Nguyễn Thanh Vân (đạo diễn)

Bài này viết về đạo diễn. Đối với các định nghĩa khác, xem Nguyễn Thanh Vân (định hướng).

Nguyễn Thanh Vân (sinh ngày 19 tháng 7 năm 1962) là nhà sản xuất - đạo diễn điện ảnh Việt Nam với những bộ phim xuất sắc giành các giải thưởng lớn trong nước và ở Châu Á như Người đàn bà mộng du, Chuyện tình trong ngõ hẹp, Cây bạch đàn vô danh, Đời cát... Ông đã được trao tặng Giải thưởng Nhà nước năm 2007 và danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân năm 2012.

Nghệ sĩ Nhân dân

Nguyễn Thanh Vân
Thông tin cá nhân
Sinh
Ngày sinh	19 tháng 7, 1962
Nơi sinh	Hà Nội, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
Giới tính	nam
Quốc tịch	Việt Nam
Nghề nghiệp	Đạo diễn Nhà sản xuất
Gia đình
Bố mẹ	Nguyễn Hải Ninh
Vợ	Phạm Nhuệ Giang
Đào tạo	Đại học Kiến trúc Hà Nội
Lĩnh vực	Điện ảnh
Danh hiệu	Nghệ sĩ nhân dân (2011)
Sự nghiệp điện ảnh
Năm hoạt động	1988 – nay
Đào tạo	Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội
Thể loại	Phim truyện
Tác phẩm	Chuyện tình trong ngõ hẹp Cây bạch đàn vô danh Đời cát Người đàn bà mộng du Trái tim bé bỏng Sống cùng lịch sử
Giải thưởng	Giải thưởng Nhà nước (2007)
Giải thưởng
Giải Mai Vàng (2000) Đạo diễn Phim điện ảnh - Phim truyền hình được yêu thích nhất
Liên hoan phim Việt Nam 2001 Đạo diễn xuất sắc
Liên hoan phim Việt Nam 2004 Đạo diễn xuất sắc
Giải Cánh diều 2010 Đạo diễn truyền hình xuất sắc
Giải Cánh diều 2022 Đạo diễn điện ảnh xuất sắc
Website
Nguyễn Thanh Vân trên IMDb

Tiểu sử

Nguyễn Thanh Vân sinh ngày 19 tháng 7 năm 1962 tại Hà Nội, trong gia đình gốc Thanh Hóa có 3 anh chị em, bố ông là đạo diễn điện ảnh Nguyễn Hải Ninh, mẹ ông là một nhân viên ngân hàng.

Sự nghiệp

Từ năm 10 tuổi, Nguyễn Thanh Vân đã đi theo bố đến trường quay Vĩ tuyến 17 ngày và đêm xem mọi người làm việc. Năm 1979, Nguyễn Thanh Vân tốt nghiệp cấp 3 trường THPT Lý Thường Kiệt với danh hiệu học sinh giỏi Văn. Trong thời gian chờ kết quả thi đại học, ông được bố gửi theo đạo diễn Khánh Dư vào Nam, và được tham gia sản xuất phim Mẹ vắng nhà khi làm trợ lý trường quay. Nguyễn Thanh Vân thi đỗ vào Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, sau 4 năm học, ông quyết định thi vào khoa Đạo diễn, Trường Đại học Sân khấu - Điện ảnh Hà Nội. Năm 1988, ông tốt nghiệp đại học được tuyển vào biên chế của Hãng phim truyện Việt Nam. Ông làm phó đạo diễn cho bộ phim Tướng về hưu của đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi, sau đấy tiếp tục làm phó đạo diễn các phim Đêm hội Long Trì và Kiếp phù du của bố mình.

Năm 1992, Nguyễn Thanh Vân được giao bộ phim đầu tay “Chuyện tình trong ngõ hẹp” và lập tức khẳng định được tài năng đạo diễn của mình khi bộ phim giành giải Khuyến khích do Hội Điện ảnh Việt Nam. Với bộ phim này, ông phải vay mượn bạn bè để có vé tàu hỏa, đi ké một đoàn phom khác để tìm bối cảnh. Sau khi đọc được truyện ngắn “Ba người trên sân ga” của Hữu Phương đăng trên tuần báo Văn nghệ vào năm 1993, Thanh Vân đã nghiền ngẫm chuyển thể tác phẩm trong suốt 3 năm. Đến năm 1996, ông gặp gỡ và cùng nhà biên kịch Nguyễn Quang Lập xây dựng kịch bản thành bộ phim Đời cát. Cũng trong năm này bộ phim điện ảnh thứ hai của ông là Cây bạch đàn vô danh giành được giải Bông sen Bạc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 11. Sau nhiều lần kiểm duyệt và chỉnh sửa kịch bản, năm 1998, Nguyễn Thanh Vân thay đổi tính chất để Đời cát từ kịch bản truyền hình thành kịch bản điện ảnh. Bộ phim phát hành năm 1999 và giành được nhiều giải thưởng trong và ngoài nước, Nguyễn Thanh Vân cũng đạt giải Đạo diễn xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 13. Trước đó phim điện ảnh thứ ba do ông đạo diễn là Khoảng vỡ đã gặp phải nhiều chỉ trích.

Từ năm 2000, Nguyễn Thanh Vân lập dự án phim mới với kịch bản được Nguyễn Quang Thiều chuyển thể từ truyện ngắn Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành của Nguyễn Minh Châu. Sau hai năm chỉnh sửa, kịch bản được dựng thành phim điện ảnh với tựa đề Người đàn bà mộng du và giành được những giải thưởng cao nhất tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 14 và Giải Cánh diều 2003. Đời cát (1999) và Người đàn bà mộng du (2003) là hai bộ phim xuất sắc nhất của Thanh Vân khi mang về nhiều giải thưởng lớn nhở ở trong và ngoài nước. Bộ phim điện ảnh Trái tim bé bỏng phát hành năm 2007 giúp ông có được giải Đạo diễn xuất sắc tại Giải Cánh diều 2007. Ngoài phim điện ảnh, Nguyễn Thanh Vân còn nhận đạo diễn phim dài tập; năm 2010, ông giành giải Đạo diễn xuất sắc với phim truyền hình Lều chõng tại Giải Cánh diều 2009. Năm 2021, bộ phim điện ảnh Bình minh đỏ do ông và Trần Chí Thành đạo diễn đã thắng được 7 hạng mục tại Giải Cánh diều 2021, cùng Giải thưởng của Ban giám khảo tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 22.

Vào nghề muộn, 30 tuổi mới đạo diễn bộ phim đầu tiên, sự nghiệp điện ảnh của Nguyễn Thanh Vân không nhiều nhưng ông là nhà làm phim hiếm hoi của Việt Nam thành công với hầu hết các dự án do ông thực hiện.

Từ tháng 7 năm 2012, ông giữ chức Phó giám đốc nghệ thuật tại Hãng phim truyện Việt Nam. Nguyễn Thanh Vân còn là Chủ tịch Hội đồng nghệ thuật kiêm giám đốc Hãng phim của Hội Điện ảnh.

Từ năm 2005, ngoài các tác phẩm trong biên chế Hãng phim truyện Việt, đạo diễn Thanh Vân còn bắt đầu tham gia sản xuất phim cho các hãng khác, chủ yếu là phim truyền hình. Ông cho rằng việc trông chờ kịch bản và sản xuất phim điện ảnh sẽ không thể khắc phục được khó khăn kinh tế mà những người làm phim gặp phải trong cuộc sống.

Đời tư

Nguyễn Thanh Vân kết hôn với nữ đạo diễn điện ảnh Phạm Nhuệ Giang, là con gái của đạo diễn điện ảnh Phạm Văn Khoa, từng cùng học Đại học xây dựng sau đó chuyển sang học ngành điện ảnh, họ cùng tham gia sản xuất bộ phim Đứng trước biển của đạo diễn Trần Phương. Hai người kết hôn nhưng không có con.

Giải thưởng

Vinh danh

• Giải thưởng nhà nước (2007).
• Nghệ sĩ nhân dân (2011).

Cá nhân

Năm	Sự kiện	Giải thưởng	Chú thích
2000	Giải Mai Vàng	Đạo diễn	Phim điện ảnh - Phim truyền hình được yêu thích nhất
2001	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 13	Đạo diễn xuất sắc	Hạng mục phim điện ảnh
2004	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 14
2010	Giải Cánh diều 2009		Hạng mục phim truyền hình
2022	Giải Cánh diều 2021		Hạng mục phim điện ảnh

Tác phẩm

Năm	Tựa đề	Kết quả	Sự kiện / Giải thưởng	Ghi chú
1993	Chuyện tình trong ngõ hẹp	Khuyến khích	Giải thưởng Hội Điện ảnh Việt Nam 1992	Tự đề gốc: Ngõ đàn bà
1995	Cây bạch đàn vô danh	Giải B
1996		Bông sen Bạc	Liên hoan phim Việt Nam, lần thứ XI
		Ngọn đuốc Đồng	Liên hoan phim quốc tế Các nước không liên kết	Tổ chức tại Bình Nhưỡng
2000	Đời cát	Giải A	Giải thưởng Hội Điện ảnh Việt Nam 1999
		Phim hay nhất	Liên hoan phim châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 45	Tổ chức tại Hà Nội
2001		Bông sen Vàng	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ XIII
2002		Giải đặc biệt của Ban giám khảo	Liên hoan phim Amiens (Pháp) lần thứ 20
		Khách mời	Liên hoan Phim các nước sử dụng tiếng Pháp
		Khen thưởng	Tổ chức Công giáo quốc tế về Điện ảnh và Nghe nhìn (OCIC)
2004	Người đàn bà mộng du	Cánh diều Vàng	Giải Cánh diều 2003
		Bông Sen Vàng	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 14
		Giải Đặc biệt của Ban giám khảo	Liên hoan phim châu Á - Thái Bình Dương lần thứ 49
2008	Trái tim bé bỏng	Bằng khen của NETPAC	Liên hoan phim Quốc tế Hawaii năm 2008
		Cánh diều bạc	Giải Cánh diều 2007
2010	Lều chõng	Cánh diều bạc	Giải Cánh diều 2009
	Những ông bố độc thân	Khen thưởng
2022	Bình minh đỏ	Giải thưởng ban giám khảo	Liên hoan phim Việt Nam lần thứ XXII	Tại thành phố Huế
		Cánh diều Bạc	Giải Cánh diều 2021

Tác phẩm

Điện ảnh

Năm	Phim	Vai trò	Chú thích
1989	Tướng về hưu	Phó đạo diễn
1990	Đêm hội Long Trì
	Kiếp phù du
1992	Chuyện tình trong ngõ hẹp	Đạo diễn	Ngõ đàn bà
1994	Cây bạch đàn vô danh
1996	Bỏ trốn	Phó đạo diễn
1998	Khoảng vỡ	Đạo diễn
1999	Đời cát
2001	Thung lũng hoang vắng	Phó đạo diễn
2003	Người đàn bà mộng du	Đạo diễn
2007	Trái tim bé bỏng
2011	Tâm hồn mẹ	Đồng Giám đốc sản xuất
2013	Lạc lối
2014	Sống cùng lịch sử	Đạo diễn
2015	Thầu Chín ở Xiêm	Giám đốc sản xuất
2021	Bình minh đỏ	Đồng đạo diễn	cùng Trần Chí Thành

Dài tập / Truyền hình

Năm	Tựa đề	Sản xuất	Ghi chú
1996	Vết trói
2005	Một thời đã sống	TFS
2008	Tuổi yêu	Sao thế giới
2010	Lều chõng	TFS
	Cocktail cho tình yêu	Đông A
	Những ông bố độc thân	Công ty M&T
2012	Huyền thoại 1C
2013	Trò đời	VTV	Vai trò nhà sản xuất