyền bá chủ đối với xứ Wales và Scotland, đồng thời giành được Công quốc Normandy, một thực thể phức tạp với biên giới rắc rối. Biên giới giữa Anh và Scotland vẫn chưa chắc chắn dưới triều đại của Henry, với ảnh hưởng của Anh-Norman đẩy về phía bắc qua Cumbria, nhưng mối quan hệ của ông với Vua David I của Scotland nói chung là tốt, một phần là do cuộc hôn nhân của Henry với em gái ông. Tại xứ Wales, Henry sử dụng quyền lực của mình để ép buộc và quyến rũ các hoàng tử xứ Wales bản địa, trong khi các Lãnh chúa Norman Marcher đẩy quân qua các thung lũng ở Nam Wales. Normandy được kiểm soát thông qua các mạng lưới liên kết chặt chẽ giữa các công tước, giáo hội và gia đình, được hỗ trợ bởi một chuỗi ngày càng nhiều các lâu đài quan trọng của công tước dọc biên giới. Các liên minh và mối quan hệ với các quận lân cận dọc theo biên giới Norman là đặc biệt quan trọng để duy trì sự ổn định của Công quốc.

Henry cai trị thông qua các nam tước và lãnh chúa ở Anh và Normandy, những người mà ông khéo léo thao túng để đạt được hiệu quả chính trị. Tình bạn chính trị, được gọi là amicitia trong tiếng Latinh, rất quan trọng trong thế kỷ 12, và Henry đã duy trì một loạt các mối quan hệ này, làm trung gian giữa những người bạn của mình trong các phe phái trên khắp vương quốc của mình khi cần thiết, và thưởng cho những người trung thành với ông. Anh ta cũng nổi tiếng về việc trừng phạt những nam tước chống lại anh ta, và anh ta duy trì một mạng lưới hiệu quả gồm những người cung cấp thông tin và gián điệp đã báo cáo cho anh ta về các sự kiện. Henry là một nhà cai trị khắc nghiệt và cứng rắn, nhưng không quá mức theo tiêu chuẩn thời đó. Theo thời gian, ông tăng mức độ kiểm soát của mình đối với các nam tước, loại bỏ kẻ thù và hỗ trợ bạn bè cho đến khi "các nam tước được tái thiết", như nhà sử học Warren Hollister mô tả, chủ yếu trung thành và phụ thuộc vào Nhà vua.

Tòa án hoàng gia lưu động của Henry bao gồm một số phần. Trung tâm là hộ gia đình của ông, được gọi là domus; một nhóm rộng hơn được gọi là familia regis, và các cuộc tụ họp chính thức của triều đình được gọi là curia. Domus được chia thành nhiều phần. Nhà nguyện, đứng đầu là tể tướng, trông coi các văn kiện hoàng gia, phòng xử lý các vấn đề tài chính và nguyên soái chịu trách nhiệm về việc đi lại và ăn ở. Chế độ gia đình bao gồm đội quân hộ vệ được cưỡi ngựa của Henry, lên đến vài trăm người mạnh mẽ, xuất thân từ nhiều thành phần xã hội khác nhau và có thể được triển khai trên khắp nước Anh và Normandy khi cần thiết. Ban đầu, Henry tiếp tục thực hành các nghi lễ đội vương miện thường xuyên của cha ông tại giáo triều của mình, nhưng chúng ít thường xuyên hơn khi nhiều năm trôi qua. Triều đình của Henry rất hoành tráng và phô trương, tài trợ cho việc xây dựng các tòa nhà và lâu đài mới lớn với nhiều món quà quý giá được trưng bày, bao gồm cả bầy động vật kỳ lạ riêng mà ông lưu giữ tại Cung điện Woodstock. Mặc dù là một cộng đồng sôi nổi, triều đình của Henry bị kiểm soát chặt chẽ hơn triều đình của các vị vua trước. Các quy tắc nghiêm ngặt kiểm soát hành vi cá nhân và cấm các thành viên của triều đình cướp bóc các làng lân cận, như đã từng là tiêu chuẩn dưới thời William Rufus.

Henry chịu trách nhiệm cho việc mở rộng đáng kể hệ thống tư pháp hoàng gia. Ở Anh, Henry đã dựa trên hệ thống tư pháp, chính quyền địa phương và thuế hiện có của người Anglo-Saxon, nhưng củng cố nó với nhiều thể chế chính quyền trung ương hơn. Roger of Salisbury bắt đầu phát triển kho bạc hoàng gia sau năm 1110, sử dụng nó để thu thập và kiểm toán doanh thu từ các cảnh sát trưởng của Nhà vua ở các quận. Các thẩm phán lưu động bắt đầu xuất hiện dưới thời Henry, đi khắp đất nước để quản lý các tòa án mắt, và nhiều luật khác đã được ghi nhận chính thức. Henry thu được doanh thu ngày càng tăng từ việc mở rộng tư pháp hoàng gia, cả từ tiền phạt và phí. Pipe roll đầu tiên được biết là còn tồn tại từ năm 1130, ghi lại các khoản chi tiêu của hoàng gia. Henry đã cải cách việc đúc tiền vào năm 1107, 1108 và năm 1125, áp dụng các hình phạt thể xác khắc nghiệt đối với những người đúc tiền ở Anh, những người bị kết tội làm giảm giá trị đồng tiền. cơ quan thẩm phán Norman và một hệ thống tài chính tương tự như ở Anh. Các thể chế Norman phát triển về quy mô và phạm vi dưới thời Henry, mặc dù chậm hơn ở Anh. Nhiều quan chức điều hành hệ thống của Henry được gọi là "những người mới", những cá nhân tương đối thấp, những người đã thăng tiến trong các cấp bậc với tư cách là quản trị viên, quản lý tư pháp hoặc thu nhập của hoàng gia.

Mối quan hệ với Giáo hội

Thông tin thêm về tôn giáo ở Anh trong thời kỳ này: Tôn giáo ở Anh thời trung cổ

Nhà thờ và nhà vua

Con dấu của Tổng giám mục Anselm của Canterbury

Khả năng cai trị của Henry có mối liên hệ mật thiết với Nhà thờ, vốn là chìa khóa để quản lý cả nước Anh và Normandy, và mối quan hệ này đã thay đổi đáng kể trong suốt triều đại của ông. William Nhà Chinh phục đã cải cách Giáo hội Anh với sự hỗ trợ của Tổng giám mục Canterbury, Lanfranc, người đã trở thành đồng nghiệp thân thiết và cố vấn của Nhà vua. Dưới thời William Rufus, sự sắp xếp này đã sụp đổ, Nhà vua và Tổng giám mục Anselm đã trở nên ghẻ lạnh và Anselm đã phải sống lưu vong. Henry cũng tin vào cải cách Giáo hội, nhưng khi lên nắm quyền ở Anh, ông bị lôi kéo vào cuộc tranh cãi về việc phong chức.

Cuộc tranh luận liên quan đến việc ai nên trao quyền trượng và nhẫn cho một giám mục mới: theo truyền thống, điều này đã được Nhà vua thực hiện nhằm thể hiện quyền lực hoàng gia một cách tượng trưng, nhưng Giáo hoàng Urban II đã lên án việc làm này vào năm 1099, lập luận rằng chỉ có giáo hoàng mới có thể. thực hiện nhiệm vụ này, và tuyên bố rằng các giáo sĩ không nên tỏ lòng kính trọng với những người cai trị tạm thời tại địa phương của họ. Anselm trở về Anh sau cuộc lưu đày năm 1100 sau khi nghe tuyên bố của Urban, và thông báo với Henry rằng ông sẽ tuân theo mong muốn của Giáo hoàng. Henry đã ở một vị trí khó khăn. Một mặt, biểu tượng và sự tôn kính là quan trọng đối với anh ta; mặt khác, ông cần sự hỗ trợ của Anselm trong cuộc đấu tranh với anh trai là Công tước Robert.

Anselm kiên quyết tuân theo sắc lệnh của giáo hoàng, bất chấp những nỗ lực của Henry nhằm thuyết phục ông nhượng bộ để đổi lấy sự đảm bảo mơ hồ về một thỏa hiệp hoàng gia trong tương lai. Các vấn đề leo thang, với việc Anselm phải sống lưu vong trở lại và Henry bị tịch thu doanh thu từ các điền trang của mình. Anselm dọa rút phép thông công, và vào tháng 7 năm 1105, hai người cuối cùng đã thương lượng được một giải pháp. Một sự phân biệt đã được rút ra giữa quyền lực thế tục và quyền lực giáo hội của các quan chức, theo đó Henry từ bỏ quyền đầu tư cho các giáo sĩ của mình, nhưng vẫn giữ phong tục yêu cầu họ đến và bày tỏ lòng kính trọng đối với những thứ tạm thời, những tài sản đất đai mà họ nắm giữ ở Anh. Bất chấp lập luận này, cặp đôi này đã hợp tác chặt chẽ với nhau, chẳng hạn như kết hợp để đối phó với cuộc xâm lược của Công tước Robert vào năm 1101, và tổ chức các hội đồng cải cách lớn vào năm 1102 và 1108.

Một cuộc tranh chấp kéo dài giữa Tổng Giám mục Canterbury và York bùng lên dưới thời người kế nhiệm Anselm, Ralph d'Escures. Canterbury, theo truyền thống là cấp cao nhất của hai cơ sở, từ lâu đã lập luận rằng Tổng giám mục York nên chính thức hứa sẽ tuân theo Tổng giám mục của họ, nhưng York lập luận rằng hai giám mục độc lập trong Giáo hội Anh và không cần lời hứa như vậy. Henry ủng hộ quyền ưu tiên của Canterbury, để đảm bảo rằng nước Anh vẫn nằm dưới một chính quyền giáo hội duy nhất, nhưng Giáo hoàng thích trường hợp của York hơn. Vấn đề trở nên phức tạp bởi tình bạn cá nhân của Henry với Thurstan, Tổng giám mục York, và mong muốn của Nhà vua rằng vụ việc không nên kết thúc ở tòa án giáo hoàng, nằm ngoài tầm kiểm soát của hoàng gia. Tuy nhiên, Henry cần sự hỗ trợ của Giáo hoàng trong cuộc đấu tranh với Louis của Pháp, và do đó đã cho phép Thurstan tham dự Hội đồng Rheims vào năm 1119, nơi Thurstan sau đó được Giáo hoàng phong thánh mà không đề cập đến bất kỳ nghĩa vụ nào đối với Canterbury. Henry tin rằng điều này đi ngược lại những cam kết mà Thurstan đã đưa ra trước đó và trục xuất ông khỏi Anh cho đến khi Nhà vua và Tổng Giám mục đi đến một giải pháp thương lượng vào năm sau.

Ngay cả sau tranh chấp về chức vụ, Henry vẫn tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong việc lựa chọn các giám mục và tổng giám mục mới của Anh và Norman. Ông đã bổ nhiệm nhiều quan chức của mình vào các giám mục và, như nhà sử học Martin Brett gợi ý, "một số quan chức của ông ấy có thể mong đợi được ban thưởng với tất cả sự tin tưởng tuyệt đối". Các tể tướng của Henry, và các hoàng hậu của ông, trở thành giám mục của Durham, Hereford, London, Lincoln, Winchester và Salisbury. Henry ngày càng thu hút nhiều giám mục hơn với tư cách là cố vấn - đặc biệt là Roger của Salisbury - phá vỡ truyền thống trước đó chủ yếu dựa vào Tổng giám mục Canterbury. Kết quả là một cơ quan quản lý gắn kết mà qua đó Henry có thể thực hiện ảnh hưởng cẩn thận, tổ chức các hội đồng chung để thảo luận về các vấn đề chính của chính sách. Sự ổn định này thay đổi một chút sau năm 1125, khi ông bắt đầu đưa nhiều ứng cử viên vào các vị trí cấp cao của Giáo hội, thường là những người có quan điểm cải cách hơn, và tác động của thế hệ này sẽ được cảm nhận trong những năm sau khi Henry qua đời.

Niềm tin cá nhân và lòng mộ đạo

Tàn tích nhà nguyện Reading năm 2008.

Giống như các nhà cai trị khác trong thời kỳ này, Henry đã quyên góp cho Nhà thờ và bảo trợ cho một số cộng đồng tôn giáo, nhưng các nhà biên niên sử đương thời không coi ông là một vị vua ngoan đạo khác thường. Niềm tin cá nhân và lòng mộ đạo của anh ấy có thể đã phát triển trong suốt cuộc đời của anh ấy; Henry luôn quan tâm đến tôn giáo, nhưng trong những năm cuối đời, ông có thể quan tâm nhiều hơn đến các vấn đề tâm linh. Nếu vậy, những thay đổi lớn trong suy nghĩ của ông dường như đã xảy ra sau năm 1120, khi con trai ông là William Adelin qua đời, và năm 1129, khi cuộc hôn nhân của con gái ông đang trên bờ vực đổ vỡ.

Là người đề xuất cải cách tôn giáo, Henry đã ủng hộ rộng rãi cho các nhóm cải cách trong Giáo hội. Ông là một người nhiệt thành ủng hộ Tu viện Cluniac, có lẽ vì lý do trí tuệ. Ông quyên góp tiền cho tu viện tại chính Cluny, và sau năm 1120 đã hào phóng tặng cho Tu viện Reading, một cơ sở của Cluniac. Việc xây dựng Reading bắt đầu vào năm 1121, và Henry đã ban tặng cho nó những vùng đất trù phú và nhiều đặc quyền, khiến nó trở thành biểu tượng cho các dòng dõi triều đại của ông. Ông cũng tập trung nỗ lực vào việc thúc đẩy việc chuyển đổi các cộng đồng thư ký thành giáo luật của Augustinô, thành lập các bệnh viện phong, mở rộng việc cung cấp các nữ tu viện, và các dòng tu lôi cuốn của Savigniacs và Tironensian. Ông là một người đam mê sưu tập các di vật, đã cử một sứ thần đến Constantinople vào năm 1118 để thu thập các vật phẩm của Byzantine, một số trong số đó đã được tặng cho Tu viện Reading.

Triều đại sau, 1107–1135

Chính trị lục địa và xứ Wales, 1108–1114

Normandy phải đối mặt với mối đe dọa gia tăng từ Pháp, Anjou và Flanders sau năm 1108. Vua Louis VI kế vị ngai vàng Pháp năm 1108 và bắt đầu tái khẳng định quyền lực trung ương của hoàng gia. Louis yêu cầu Henry phải tỏ lòng kính trọng với ông và hai lâu đài đang tranh chấp dọc biên giới Normandy sẽ được đặt dưới sự kiểm soát của những người thành trì trung lập. Henry từ chối, và Louis phản ứng bằng cách huy động một đội quân. Sau một số tranh luận, hai vị vua thương lượng một hiệp định đình chiến và rút lui mà không đánh nhau, khiến các vấn đề cơ bản vẫn chưa được giải quyết. Fulk V nắm quyền ở Anjou vào năm 1109 và bắt đầu xây dựng lại chính quyền Angevin. Ông thừa kế quận Maine, nhưng từ chối công nhận Henry là lãnh chúa phong kiến của mình và thay vào đó liên minh với Louis. Robert II của Flanders cũng tham gia liên minh trong một thời gian ngắn trước khi qua đời vào năm 1111.

Đồng xu Denier của đối thủ của Henry, Louis VI của Pháp

Năm 1108, Henry hứa hôn cô con gái 6 tuổi Matilda của mình với Henry V, Hoàng đế La Mã Thần thánh trong tương lai. Đối với Vua Henry, đây là một trận đấu danh giá; đối với Henry V, đó là cơ hội để khôi phục tình hình tài chính và tài trợ cho chuyến thám hiểm tới Ý, khi ông nhận được khoản hồi môn trị giá 6.666 bảng Anh từ Anh và Normandy. một khoản "viện trợ" hay thuế đặc biệt ở Anh. Matilda lên ngôi nữ hoàng Đức năm 1110.

Henry đối phó với mối đe dọa của Pháp và Angevin bằng cách mở rộng mạng lưới những người ủng hộ mình ra ngoài biên giới Norman. Một số nam tước Norman bị coi là không đáng tin cậy đã bị bắt hoặc bị tước đoạt quyền sở hữu, và Henry đã sử dụng tài sản tịch thu của họ để hối lộ các đồng minh tiềm năng của mình ở các vùng lãnh thổ lân cận, đặc biệt là Maine. Khoảng năm 1110, Henry cố gắng bắt giữ William Clito trẻ tuổi, nhưng những người cố vấn của William đã chuyển anh ta đến nơi an toàn của Flanders trước khi anh ta có thể bị bắt. Vào khoảng thời gian này, Henry có lẽ bắt đầu tự phong mình là công tước xứ Normandy. Robert xứ Bellême một lần nữa chống lại Henry, và khi ông xuất hiện tại triều đình của Henry vào năm 1112 với vai trò mới là đại sứ Pháp , ông bị bắt và bỏ tù.

Các cuộc nổi dậy nổ ra ở Pháp và Anjou trong khoảng thời gian từ 1111 đến 1113, và Henry đến Normandy để ủng hộ cháu trai của mình, Bá tước Theobald II, Bá tước xứ Champagne, người đã đứng về phía Louis trong cuộc nổi dậy. Trong một nỗ lực nhằm cô lập Louis về mặt ngoại giao, Henry đã hứa hôn đứa con trai nhỏ của mình, William Adelin, với Matilda, con gái của Fulk, và gả cô con gái ngoài giá thú Matilda cho Công tước Conan III của Brittany, tạo ra liên minh tương ứng với Anjou và Brittany. Louis rút lui và vào tháng 3 năm 1113 gặp Henry gần Gisors để đồng ý dàn xếp hòa bình, trao cho Henry các pháo đài đang tranh chấp và xác nhận quyền thống trị của Henry đối với Maine, Belleme và Brittany.

Trong khi đó, tình hình ở xứ Wales ngày càng xấu đi. Henry đã tiến hành một chiến dịch ở Nam Wales vào năm 1108, đẩy lùi quyền lực hoàng gia trong khu vực và chiếm đóng khu vực xung quanh Pembroke cùng với Flemings. Đến năm 1114, một số lãnh chúa Norman cư trú bị tấn công, trong khi ở Mid-Wales, Owain ap Cadwgan đã chọc mù mắt một trong những con tin chính trị mà ông ta đang giữ, và ở Bắc Wales, Gruffudd ap Cynan đe dọa quyền lực của Bá tước Chester. Henry gửi ba đội quân đến xứ Wales trong năm đó, với Gilbert Fitz Richard dẫn đầu một lực lượng từ phía nam, Alexander, Vua của Scotland, tấn công từ phía bắc và chính Henry tiến vào Mid-Wales. Owain và Gruffudd kiện đòi hòa bình, và Henry chấp nhận một thỏa hiệp chính trị. Ông củng cố các cuộc Hành quân xứ Wales với những người được chỉ định của mình, củng cố các vùng lãnh thổ biên giới.

Nổi loạn, 1115–1120

Lo lắng về việc kế vị, Henry tìm cách thuyết phục Louis VI chấp nhận con trai mình, William Adelin, là Công tước tương lai hợp pháp của Normandy, để đổi lấy sự tôn kính của con trai ông. Henry vượt qua Normandy vào năm 1115 và tập hợp các nam tước Norman để thề trung thành; ông cũng gần như đã thương lượng thành công một dàn xếp với Louis, khẳng định quyền của William đối với Công quốc để đổi lấy một số tiền lớn. Louis, được hỗ trợ bởi đồng minh Baldwin của Flanders, thay vào đó tuyên bố rằng ông coi William Clito là người thừa kế hợp pháp của Công quốc.

Chiến tranh nổ ra sau khi Henry trở về Normandy với một đội quân để hỗ trợ Theobald of Blois, người đang bị Louis tấn công. Henry và Louis tấn công các thị trấn của nhau dọc biên giới, và một cuộc xung đột lớn hơn sau đó nổ ra, có thể là vào năm 1116. Henry bị đẩy vào thế phòng thủ khi các lực lượng Pháp, Flemish và Angevin bắt đầu cướp phá vùng nông thôn Normandy. Amaury III của Montfort và nhiều nam tước khác nổi lên chống lại Henry, và có một âm mưu ám sát từ chính gia đình ông ta. Vợ của Henry, Matilda, qua đời vào đầu năm 1118, nhưng tình hình ở Normandy quá cấp bách khiến Henry không thể trở về Anh để dự đám tang của bà.

Henry phản ứng bằng cách tiến hành các chiến dịch chống lại các nam tước nổi loạn và thắt chặt liên minh với Theobald. Baldwin xứ Flanders bị thương trong trận chiến và chết vào tháng 9 năm 1118, giúp giảm bớt áp lực lên Normandy từ phía đông bắc. Henry đã cố gắng dập tắt một cuộc nổi dậy ở thành phố Alençon, nhưng bị Fulk và quân đội Angevin đánh bại. Bị buộc phải rút lui khỏi Alençon, vị thế của Henry xấu đi một cách đáng báo động, khi các nguồn lực của ông trở nên cạn kiệt và ngày càng có nhiều nam tước từ bỏ chính nghĩa của ông. Đầu năm 1119, Eustace xứ Breteuil và con gái của Henry, Juliana, đe dọa sẽ tham gia cuộc nổi dậy của các nam tước. Con tin được trao đổi để tránh xung đột, nhưng mối quan hệ bị rạn nứt và cả hai bên đều cắt xẻo con tin của họ. Henry tấn công và chiếm thị trấn Breteuil, Eure, bất chấp việc Juliana cố gắng giết cha cô bằng một cây cung. Sau đó, Henry đã tước đoạt gần như toàn bộ đất đai của họ ở Normandy.

Trận Brémule (1119).

Tình hình của Henry được cải thiện vào tháng 5 năm 1119 khi ông dụ Fulk đổi phe bằng cách cuối cùng đồng ý gả William Adelin cho con gái của Fulk, Matilda, và trả cho Fulk một khoản tiền lớn. Fulk rời đến Levant, để lại Hạt Maine cho Henry chăm sóc, và Nhà vua được tự do tập trung vào việc tiêu diệt những kẻ thù còn lại của mình. Trong suốt mùa hè, Henry tiến vào Norman Vexin, nơi ông chạm trán với quân đội của Louis, dẫn đến Trận Brémule. Henry dường như đã triển khai quân do thám và sau đó tổ chức quân đội của mình thành nhiều hàng gồm các hiệp sĩ xuống ngựa được sắp xếp cẩn thận. Không giống như lực lượng của Henry, các hiệp sĩ Pháp vẫn gắn kết; họ vội vàng tấn công các vị trí của quân Anh-Norman, xuyên thủng hàng phòng ngự đầu tiên nhưng sau đó lại vướng vào hàng hiệp sĩ thứ hai của Henry. Bị bao vây, quân Pháp bắt đầu suy sụp. Trong trận hỗn chiến, Henry bị trúng một nhát kiếm, nhưng áo giáp đã bảo vệ anh. Louis và William Clito trốn thoát khỏi trận chiến, để lại Henry khải hoàn trở về Rouen.

Chiến tranh dần lắng xuống sau trận chiến này, và Louis đưa tranh chấp về Normandy ra hội đồng của Giáo hoàng Callixtus II ở Reims vào tháng 10 năm đó. Henry phải đối mặt với những lời phàn nàn của Pháp liên quan đến việc ông mua lại và quản lý Normandy sau đó, và mặc dù được Geoffrey, Tổng giám mục của Rouen bảo vệ, trường hợp của Henry đã bị các thành phần thân Pháp trong hội đồng bác bỏ. Callixtus từ chối ủng hộ Louis, và chỉ khuyên hai nhà cai trị tìm kiếm hòa bình. Amaury de Montfort đi đến thỏa thuận với Henry, nhưng Henry và William Clito không tìm được một thỏa hiệp thỏa đáng cho cả hai bên. Vào tháng 6 năm 1120, Henry và Louis chính thức làm hòa với những điều khoản có lợi cho Vua Anh: William Adelin tỏ lòng tôn kính với Louis, và đổi lại, Louis xác nhận quyền của William đối với Công quốc.

Khủng hoảng kế vị, 1120–1124

Kế hoạch kế vị của Henry bị xáo trộn bởi vụ chìm tàu White Ship vào ngày 25 tháng 11 năm 1120. Henry đã rời cảng Barfleur để đến Anh vào đầu giờ tối, để lại William Adelin và nhiều thành viên trẻ tuổi của triều đình đi theo vào đêm hôm đó trên một con tàu riêng biệt, White Ship. Cả thủy thủ đoàn và hành khách đều say xỉn và ngay bên ngoài bến cảng, con tàu va phải một tảng đá ngập nước. Triều đình của Henry ban đầu quá sợ hãi nên đã báo cáo cái chết của William với Nhà vua. Cuối cùng khi được báo tin, ông ngã quỵ vì đau buồn.

Thảm họa khiến Henry không có con trai hợp pháp, các cháu trai của ông hiện là những người thừa kế nam giới gần nhất có thể. Henry tuyên bố ông sẽ cưới một người vợ mới, Adeliza xứ Louvain, mở ra triển vọng về một hoàng tử mới, và hai người đã kết hôn tại Lâu đài Windsor vào tháng 1 năm 1121. Henry dường như đã chọn bà vì bà hấp dẫn và xuất thân từ một dòng dõi quý tộc danh giá. Adeliza có vẻ thích Henry và tham gia cùng anh trong những chuyến du lịch của anh, có lẽ là để tối đa hóa cơ hội thụ thai của cô. Thảm họa White Ship khơi mào cho cuộc xung đột mới ở xứ Wales, nơi cái chết của Richard, Bá tước Chester, đã khuyến khích một cuộc nổi loạn do Maredudd ap Bleddyn lãnh đạo. Henry đã can thiệp vào Bắc Wales vào mùa hè năm đó với một đội quân và mặc dù ông bị trúng một mũi tên của xứ Wales, chiến dịch đã tái khẳng định quyền lực của hoàng gia trên toàn khu vực.

Liên minh của Henry với Anjou – dựa trên việc con trai ông là William kết hôn với con gái của Fulk là Matilda – bắt đầu tan rã. Fulk trở về từ Levant và yêu cầu Henry trả lại Matilda cùng của hồi môn cho cô, một loạt điền trang và công sự ở Maine. Matilda rời đến Anjou, nhưng Henry lập luận rằng của hồi môn trên thực tế ban đầu thuộc về anh ta trước khi nó thuộc quyền sở hữu của Fulk, và vì vậy từ chối giao lại tài sản cho Anjou. Fulk gả con gái Sibylla cho William Clito, và cấp cho họ Maine. Một lần nữa, xung đột nổ ra khi Amaury de Montfort liên minh với Fulk và lãnh đạo một cuộc nổi dậy dọc theo biên giới Norman-Anjou vào năm 1123. Amaury được tham gia cùng với một số nam tước Norman khác, đứng đầu là Waleran de Beaumont, một trong những người con trai của đồng minh cũ của Henry, Robert xứ Meulan.

Henry cử Robert của Gloucester và Ranulf le Meschin đến Normandy rồi tự mình can thiệp vào cuối năm 1123. Ông bắt đầu quá trình bao vây các lâu đài của phiến quân, trước khi trú đông tại Công quốc. Vào mùa xuân năm 1124, chiến dịch lại bắt đầu. Trong trận chiến Bourgthéroulde, Odo Borleng, castellan của Bernay, Eure, lãnh đạo quân đội của Nhà vua và nhận được thông tin tình báo rằng quân nổi dậy đang khởi hành từ căn cứ của quân nổi dậy ở Beaumont-le-Roger, cho phép anh ta phục kích họ khi họ đi qua rừng Brotonne. Waleran tấn công lực lượng hoàng gia, nhưng các hiệp sĩ của ông đã bị cung thủ của Odo hạ gục và quân nổi dậy nhanh chóng bị áp đảo. Waleran bị bắt, nhưng Amaury trốn thoát. Henry đã quét sạch phần còn lại của cuộc nổi dậy, làm mù mắt một số thủ lĩnh của quân nổi dậy – vào thời điểm đó, được coi là một hình phạt nhân đạo hơn là hành quyết – và khôi phục lại những lâu đài cuối cùng của quân nổi dậy. Ông đã trả cho Giáo hoàng Callixtus một số tiền lớn, để đổi lấy việc Giáo hoàng hủy bỏ cuộc hôn nhân của William Clito và Sibylla với lý do quan hệ huyết thống.

Lập kế hoạch kế vị, 1125–1134

Henry và Adeliza không có con, làm nảy sinh nhiều suy đoán sơ sài về lời giải thích có thể xảy ra, và tương lai của triều đại có nguy cơ bị đe dọa. Henry có thể đã bắt đầu tìm kiếm người thừa kế trong số các cháu trai của mình. Anh ta có thể đã coi Stephen of Blois là một lựa chọn khả thi và có lẽ để chuẩn bị cho điều này, anh ta đã sắp xếp một cuộc hôn nhân có lợi cho Stephen với một nữ thừa kế giàu có, Matilda. Theobald xứ Blois, đồng minh thân cận của ông, có lẽ cũng cảm thấy rằng ông có thiện cảm với Henry. William Clito, người được Vua Louis ưu tiên lựa chọn, vẫn phản đối Henry và do đó không phù hợp. Henry cũng có thể coi đứa con ngoài giá thú của mình, Robert xứ Gloucester, là một ứng cử viên khả dĩ, nhưng truyền thống và phong tục của người Anh sẽ không ủng hộ điều này.

Kế hoạch của Henry thay đổi khi chồng của Hoàng hậu Matilda, Hoàng đế Henry, qua đời vào năm 1125. Nhà vua triệu hồi con gái của mình về Anh vào năm sau và tuyên bố rằng, nếu ông qua đời mà không có người thừa kế là nam giới, thì cô sẽ là người kế vị hợp pháp của ông. Các nam tước Anglo-Norman đã tập trung lại với nhau tại Westminster vào Giáng sinh năm 1126, nơi họ thề sẽ công nhận Matilda và bất kỳ người thừa kế hợp pháp nào trong tương lai của cô ấy. sự phản đối Matilda tiếp tục tồn tại trong triều đình Anh, và Louis kịch liệt phản đối việc ứng cử của bà.

Xung đột mới nổ ra vào năm 1127, khi Charles I, Bá tước xứ Flanders, không có con, bị sát hại, tạo ra một cuộc khủng hoảng kế vị tại địa phương. Được hỗ trợ bởi Vua Louis, William Clito được người Fleming chọn làm người cai trị mới của họ. Sự phát triển này có khả năng đe dọa Normandy, và Henry bắt đầu tài trợ cho một cuộc chiến tranh ủy nhiệm ở Flanders, thúc đẩy các yêu sách của các đối thủ Flemish của William. Trong một nỗ lực nhằm phá vỡ liên minh của Pháp với William, Henry đã tiến hành một cuộc tấn công vào Pháp vào năm 1128, buộc Louis phải cắt viện trợ cho William. William đột ngột qua đời vào tháng 7, loại bỏ kẻ thách thức lớn cuối cùng đối với sự cai trị của Henry và khiến cuộc chiến ở Flanders phải dừng lại. Không có William, phe đối lập nam tước ở Normandy thiếu người lãnh đạo. Một nền hòa bình mới đã được thiết lập với Pháp, và Henry cuối cùng đã có thể trả tự do cho những tù nhân còn lại từ cuộc nổi dậy năm 1123, bao gồm cả Waleran của Meulan, người đã được phục hồi vào triều đình.

Trong khi đó, Henry xây dựng lại liên minh của mình với Fulk xứ Anjou, lần này bằng cách gả Matilda cho con trai cả của Fulk, Geoffrey. Hai người đính hôn vào năm 1127 và kết hôn vào năm sau. Không rõ liệu Henry có ý định để Geoffrey có bất kỳ yêu sách nào trong tương lai đối với Anh hay Normandy hay không, và có lẽ ông ta đang cố tình giữ địa vị con rể của mình không chắc chắn. Tương tự như vậy, mặc dù Matilda được cấp một số lâu đài ở Normandy như một phần của hồi môn, nhưng không rõ khi nào cặp đôi sẽ thực sự sở hữu chúng. Fulk rời Anjou đến Jerusalem vào năm 1129, tuyên bố Geoffrey là Bá tước của Anjou và Maine. Cuộc hôn nhân trở nên khó khăn vì hai vợ chồng không đặc biệt thích nhau và các lâu đài đang tranh chấp là một điểm gây tranh cãi, dẫn đến việc Matilda trở lại Normandy vào cuối năm đó. Henry dường như đã đổ lỗi cho Geoffrey về việc chia tay, nhưng vào năm 1131, hai người đã làm hòa. Trước niềm vui và sự nhẹ nhõm của Henry, Matilda sau đó đã sinh ra một loạt hai con trai, Henry và Geoffrey, vào năm 1133 và 1134.

Qua đời

Lễ tang Henry I. Hoạ phẩm năm 1916.

Mối quan hệ giữa Henry, Matilda và Geoffrey ngày càng trở nên căng thẳng trong những năm cuối đời của Nhà vua. Matilda và Geoffrey nghi ngờ rằng họ thiếu sự hỗ trợ thực sự ở Anh. Năm 1135, họ hối thúc Henry trao các lâu đài hoàng gia ở Normandy cho Matilda khi ông vẫn còn sống, và yêu cầu giới quý tộc Norman thề trung thành ngay lập tức với bà, nhờ đó trao cho cặp đôi này một vị trí quyền lực hơn sau khi Henry qua đời. Henry tức giận từ chối làm như vậy, có lẽ vì lo ngại rằng Geoffrey sẽ cố gắng nắm quyền ở Normandy. Một cuộc nổi dậy mới nổ ra giữa các nam tước ở miền nam Normandy, do William III, Bá tước Ponthieu lãnh đạo, sau đó Geoffrey và Matilda đã can thiệp để hỗ trợ quân nổi dậy.

Henry đã vận động suốt mùa thu, củng cố biên giới phía nam, và sau đó đi đến Lyons-la-Forêt vào tháng 11 để tận hưởng một số hoạt động săn bắn, dường như vẫn còn khỏe mạnh. Tại đây, ông ngã bệnh – theo nhà biên niên sử Henry of Huntingdon, ông đã ăn quá nhiều cá mút đá ("quá mức") so với lời khuyên của bác sĩ - và tình trạng của ông trở nên tồi tệ hơn trong suốt một tuần. Khi tình trạng có dấu hiệu lâm vào giai đoạn cuối, Henry thú tội và triệu tập Tổng giám mục Hugh xứ Amiens, người cùng với Robert xứ Gloucester và các thành viên khác của triều đình. Theo thông lệ, các công việc chuẩn bị đã được thực hiện để giải quyết các khoản nợ chưa thanh toán của Henry và thu hồi các bản án tịch thu tài sản còn tồn đọng. Nhà vua qua đời vào ngày 1 tháng 12 năm 1135, và thi hài của ông được đưa đến Rouen cùng với các nam tước, nơi nó được ướp xác; nội tạng của ông được chôn cất tại địa phương tại tu viện Notre-Dame du Pré, và thi thể được bảo quản được đưa về Anh, nơi nó được an táng tại Reading Abbey.

Bất chấp những nỗ lực của Henry, quyền kế vị vẫn bị tranh chấp. Khi tin tức về cái chết của Nhà vua bắt đầu lan truyền, Geoffrey và Matilda đang ở Anjou hỗ trợ quân nổi dậy trong chiến dịch chống lại quân đội hoàng gia, trong đó có một số người ủng hộ Matilda như Robert xứ Gloucester. Nhiều người trong số những nam tước này đã tuyên thệ ở lại Normandy cho đến khi vị vua quá cố được chôn cất đàng hoàng, điều này khiến họ không thể quay trở lại Anh. Giới quý tộc Norman thảo luận về việc tuyên bố Theobald xứ Blois là vua. Em trai của Theobald, Stephen of Blois, nhanh chóng rời Boulogne đến Anh cùng với gia đình quân nhân của anh ta. Hugh Bigod làm chứng một cách đáng ngờ rằng Henry, trên giường bệnh, đã giải phóng các nam tước khỏi lời thề với Matilda, và với sự giúp đỡ của anh trai mình, Henry xứ Blois, Stephen đã nắm quyền lực ở Anh và lên ngôi vua vào ngày 22 tháng 12. Matilda đã không từ bỏ yêu sách của mình đối với Anh và Normandy, lúc đầu kháng cáo lên Giáo hoàng về quyết định cho phép Stephen đăng quang, và sau đó xâm lược nước Anh để bắt đầu một cuộc nội chiến kéo dài, được gọi là Anarchy, từ năm 1135 đến 1153.