Passiflora edulis

Dây mát hay chùm bao trứng, chanh dây, chanh leo, danh pháp hai phần là Passiflora edulis là một loài dây leo thuộc họ Lạc tiên. Loài cây này có nguồn gốc từ các nước Nam Mỹ (Argentina, Paraguay và Brasil) nhưng đã phổ biến ở nhiều nơi trên thế giới.[1]

Passiflora edulis
Passion fruits - whole and halved.jpg
Quả chanh leo chín ở Úc với một lát cắt đôi
Phân loại khoa học
Giới (regnum)Plantae
(không phân hạng)Angiospermae
(không phân hạng)Eudicots
(không phân hạng)Rosids
Bộ (ordo)Malpighiales
Họ (familia)Passifloraceae
Chi (genus)Passiflora
Loài (species)P. edulis
Danh pháp hai phần
Passiflora edulis
Sims, 1818[1]
Đối với các định nghĩa khác, xem Chanh leo.

Loài cây này được trồng khắp vùng nhiệt đới và bán nhiệt đới từ Ấn Độ, Sri Lanka, New Zealand, vùng Caribe, Brasil, Colombia, Ecuador, Indonesia, Peru, California, Florida, Haiti, Hawaii, Úc, Đông Phi, México, Israel và Nam Phi.

Mô tảSửa đổi

 
Dây chùm bao trứng

Chùm bao trứng là dây leo thân cỏ, mọc dài đến 6 mét. Cây ra hoa tháng 6 đến tháng 7, và kết quả vào tháng 10, 11.[2]

Quả dạng hình cầu hoặc hình bầu dục, khi chín trở màu vàng hoặc đỏ tía thẫm. Trong quả mọng nước, có nhiều hột.

Có hai giống khác nhau khá rõ rệt:

  • Giống quả màu vàng nhạt (tiếng Anh: Golden Passion Fruit), lớn tương tự quả bưởi chùm, vỏ nhẵn bóng, màu nhạt, vị chua. Ở Úc loài quả vàng được dùng làm gốc ghép cho giống quả màu đỏ tía.[3]
  • Giống quả màu đỏ tía thẫm, lớn gần bằng quả chanh tây, ít chua hơn giống màu vàng mà cũng thơm hơn.[4]. Vỏ quả loại này có thể chứa cyanogenic glycoside[5]

Dinh dưỡngSửa đổi

Chùm bao trứng, loại quả màu đỏ tía sẫm
Giá trị dinh dưỡng cho mỗi 100 g (3,5 oz)
Năng lượng406 kJ (97 kcal)
23.38 g
Đường11.20 g
Chất xơ10.4 g
0.70 g
2.20 g
Vitamin
Vitamin A equiv.
(8%)
64 μg
Riboflavin (B2)
(11%)
0.130 mg
Niacin (B3)
(10%)
1.500 mg
Folate (B9)
(4%)
14 μg
Vitamin C
(36%)
30.0 mg
Chất khoáng
Canxi
(1%)
12 mg
Sắt
(12%)
1.60 mg
Magiê
(8%)
29 mg
Phốt pho
(10%)
68 mg
Kali
(7%)
348 mg
Kẽm
(1%)
0.10 mg
Khối lượng và giá trị dinh dưỡng tính cho phần ăn được.
Tỷ lệ phần trăm xấp xỉ gần đúng sử dụng lượng hấp thụ thực phẩm tham chiếu (Khuyến cáo của Hoa Kỳ) cho người trưởng thành.
Nguồn: CSDL Dinh dưỡng của USDA

Quả chùm bao trứng giàu chất beta caroten, kali và xơ tiêu hóa. Nước quả có nhiều vitamin C, tốt cho người bị cao huyết áp[6]

Sử dụngSửa đổi

  • Cơm quả có thể đánh lên dùng làm thức uống sinh tố, làm bánh, kẹo,kem và sữa chua,...
  • Hạt có thể ép lấy dầu làm dầu ăn hoặc pha chế làm dầu sơn.[2]
  • Hoa làm cảnh.[2] Hoa Passiflora edulis là "quốc hoa" của Paraguay.

Thư viện ảnhSửa đổi

  • 3 giống quả chùm bao trứng

  • Quả màu đỏ tía, khi chín thì nhăn nhúm

  • Quả màu đỏ tía bổ dọc

  • Quả màu vàng (P.flavicarpa)

  • Quả màu đỏ tía

  • So sánh kích cỡ hai loại quả

  • Quả trên cây

  • Hoa Passiflora edulis f. flavicarpa

Tham khảoSửa đổi

  1. ^ a ă “Passiflora edulis Sims”. Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. ngày 25 tháng 6 năm 2007. Truy cập ngày 7 tháng 1 năm 2010.
  2. ^ a ă â Nguyễn Tiến Bân (chủ biên) (2003). Danh lục các loài thực vật Việt Nam, tập II. Hà Nội: Nhà xuất bản Nông nghiệp. tr. tr.393. Chú thích có tham số trống không rõ: |coauthors= (trợ giúp)
  3. ^ Reynhardt, Debbie (ngày 8 tháng 2 năm 2003). “Gardening with Debbie Reynhardt”. Dispatch Online. Dispatch Media (Pty) Ltd. Truy cập ngày 20 tháng 11 năm 2006.
  4. ^ http://www.crfg.org/pubs/ff/passionfruit.html
  5. ^ Chassagne, David; Crouzet, Jean C.; Bayonove, Claude L.; Baumes, Raymond L. (ngày 18 tháng 12 năm 1996). “Identification and Quantification of Passion Fruit Cyanogenic Glycosides”. Journal of Agricultural and Food Chemistry. American Chemical Society. 44 (12). doi:10.1021/jf960381t. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2010.
  6. ^ “Passionfruit”. organicfood.com. WSPA. Truy cập ngày 25 tháng 8 năm 2008.

Liên kết ngoàiSửa đổi

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Passiflora_edulis&oldid=64162306”