Kim Dae-jung

Kim Dae-jung (Tiếng Hàn: 김대중, Hanja: 金大中, phiên âm tiếng Việt: Kim Tê Chung, phiên âm Hán - Việt: Kim Đại Trung; 6 tháng 1 năm 1924 - 18 tháng 8 năm 2009) là Tổng thống thứ 8 của Hàn Quốc từ năm 1998 đến năm 2003, chủ nhân của giải Nobel Hòa bình năm 2000. Ông được mệnh danh là "Nelson Mandela của châu Á" vì đã dành phần lớn cuộc đời để hoạt động chính trị nhằm đấu tranh chống lại chế độ độc tài cũng như chính sách Ánh dương mà ông đã áp dụng đối với Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên ở miền Bắc.

Kim Dae-jung
김대중 金大中
Chân dung chính thức, năm 1998
Tổng thống thứ 8 của Hàn Quốc
Nhiệm kỳ 25 tháng 2 năm 1998 – 25 tháng 2 năm 2003 5 năm, 0 ngày
Thủ tướng	Kim Jong-pil Park Tae-Joon Lee Han-dong Chang Sang Chang Dae-whan Kim Suk-soo
Tiền nhiệm	Kim Young-sam
Kế nhiệm	Roh Moo-hyun
Nghị sĩ Quốc hội
Nhiệm kỳ 30 tháng 5 năm 1988 – 19 tháng 12 năm 1992 4 năm, 203 ngày
Nhiệm kỳ 1 tháng 7 năm 1971 – 17 tháng 10 năm 1972 1 năm, 108 ngày
Nhiệm kỳ 17 tháng 12 năm 1963 – 30 tháng 6 năm 1971 7 năm, 195 ngày
Khu bầu cử	Mokpo (Nam Jeolla)
Nhiệm kỳ 14 tháng 5 năm 1961 – 16 tháng 5 năm 1961 2 ngày
Khu bầu cử	Inje (Gangwon)
Thông tin cá nhân
Sinh	6 tháng 1 năm 1924 Hauido, Sinan, Nam Jeolla, Triều Tiên thuộc Nhật
Mất	18 tháng 8 năm 2009 (85 tuổi) Seoul, Hàn Quốc
Nơi an nghỉ	Nghĩa trang Quốc gia Seoul, Seoul, Hàn Quốc
Đảng chính trị	Đảng Dân chủ
Phối ngẫu	Cha Yong-ae (cưới 1945⁠–⁠1959) Lee Hui-ho (cưới 1962)
Con cái	Kim So-hee (con gái, 1946–1947) Kim Hong-il (con trai, sinh 1948) Kim Hong-up (con trai, sinh 1950) Kim Hong-gul (con trai, sinh 1963)
Cha mẹ	Kim Woon-sik và Jang Su-geum
Giáo dục	Trường Trung học Tài chính Mokpo
Tặng thưởng	Giải Nobel Hòa bình (2000) Huân chương Tự do Philadelphia (1999)
Tôn giáo	Công giáo Roma (tên thánh: Thomas More)
Chữ ký
Phục vụ trong quân đội
Thuộc	Hàn Quốc
Phục vụ	Hải quân Đại Hàn Dân Quốc
Cấp bậc	Thiếu uý

Kim Dae-jung hoặc Kim Dae Jung
Hangul	김대중
Hanja	金大中
Romaja quốc ngữ	Gim Daejung
McCune–Reischauer	Kim Taejung
Bút danh
Hangul	후광
Hanja	後廣
Romaja quốc ngữ	Hugwang
McCune–Reischauer	Hugwang

Tuổi trẻ và đấu tranh chống độc tài quân sự

Các văn bản chính thức ghi ngày sinh của Kim Dae-jung là 3 tháng 12 năm 1925, tuy nhiên có nguồn cho rằng ngày sinh thật là 6 tháng 1 năm 1924, chính Kim đã đổi để tránh bị cưỡng bức tòng quân trong thời kỳ Nhật Bản chiếm đóng Hàn Quốc. Ông sinh ra ở huyện Sinan, thuộc tỉnh Jeolla, nay là Jeolla Nam. Kim tốt nghiệp trường Trung cấp Kinh doanh Mokpo năm 1943 với thành tích xuất sắc. Sau khi làm thư ký cho một công ty hàng hải của Nhật, ông trở thành chủ công ty và trở nên giàu có. Ông đã được đào thoát khỏi sự xâm lược của Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên trong Chiến tranh Triều Tiên.

Kim bắt đầu tham gia chính trường từ năm 1954, dưới thời tổng thống đầu tiên của Hàn Quốc là Lý Thừa Vãn. Ông đắc cử ghế nghị sĩ tại Quốc hội năm 1961, nhưng kết quả bầu cử bị hủy bỏ do lúc ấy đã xảy ra một cuộc đảo chính quân sự do tướng Park Chung Hee lãnh đạo. Tuy nhiên ông liên tiếp đắc cử các cuộc bầu cử nghị viện vào các năm 1963 và 1967, sau đó dần trở thành lãnh tụ phái đối lập. Do đó, ông được phái đối lập đưa ra tranh cử trong cuộc bầu cử Tổng thống năm 1971. Ông gần như đã có thể đánh bại Park, người đoạt được thắng lợi cuối cùng bằng một chiến dịch truyền thông đầy thiên vị. Tuy vậy Kim đã tỏ ra ảnh hưởng mạnh mẽ; đặc biệt ở vùng Jeolla ông nhận được tới 95% phiếu phổ thông, một kỷ lục hiện vẫn chưa bị phá ở Hàn Quốc.

Kim Dae-jung đã bị tai nạn xe hơi nghiêm trọng sau cuộc bầu cử, đây có thể là một vụ tấn công có chủ đích (để lại thương tật vĩnh viễn cho ông ở hông). Do đó ông phải rời nước để sang Nhật, nơi ông tiếp tục lãnh đạo phong trào dân chủ chống độc tài, vốn trở nên càng mạnh mẽ bởi Hiến pháp Duy Tân năm 1972 của Park Chung-hee. Ngày 8 tháng 8 năm 1973, sau một cuộc họp với lãnh đạo Đảng Dân chủ Thống Nhất tại Khách sạn Grand Palace ở Tokyo, ông bị một nhóm đặc vụ Hàn Quốc trực thuộc NIS bắt cóc và dự định thủ tiêu nhưng sau đó đã được thả ra, điều mà về sau ông còn nhắc lại trong diễn văn khi nhận giải Nobel.

Sau đó, ông quyết định trở về Seoul, nhưng chính quyền quân sự cấm ông tham gia các hoạt động chính trị và năm 1976 thì bắt giam, kết án ông 5 năm tù vì đã tham gia một cuộc biểu tình lớn chống chính quyền, từ năm 1978, mức án được giảm xuống thành quản thúc tại gia dưới sức ép của cộng đồng quốc tế. Tổ chức Ân xá Quốc tế đã gọi ông là một "tù nhân lương tâm".

Sau vụ ám sát Park Chung Hee năm 1979, Kim được trao trả tự do hoàn toàn. Nhưng chỉ một năm sau, 1980, Chun Doo-hwan tiến hành đảo chính và sau đó đàn áp dã man Phong trào dân chủ Gwangju. Trong làn sóng bắt bớ thanh trừng sau đó, ông bị tuyên án tử hình với hai tội danh là nổi loạn và gián điệp. Nhiều tổ chức nhân quyền và quốc gia dân chủ đã vận động bãi bỏ án quyết này, trong đó Giáo hoàng Gioan Phaolô II có gửi thư cho Chun để xin ân xá cho Kim. Trong lúc sắp bị hành hình (bằng cách bị trói đưa lên trực thăng và quăng xuống biển), sự can thiệp muộn màng của chính phủ Hoa Kỳ đã tỏ ra có hiệu quả: án quyết giảm xuống còn 20 năm tù, và về sau trở thành trục xuất sang Hoa Kỳ. Kim Dae-jung sang cư trú tại Boston và giảng dạy với tư cách giáo sư thỉnh giảng ở Trung tâm Sự vụ Quốc tế của Đại học Harvard. Trong thời kỳ này ông đã viết nhiều bài chỉ trích chính quyền độc tài quân sự trên các tạp chí uy tín. Vào năm 1985, ông quyết định trở về quê hương.

Xây dựng nền dân chủ mới

Trở lại Seoul, Kim lập tức đối mặt với lệnh quản thúc, nhưng tiếp tục đóng vai trò lãnh đạo phe đối lập. Năm 1987, Chun Doo-hwan nhìn nhận sự phản đối độc tài của người dân, đồng ý từ chức và tổ chức cuộc bầu cử Tổng thống công bằng đầu tiên ở Hàn Quốc. Phe đối lập đã không tìm được tiếng nói thống nhất, số phiếu của họ bị phân chia giữa Kim Dae-jung (27%) và Kim Young-sam (28%), khiến cho ứng viên Roh Tae-woo – một cựu tướng lĩnh được Chun đỡ đầu chiến thắng chỉ với 36.5 % phiếu phổ thông.

Năm 1992, ông lại một lần nữa thất bại trong cuộc bầu cử Tổng thống, lần này là cuộc đối đầu trực tiếp với Kim Young-sam, người sáp nhập đảng của mình với Đảng Dân chủ Công lý đương quyền để lập nên Đảng Đại Dân tộc. Nhiều người tin rằng sự nghiệp chính trị của Kim Dae-jung đã kết thúc khi ông rời bỏ chính trường, sang Anh và nhận một vị trí tại Clare Hall thuộc Đại học Cambridge. Tuy nhiên, năm 1995 ông đã tuyên bố quay lại và tham gia vào cuộc bầu cử Tổng thống lần thứ tư của mình.

Và lần này, tình thế có phần thuận lợi hơn cho ông khi công chúng đang phản đối chính sách của chính phủ trong việc vực dậy nền kinh tế khỏi cú sốc của cuộc Khủng hoảng tài chính châu Á 1997 bùng nổ chỉ ít ngày trước ngày bầu cử. Kết quả là trong cuộc bầu cử ngày 18 tháng 12 năm 1997, liên danh với ứng viên phó tổng thống Kim Jong-pil ông đã đánh bại Lee Hoi-chang - ứng cử viên được Kim Young-sam hậu thuẫn. Thắng lợi ông cũng đến một phần từ sự chia rẽ của đảng đối lập, cho phép ông đắc cử với chỉ 40.3% phiếu phổ thông. Ông chính thức tuyên thệ làm Tổng thống thứ 8 của Đại Hàn Dân Quốc, buổi lễ diễn ra vào ngày 25 tháng 2 năm 1998, đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử Hàn Quốc một đảng cầm quyền đã chuyển giao quyền lực hòa bình cho người đối lập chiến thắng trong một cuộc bầu cử dân chủ.

Tổng thống (1998-2003)

Kim đón tiếp Tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton (bên trái) tại hội nghị APEC ở Auckland, 12 tháng 12 năm 1999.

Ông tuyên thệ nhậm chức tổng thống thứ 8 của Hàn Quốc vào ngày 25 tháng 2 năm 1998. Việc này đánh dấu lần đầu tiên trong lịch sử Hàn Quốc mà đảng cầm quyền chuyển giao quyền lực một cách hòa bình cho một đảng đối lập được bầu một cách dân chủ. Kim nhậm chức trong bối cảnh khủng hoảng kinh tế Châu Á lên đến đỉnh điểm. Trong bài phát biểu nhậm chức, Tổng thống Kim đã mô tả chính quyền của mình là “chính phủ của nhân dân”.

Khi Kim Dae-jung mới nhậm chức, đã có những ngờ vực về khả năng điều hành của ông, người được biết tới như một nhà hoạt động dân chủ nhiều hơn là một nhà quản lý. Tuy nhiên ông đã tỏ ra cực kỳ xuất sắc trong vị trí của mình.

Với tư cách là một ứng cử viên tổng thống, Kim đã đặt câu hỏi ngắn gọn về các điều kiện kèm theo các khoản vay của IMF và gợi ý rằng ông có thể đàm phán lại. Tuy nhiên, sau khi đắc cử, Kim đã nhanh chóng nhận ra tầm quan trọng của thỏa thuận IMF trong việc khôi phục sức khỏe kinh tế của Hàn Quốc. Kể từ đó, ông đã thực hiện chính sách tân tự do nhất trong số các tổng thống lớn của Hàn Quốc, và biệt danh của ông là "Nhà cách mạng tân tự do" (tiếng Hàn: 신자유주의 혁명가).

Đáp lại cú sốc của cuộc khủng hoảng tài chính (kinh tế tăng trưởng – 5.8% năm 1998), Tổng thống Kim đã tiến hành những cuộc cải cách mạnh mẽ nhằm tái cấu trúc nền kinh tế. Ông tìm cách giảm bớt những ưu đãi cho các Chaebol (các tập đoàn gia tộc đại tư bản lớn, lâu đời ở Hàn Quốc như LG, Hyundai hay Samsung – có quyền lực về kinh tế và quan hệ mật thiết với chính quyền) trong khi tăng cường sự minh bạch về tài chính. Năm 1999, nền kinh tế tăng trưởng trở lại 10.2% và tiếp tục duy trì tốc độ những năm sau đó. Ông cũng vận động để đưa thành luật dẫn đến sự hình thành chế độ phúc lợi xã hội đương đại ở Hàn Quốc; trong nhiệm kỳ của ông Hàn Quốc đã đồng tổ chức (cùng với Nhật Bản) thành công World Cup 2002. Ông cũng tỏ ra khoan dung với những lãnh đạo cũ của chế độ đã từng bắt giữ và tuyên án tử hình mình.

Cải cách lao động

Chính phủ của Kim Dae-jung cũng nâng cao tính linh hoạt của thị trường lao động như một mục tiêu chính của cải cách cơ cấu.

Kim đã tạo ra các thỏa thuận họp tác giữa doanh nghiệp, lao động và chính phủ để khiến họ hợp tác với nhau để giải quyết các vấn đề tài chính của đất nước. Lịch sử lâu dài của ông Kim trong phe đối lập, quan điểm ủng hộ lao động và các thông tin đăng nhập dân túy, người ngoài cuộc nói chung của ông đã giúp ông có được cơ sở cử tri giai cấp công nhân được vận động và chiến đấu hy sinh để đáp ứng sự ổn định tài chính, đồng thời yêu cầu các doanh nghiệp hy sinh tương tự thời gian.

Sau khi đàm phán tham vấn giữa ba bên lao động thành công, doanh nghiệp và chính phủ, Đạo luật tiêu chuẩn lao động đã được Quốc hội sửa đổi vào ngày 13 tháng 2 năm 1998. Theo hiệp định mới, doanh nghiệp hứa đảm bảo tính minh bạch trong quản lý của mình và thực hiện các biện pháp thận trọng khi sa thải nhân viên. . Cụ thể, luật đã cung cấp cơ sở pháp lý để điều chỉnh việc làm và chỉ cho phép sa thải sau khi một công ty đã cân nhắc hợp lý lợi ích của người lao động. Mặt khác, người lao động đồng ý thực hiện việc sa thải lao động linh hoạt để tái cơ cấu, đồng thời cam kết hướng tới nâng cao năng suất và hợp tác với doanh nghiệp về tiền lương và giờ làm việc. Về phía chính phủ, chính phủ cam kết tăng cường các chương trình hỗ trợ của mình bằng cách cung cấp đào tạo nghề và thông tin về việc làm lại. Các lựa chọn việc làm mới như làm việc tạm thời, việc làm bán thời gian và làm việc tại nhà đã được phát triển. Để đối phó với tình trạng sa thải quy mô lớn dự kiến ​​từ cuộc khủng hoảng kinh tế và quá trình tái cơ cấu, chính phủ cũng cam kết tăng cường và mở rộng phạm vi bảo hiểm thất nghiệp.

Đối ngoại với Bắc Triều Tiên

Tháng 2 năm 2001, Tổng thống Nga Vladimir Putin ăn tối với Kim Dae-Jung.

Đối với Triều Tiên, chính quyền Kim Dae-jung thực hiện một đường lối ngoại giao mềm dẻo được biết dưới tên Chính sách Ánh dương. Trong khi lên án các hành động khiêu khích quân sự của Bình Nhưỡng, Hàn Quốc tuyên bố không có ý định tái chiếm miền Bắc bằng bất kỳ cách thức nào và tìm cách cường hợp tác giữa hai miền, tránh xung đột và chính trị hóa các sự vụ. Kết quả là các gia đình bị ly tán giữa hai miền đã có cuộc gặp gỡ hiếm hoi, các công ty Hàn Quốc được phép đầu tư có giới hạn ở miền gần biên giới hai nước và Hàn Quốc cũng như cộng đồng quốc tế có kênh tiếp cận cho các mục đích viện trợ nhân đạo. Đỉnh điểm của chính sách này là hội nghị thượng định có tính lịch sử năm 2000 giữa Kim Dae-jung và lãnh tụ Triều Tiên Kim Jong-il. Điều này đã giúp Kim Dae-jung nhận giải Nobel Hòa bình của năm 2000, nhưng cũng có những chỉ trích rằng chính sách này đã che đậy các tội ác tàn bạo ở miền Bắc trong thời gian đó cũng như chuyển giao một khoản tiền viện trợ lớn cho chính phủ Bình Nhưỡng nhằm đổi lấy thỏa thuận. Năm 2003, Chánh văn phòng Nội các của Kim là Park Ji-won đã phải chịu án tù 12 năm với một số cáo buộc, trong đó có liên quan tới việc Hyundai trả tiền cho Hội nghị liên Triều.

Những năm cuối đời

Kim Dae-jung đã tăng cường thực hiện những biện pháp ngăn chặn việc chống lại Triều Tiên để có thể giải trừ vũ khí hạt nhân và bảo vệ cho chính sách Ánh dương của mình. Ông nhận bằng tiến sĩ danh dự của Đại học Portland vào ngày 17 tháng 4 năm 2008.

Kim Dae-jung mất ngày 18 tháng 8 năm 2009 tại Bệnh viện Đại học Yonsei ở Seoul. Nguyên nhân của cái chết được cho là Hội chứng rối loạn chức năng đa cơ quan. Một tang lễ liên tôn giáo cấp quốc gia được tổ chức cho ông vào ngày 23 tháng 8 trước tòa nhà Quốc hội, với đám rước đưa thi hài ông tới Nghĩa trang Quốc gia Seoul bằng nghi thức Công giáo. Ông là người thứ 3 trong lịch sử Hàn Quốc nhận nghi thức quốc tang. Một bức điện tín do Wikileaks tiết lộ đã cho thấy một vị Đại sứ quán Hoa Kỳ đã mô tả ông là vị "Tổng thống cánh tả đầu tiên của Nam Hàn".

Liên kết ngoài

• Official Nobel page for Kim Lưu trữ 2004-08-07 tại Wayback Machine
• Kim Dae-jung Presidential Library