Nguyễn Văn Đông

Nguyễn Văn Đông (1932–2018) nguyên là một sĩ quan Bộ binh cao cấp trong Quân lực Việt Nam Cộng hòa, mang cấp bậc Đại tá. Xuất thân từ Trường Võ bị Địa phương do Quân đội Pháp đào tạo. Đồng thời ông được nhiều người biết đến với tư cách là một nhạc sĩ nổi tiếng qua các ca khúc như Chiều mưa biên giới, Sắc hoa màu nhớ,... Một số bút danh khác của ông là Phượng Linh, Phương Hà, Hoài Phương, Vì Dân và Đông Phương Tử.

Nguyễn Văn Đông
Chân dung nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông (1964)
Chức vụ
Chánh Văn phòng Tổng Tham mưu phó
Nhiệm kỳ	11/1972 – 4/1975
Cấp bậc	-Đại tá (11/1972)
Vị trí	Biệt khu Thủ đô
Tổng tham mưu trưởng Tổng tham mưu phó	-Đại tướng Cao Văn Viên -Trung tướng Nguyễn Văn Là -Trung tướng Nguyễn Văn Mạnh
Trưởng phòng nhân viên Khối Lãnh thổ Bộ Tổng tham mưu
Nhiệm kỳ	6/1968 – 11/1972
Cấp bậc	-Trung tá (6/1968)
Vị trí	Biệt khu Thủ đô
Phó phòng Nhân viên Khối Lãnh thổ Bộ Tổng tham mưu
Nhiệm kỳ	11/1963 – 6/1968
Cấp bậc	-Thiếu tá (11/1963)
Vị trí	Biệt khu Thủ đô
Phục vụ Khối Lãnh thổ Bộ Tổng Tham mưu
Nhiệm kỳ	11//1961 – 11/1963
Cấp bậc	-Đại úy (10/1959)
Vị trí	Quân khu Thủ đô
Tổng Tham mưu trưởng	-Đại tướng Lê Văn Tỵ
Trưởng ban Ca nhạc Tiếng Thời gian Đài Phát thanh Sài Gòn
Nhiệm kỳ	6/1958 – 11/1961
Cấp bậc	-Trung úy
Vị trí	Thủ đô Sài Gòn
Trưởng phòng 3 Tác chiến Phân khu Đồng Tháp Mười
Nhiệm kỳ	11/1955 – 12/1957
Cấp bậc	-Trung úy (8/1954)
Vị trí	Đệ ngũ Quân khu
Phân khu trưởng	-Đại tá Nguyễn Văn Là
Trưởng phòng Hành quân Phân khu Đồng Tháp Mười
Nhiệm kỳ	8/1954 – 11/1955
Cấp bậc	-Thiếu úy (10/1952)
Vị trí	Đệ ngũ Quân khu (Miền tây Nam Phần)
Phân khu trưởng	-Đại tá Nguyễn Văn Là
Chỉ huy Tiểu đoàn Trọng pháo 553 Quân đội quốc gia Việt Nam
Nhiệm kỳ	4/1954 – 8//1954
Cấp bậc	Thiếu úy (10/1952)
Vị trí	Đệ tam Quân khu Bắc Việt
Thông tin chung
Quốc tịch	Việt Nam Cộng hòa Việt Nam
Sinh	15 tháng 3 năm 1932 Sài Gòn, Đông Dương thuộc Pháp
Mất	26 tháng 2 năm 2018 (86 tuổi) Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Nơi ở	Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Nghề nghiệp	Quân nhân Nhạc sĩ
Dân tộc	Kinh
Học vấn	Tú tài bán phần
Trường lớp	–Trường Huỳnh Khương Ninh ở Đa Kao, Sài Gòn –Trường Thiếu sinh quân Đông Dương ở Vũng Tàu –Trường Võ bị Địa phương Vũng Tàu –Trung tâm Chiến thuật Hà Nội –Trường Võ bị Liên quân Đà Lạt trường Chỉ huy Tham mưu Sơ cấp Hawaii, Hoa Kỳ
Quê quán	Lợi Thuận, Bến Cầu, Tây Ninh
Binh nghiệp
Phục vụ	Việt Nam Cộng hòa
Thuộc	Quân lực Việt Nam Cộng hòa
Năm tại ngũ	1951 – 1975
Cấp bậc	Đại tá
Đơn vị	Bộ binh Bộ Tổng Tham mưu
Chỉ huy	Quân đội Quốc gia Quân lực Việt Nam Cộng hòa
Tham chiến	– Chiến tranh Đông Dương – Chiến tranh Việt Nam
Khen thưởng	Bảo quốc Huân chương đệ Tứ đẳng

Nguyễn Văn Đông
Nghệ danh	Phượng Linh Phương Hà Hoài Phương Vì Dân Đông Phương Tử
Dòng nhạc	Nhạc vàng Tình khúc 1954-1975
Hãng đĩa	Continental Sơn Ca
Hợp tác với	Minh Kỳ Mạnh Phát Thu Hồ Song Ngọc Ngọc Sơn
Ca khúc tiêu biểu	Chiều mưa biên giới Khi đã yêu Nhớ một chiều xuân Sắc hoa màu nhớ
Ca sĩ trình bày thành công	Thanh Tuyền Hà Thanh Giao Linh

Tiểu sử và binh nghiệp

Ông sinh ngày 15 tháng 3 năm 1932 tại quận 1, Sài Gòn, nguyên quán ở Lợi Thuận, Bến Cầu, Tây Ninh trong một gia đình nguyên là một điền chủ lớn có nhiều ruộng đất ở Tây Ninh. Thiếu thời, do gia đình có điều kiện nên ông học tại tư gia dưới sự hướng dẫn của thầy học. Sau đó ông theo học bậc Trung học tại trường Huỳnh Khương Ninh ở Đa Kao, Quận 1. Năm 1945, nhà cầm quyền Pháp đóng cửa trường Huỳnh Khương Ninh; năm 1946, gia đình gửi ông vào trường Thiếu sinh quân Đông Dương ở Vũng Tàu khi ông 14 tuổi. Thời gian tại đây, ông được học nhạc với các giảng viên âm nhạc của Học viện Âm nhạc Quốc gia Pháp sang giảng dạy. Chỉ sau một thời gian ngắn, ông trở thành một thành viên của ban quân nhạc thiếu sinh quân, học cách sử dụng nhiều loại nhạc cụ khác nhau. Năm 16 tuổi, ông đã có những sáng tác đầu tay như "Thiếu sinh quân hành khúc", "Tạm biệt mùa hè"... Năm 19 tuổi, ông rời trường Thiếu sinh quân và được cấp Chứng chỉ tốt nghiệp tương đương với văn bằng Tú tài bán phần (Part I).

Quân đội Quốc gia Việt Nam

Cuối năm 1951, ông nhập ngũ vào Quân đội Quốc gia Việt Nam, mang số quân 52/120.117, sau đó được cử theo học khóa 4 trường Võ bị Địa phương Vũng Tàu. Tháng 10 năm 1952, mãn khóa tốt nghiệp Thủ khoa với cấp bậc Thiếu úy phục vụ đơn vị Bộ binh. Đầu năm 1953, ông được cử đi học khóa huấn luyện "Đại đội trưởng" tại trường Võ bị Quốc gia Đà Lạt. Đầu năm 1954 ông được gửi ra Hà Nội theo học khóa "Tiểu đoàn trưởng" tại Trung tâm Chiến thuật Hà Nội. Ra trường, ông được cử giữ chức vụ Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn Trọng pháo 553 và là Tiểu đoàn trưởng trẻ nhất của Quân đội Quốc gia khi mới 22 tuổi. Sau Hiệp định Genève (1954), đầu tháng 8 ông di chuyển vào Nam và được thăng cấp Trung úy, phục vụ tại Phân khu Đồng Tháp Mười với chức vụ Trưởng phòng Hành quân, dưới quyền Đại tá Nguyễn Văn Là.

Quân lực Việt Nam Cộng hòa

Đầu tháng 11 năm 1955, ông được chuyển biên chế sang Quân lực Việt Nam Cộng hòa, kiêm nhiệm chức vụ Trưởng phòng 3 (Tác chiến) của Phân khu Đồng Tháp Mười. Năm 1956 ông tham gia Chiến dịch Thoại Ngọc Hầu do tướng Dương Văn Minh làm Tư lệnh để đánh dẹp lực lượng quân sự Phật giáo Hòa Hảo, và tướng Minh từng đến bắt tay ông tỏ lòng ngưỡng mộ.

Cuối năm 1957 ông được cử đi du học khóa Chỉ huy Tham mưu sơ cấp tại tiểu bang Hawaii, Hoa Kỳ. Ngày Quốc khánh Đệ nhất Cộng hòa 26 tháng 10 năm 1959, ông được thăng cấp Đại úy tại nhiệm. Tháng 11 năm 1961, ông chuyển về Bộ Tổng tham mưu, phục vụ trong Khối Lãnh thổ (Thời điểm này Tổng Tham mưu trưởng là Đại tướng Lê Văn Tỵ).

Sau Đảo chính 1963 ông được thăng cấp Thiếu tá giữ chức vụ phó phòng Nhân viên ở Khối lãnh thổ. Ngày Quân lực 19 tháng 6 năm 1968 ông được thăng cấp Trung tá lên làm trưởng phòng Nhân viên trong khối Lãnh thổ. Ngày Quốc khánh Đệ nhị Cộng hòa 1 tháng 11 năm 1972 ông được thăng cấp Đại tá, chuyển sang làm Chánh Văn phòng cho Tổng Tham mưu phó. Ông giữ chức vụ này cho đến ngày 30 tháng 4 năm 1975. (Thời gian giữ chức Chánh văn phòng, trải qua 2 vị Tổng Tham mưu phó là Trung tướng Nguyễn Văn Là (1968-1974) và Trung tướng Nguyễn Văn Mạnh (1974-1975), Tổng Tham mưu trưởng là Đại tướng Cao Văn Viên)

Huy chương

• Đệ tứ đẳng Bảo quốc Huân chương (tặng thưởng)
• Một số huy chương quân sự, dân sự khác (tặng thưởng)

Sau 1975

Sau sự kiện 30 tháng 4 năm 1975, vì là một sĩ quan cao cấp của chính thể cũ nên ông bị chính quyền mới bắt đi học tập cải tạo, bắt đầu từ trại Suối Máu (Biên Hòa), một thời gian sau thì bị đưa về giam ở khám Chí Hòa cho đến khi được trả tự do vào năm 1985. Tuy nhiên, khi có Chương trình Ra đi Có trật tự (ODP), ông không xin đi xuất cảnh mà ở lại Việt Nam sống thầm lặng cùng gia đình tại quận Phú Nhuận, Thành phố Hồ Chí Minh.

Ông qua đời vào lúc 19 giờ 30 phút ngày 26 tháng 2 năm 2018 tại Bệnh viện Chợ Rẫy, Thành phố Hồ Chí Minh.

Hoạt động trong lĩnh vực âm nhạc

Ngay từ thập niên 1950 ông đã nổi tiếng khi là Trưởng Đoàn văn nghệ Vì Dân với thành phần ca nhạc sĩ tên tuổi như Mạnh Phát, Minh Kỳ, Hoài Linh, Thu Hồ, Quách Đàm, Minh Diệu, Khánh Ngọc và các nghệ sĩ danh tiếng như Kim Cương, Vân Hùng, Ba Vân, Bảy Xê, Trần Văn Trạch, diễn viên điện ảnh Trang Thiên Kim,... Ông đã tổ chức và điều khiển các chương trình đại nhạc hội tại Sài Gòn và khắp các tỉnh của Việt Nam Cộng hòa.

Từ năm 1958 ông là Trưởng ban Ca nhạc Tiếng thời gian của Đài Phát thanh Sài Gòn, gồm những danh ca, nhạc sĩ danh tiếng như Lệ Thanh, Hà Thanh, Minh Diệu, Khánh Ngọc, Mạnh Phát, Thu Hồ, Quách Đàm, Anh Ngọc... Năm sau ông là Trưởng ban tổ chức Đại hội thi đua Văn nghệ toàn quốc ở cấp Quốc gia, đã quy tụ trên 40 Đoàn Văn nghệ đại diện cho cả miền Nam cùng tranh giải suốt 15 ngày đêm tại Sài Gòn. Ông cũng từng nhận giải Âm nhạc Quốc gia, một giải thường do bà Trần Lệ Xuân trao tặng.

Ông còn là Giám đốc hãng băng đĩa nhạc Continental và Sơn Ca, cộng tác với những nhạc sĩ tên tuổi như Lê Văn Thiện, Văn Phụng, Nghiêm Phú Phi, Y Vân,... Hai cơ sở của ông cho ra đời nhiều chương trình tân nhạc cũng như cổ nhạc gồm các vở tuồng và cải lương. Ngoài ra ông đã có công phát hiện và đào tạo ca sĩ Thanh Tuyền khi cô còn là nữ sinh Đà Lạt tạo ra sự nghiệp lừng lẫy cho nữ danh ca sau này. Ca sĩ Giao Linh cũng là học trò do chính ông đào tạo và lăng xê, sau này là một tượng đài của dòng nhạc Vàng.

Nguyễn Văn Đông là người đã tiên phong thực hiện album riêng cho từng ca sĩ mà trước đó chưa từng ai làm. Ông đã thực hiện loạt băng nhạc Sơn Ca nổi tiếng trong đó có Khánh Ly với băng nhạc Sơn Ca 7, Thái Thanh và Ban Thăng Long – Sơn Ca 10, Lệ Thu – Sơn Ca 9, Phương Dung – Sơn Ca 5 và Sơn Ca 11, Giao Linh – Sơn Ca 6, Sơn Ca – Sơn Ca 8,... và một số album riêng cho Trịnh Công Sơn.

Nhiều sáng tác của ông viết về chủ đề người lính miền Nam thời đó. Nhạc phẩm "Phiên gác đêm xuân" được ông viết vào đêm 30 Tết Nguyên Đán năm 1956 khi gác phiên ở khu 9 Đồng Tháp Mười. "Chiều mưa biên giới" ra đời năm 1956 và nổi tiếng qua tiếng hát của Trần Văn Trạch. "Khúc tình ca hàng hàng lớp lớp" nổi tiếng qua tiếng hát của Hà Thanh nhưng thường bị nhầm với nhạc phẩm "Khúc tình Kinh Kha" của Phạm Duy.

Ông còn có nhiều bút danh khác như Phượng Linh, Phương Hà trên một số nhạc phẩm tình cảm như "Khi đã yêu", "Thầm kín", "Niềm đau dĩ vãng", "Nhớ một chiều xuân"... Với bút danh Đông Phương Tử và Phượng Linh, ông đã viết nhạc nền và đạo diễn cho trên 50 vở tuồng, cải lương nổi tiếng ở Miền Nam trước năm 1975 như Nửa đời hương phấn, Đoạn tuyệt, Tiếng hạc trong trăng, Mưa rừng...

Ca sĩ trình bày thành công: Thanh Tuyền, Hà Thanh, Giao Linh.

Sau khi ông qua đời, Trung tâm Thúy Nga thực hiện chương trình Paris By Night 125 - Chiều Mưa Biên Giới để vinh danh dòng nhạc và tưởng niệm ông.

Danh sách ca khúc

STT	Tên tác phẩm	Bút hiệu	Chú thích
1	Anh	Nguyễn Văn Đông
2	Anh trước tôi sau
3	Áo trắng người yêu
4	Bà mẹ hai con
5	Bài ca hạnh phúc
6	Bến đò biên giới
7	Bông hồng cài áo trắng		Khác với "Bông hồng cài áo" của Phạm Thế Mỹ
8	Chiều mưa biên giới
9	Cuốn theo chiều gió		Khác với bài cùng tên của Anh Việt Thu
10	Cung thương ngày cũ		Đồng sáng tác với Mạnh Phát
11	Dáng xuân xưa
12	Dù biết thế
13	Đêm buồn		Đồng sáng tác với Lam Phương
14	Đôi bờ thương nhớ
15	Hải ngoại thương ca		Kính tặng Việt Kiều bốn phương Hải Ngoại hẹn về góp sức xây dựng quê hương giữa mùa núi sông Đại Hội
16	Hiến dâng
17	Hoa đêm
18	Hồi chuông kỉ niệm		Đồng sáng tác với Song Ngọc
19	Khúc tình ca hàng hàng lớp lớp
20	Khúc xuân ca
21	Lá thư người lính chiến
22	Mấy dặm sơn khê
23	Mùa sao sáng
24	Ngày mai anh về
25	Người tình yêu dấu
26	Nguyện cầu trên bến ngàn năm
27	Nếu có em bên anh
28	Nhớ một chiều xuân
29	Nhớ người viễn xứ		Đồng sáng tác với Lâm Tuyền
30	Núi và gió
31	Phiên gác đêm xuân
32	Thu hoài cảm
33	Tình cố hương
34	Tình đầu xót xa
35	Trái tim Việt Nam
36	Truông mây
37	Về mái nhà xưa
38	Vô thường
39	Xin chúa thấu lòng con
40	Xuân tha hương		Đồng sáng tác với Lâm Tuyền
41	Bóng nhỏ giáo đường	Phượng Linh
42	Cay đắng tình đời
43	Chiếc bóng công viên
44	Chuyện tình hoa Pensée
45	Cô nữ sinh Gia Long
46	Dạ sầu (Nỗi buồn duyên kiếp)
47	Đoàn chim cánh sắt		Đồng sáng tác với Ngọc Sơn
48	Đom đóm
49	Đoạn tuyệt
50	Em vẫn của anh
51	Em yêu người lính chiến		Đồng sáng tác với Thu Hồ
52	Khi đã yêu
53	Lời cuối cùng cho nhau
54	Lời giã biệt
55	Mây chiều		Đồng sáng tác với Mây Tần
56	Niềm đau dĩ vãng
57	Thầm kín (Bẽ bàng)		Đồng sáng tác với Tuấn Khanh
58	Thương muộn
59	Thương về mùa đông biên giới
60	Tình người ngoại đạo
61	Rồi một đêm đó
62	Xin đừng trách anh
63	Hẹn ước đêm xuân	Hoài Phương
	Ai phụ lòng ai?
	Cho tôi tìm 1 tình yêu
64	Chuyện người miền xa
65	Duyên thắm mộng lành
	Em hãy về đi
	Lẻ loi
66	Lời hứa ban đầu
67	Màu hoa kỷ niệm
68	Màu xanh Noel
69	Mỗi độ xuân về
70	Ngỏ ý
71	Nỗi buồn sân ga
72	Nhật ký chúng mình
73	Người mang kỷ niệm
	Rồi
	Tại anh hay tại em?
74	Trăng sáng miền địa đầu
75	Viễn xứ ca
76	Việt Nam hôm nay
77	Đồng Tháp duyên gì	Vì Dân	Đồng sáng tác với Minh Kỳ
78	Sắc hoa màu nhớ
79	Khúc quân hành
80	Súng đàn
81	Tâm sự nàng Kiều
82	Nhớ Huế	Phương Hà
83	Chúc tết	Đông Phương Tử
84	Một lần đến thăm anh		Viết lời tân cổ cho bài của Tuấn Hải.
85	Hái lộc đầu năm		Viết lời tân cổ cho bài của Ngọc Sơn và Triết Giang.
86	Ave Maria	Nhạc của Franz Schubert	Soạn lời Việt
87	Đêm thánh huy hoàng	Khác với bài "Đêm thánh vô cùng" do Hùng Lân soạn lời Việt dựa theo nhạc của nguyên tác bài "Silent Night"
88	Hồi chuông nửa đêm	Nguyên tác Jingle Bells của James Lord Pierpont	Soạn lời Việt

Tham khảo

• Trần Ngọc Thống, Hồ Đắc Huân, Lê Đình Thụy (2011). Lược sử Quân lực Việt Nam Cộng hòa.