Phan Rang - Tháp Chàm
Phan Rang - Tháp Chàm (thường được gọi tắt là Phan Rang) là thành phố tỉnh lị của tỉnh Ninh Thuận, Việt Nam. Tên Phan Rang được phiên âm Việt hóa của Panduranga hoặc Parang. Tên Tháp Chàm được đặt theo cụm tháp Poklong Garai phía bắc thành phố.
|
Phan Rang - Tháp Chàm |
|||
|---|---|---|---|
| Thành phố trực thuộc tỉnh | |||
 | |||
| Hành chính | |||
| Vùng | Duyên hải Nam Trung Bộ | ||
| Tỉnh | Ninh Thuận | ||
| Trụ sở UBND | Số 62, Đường 16 tháng 4, Phường Mỹ Hải | ||
| Phân chia hành chính | 15 phường, 1 xã | ||
| Thành lập | 2007 | ||
| Loại đô thị | loại II | ||
| Năm công nhận | 2015 | ||
Chính quyền | |||
| Chủ tịch UBND | Trần Minh Nam | ||
| Chủ tịch HĐND | Nguyễn Thoại | ||
| Bí thư Thành ủy | Trần Minh Nam | ||
| Địa lý | |||
| Tọa độ: 11°33′55″B 108°59′50″Đ / 11,56528°B 108,99722°ĐTọa độ: 11°33′55″B 108°59′50″Đ / 11,56528°B 108,99722°Đ | |||
| Diện tích | 79,19 km² | ||
| |||
| Dân số (2019) | |||
| Tổng cộng | 211.109 người | ||
| Thành thị | 201.752 người | ||
| Nông thôn | 9.357 người | ||
| Mật độ | 2.666 người/km² | ||
| Dân tộc | Kinh, Chăm | ||
| Khác | |||
| Mã hành chính | 582[1] | ||
| Biển số xe | 85-B1 | ||
| Website | Thành phố Phan Rang - Tháp Chàm | ||
Hành chínhSửa đổi
Thành phố Phan Rang - Tháp Chàm (Đô thị loại II) có tổng cộng 15 phường: Bảo An, Đài Sơn, Đạo Long, Đô Vinh, Đông Hải, Kinh Dinh, Mỹ Bình, Mỹ Đông, Mỹ Hải, Mỹ Hương, Phủ Hà, Phước Mỹ, Tấn Tài, Thanh Sơn, Văn Hải và 1 xã: Thành Hải.
| Tên đơn vị hành chính | Năm thành lập | Diện tích (km²) | Dân số (người) | Mật độ dân số (người/km²) | Số liệu dân số năm |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. Phường Bảo An | 1981 | 3,2187 | 10.027 | 3.115 | 2001 |
| 2. Phường Đài Sơn | 2001 | 1,2627 | 6.975 | 5.524 | 2001 |
| 3. Phường Đạo Long | 1981 | 2,14 | 10.088 | 4.714 | 1999 |
| 4. Phường Đô Vinh | 1981 | 28,5 | 12.652 | 444 | 1999 |
| 5. Phường Đông Hải | 2001 | 2,1171 | 24.075 | 9.789 | 2001 |
| 6. Phường Kinh Dinh | 1981 | 0,3917 | 7.656 | 19.546 | 2001 |
| 7. Phường Mỹ Bình | 2008 | 4,967 | 8.076 | 1.629 | 2008 |
| 8. Phường Mỹ Đông | 2001 | 2,41 | 12.401 | 5.146 | 2008 |
| 9. Phường Mỹ Hải | 2008 | 2,22 | 4.919 | 2.219 | 2008 |
| 10. Phường Mỹ Hương | 1981 | 0,5 | 4.759 | 9.518 | 1999 |
| 11. Phường Phủ Hà | 1981 | 1,37 | 10.714 | 7.822 | 2001 |
| 12. Phường Phước Mỹ | 1981 | 5,94 | 11.322 | 1.907 | 2001 |
| 13. Phường Tấn Tài | 1981 | 2,86 | 8.157 | 2.851 | 2008 |
| 14. Phường Thanh Sơn | 1981 | 0,97 | 7.509 | 7.759 | 2001 |
| 15. Phường Văn Hải | 2008 | 9,27 | 13.909 | 1.500 | 2008 |
| 16. Xã Thành Hải | 1979 | 9,37 | 9.357 | 999 | 2017 |
Lịch sửSửa đổi
Vùng đất này từng là kinh đô Panduranga của Vương quốc Champa cổ.
Thị xã Phan Rang được thành lập theo đạo dụ của vua Khải Định ban hành ngày 4 tháng 8 năm 1917.
Trước năm 1976, Phan Rang là tỉnh lỵ của tỉnh Ninh Thuận. Từ năm 1976 đến năm 1991, khi tỉnh Ninh Thuận hợp nhất với tỉnh Bình Thuận (kể cả tỉnh Bình Tuy của Việt Nam Cộng hòa) thành tỉnh Thuận Hải thì Phan Rang không còn là tỉnh lỵ của tỉnh Ninh Thuận, mà thuộc tỉnh Thuận Hải.
Ngày 27 tháng 4 năm 1977 thị xã Phan Rang bị chia hai và hạ cấp xuống thành thị trấn Phan Rang, huyện lỵ huyện Ninh Hải, và thị trấn Tháp Chàm, huyện lỵ huyện An Sơn. Thị trấn Phan Rang là địa bàn 6 phường Mỹ Hương, Tấn Tài, Kim Định, Thanh Sơn, Phủ Hà, Đạo Long của thị xã cũ, còn thị trấn Tháp Chàm là địa bàn 3 phường Đô Vinh, Bảo An và Phước Mỹ của thị xã cũ.[2]
Thị xã Phan Rang được tái lập với tên mới là thị xã Phan Rang - Tháp Chàm, theo Quyết định số 45/HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng ngày 1 tháng 9 năm 1981, đồng thời với việc tái lập ba huyện là Ninh Sơn, Ninh Hải và Ninh Phước trên cơ sở 2 huyện An Sơn và Ninh Hải[3]. Lúc đó thị xã Phan Rang - Tháp Chàm gồm 9 phường: Bảo An, Đô Vinh, Phước Mỹ, Phủ Hà, Thanh Sơn, Mỹ Hương, Kinh Dinh, Đạo Long, Tấn Tài, và 3 xã: Văn Hải, Khánh Hải và Thành Hải (xã Khánh Hải về sau được chuyển về huyện Ninh Hải quản lý và trở thành thị trấn Khánh Hải năm 1994).
Ngày 30 tháng 10 năm 1982, xã Mỹ Hải và xã Đông Hải (huyện Ninh Hải) sáp nhập vào thị xã Phan Rang - Tháp Chàm theo quyết định số 204-HĐBT của Hội đồng Bộ trưởng[4]. Thị xã Phan Rang - Tháp Chàm lúc này có 9 phường (Bảo An, Đô Vinh, Phước Mỹ, Phủ Hà, Thanh Sơn, Mỹ Hương, Kinh Dinh, Đạo Long, Tấn Tài) và 5 xã (Văn Hải, Khánh Hải, Thành Hải, Mỹ Hải và Đông Hải)
Khi tỉnh Ninh Thuận được tái lập (1992), thị xã Phan Rang - Tháp Chàm trở lại là tỉnh lỵ của tỉnh Ninh Thuận.
Ngày 25 tháng 12 năm 2001, chuyển xã Đông Hải thành phường Đông Hải; thành lập phường Mỹ Đông từ một phần xã Mỹ Hải; thành lập phường Đài Sơn từ một phần phường Thanh Sơn và xã Thành Hải. Thị xã Phan Rang - Tháp Chàm có 12 phường (Bảo An, Đô Vinh, Phước Mỹ, Phủ Hà, Thanh Sơn, Mỹ Hương, Kinh Dinh, Đạo Long, Tấn Tài, Đông Hải, Mỹ Đông, Đài Sơn) và 3 xã (Văn Hải, Thành Hải và Mỹ Hải).[5]
Tháng 1 năm 2005, thị xã Phan Rang - Tháp Chàm được công nhận là đô thị loại 3.
Ngày 8 tháng 2 năm 2007, thị xã Phan Rang - Tháp Chàm trở thành thành phố theo Nghị định của Chính phủ.[6]
Ngày 16 tháng 4 năm 2007, thành phố Phan Rang - Tháp Chàm làm lễ công bố trở thành thành phố theo Nghị định của Chính phủ.
Ngày 21 tháng 1 năm 2008, chia xã Mỹ Hải thành 2 phường: Mỹ Hải và Mỹ Bình; chuyển xã Văn Hải thành phường Văn Hải. Thành phố Phan Rang - Tháp Chàm có 15 phường và 1 xã như hiện nay.[7]
Ngày 26 tháng 2 năm 2015, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 252/QĐ-TTg công nhận thành phố Phan Rang - Tháp Chàm là đô thị loại II trực thuộc tỉnh Ninh Thuận[8].
Địa lýSửa đổi
Vị trí địa lýSửa đổi
Phan Rang - Tháp Chàm cách Thành phố Hồ Chí Minh 350 km, cách Đà Lạt 110 km, cách Nha Trang 105 km và cách Hà Nội 1388 km.
_tr%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BB%93_t%E1%BB%89nh_Ninh_Thu%E1%BA%ADn.png)
- Phía Bắc giáp huyện Bác Ái và huyện Ninh Hải
- Phía Tây giáp huyện Ninh Sơn
- Phía Nam giáp huyện Ninh Phước
- Phía Đông giáp Biển Đông
Đặc điểm Khí hậu và đất đaiSửa đổi
Phan Rang có nhiều rặng núi bao quanh phía Bắc, phía Nam, phía Tây khiến cho gió mùa Đông-Bắc và gió mùa Tây-Nam là những gió đem mưa tới bị ngăn cản lại trước khi thổi đến Phan Rang. Các rặng núi trọc quanh Phan Rang đều phản chiếu lại nhiệt vào giữa lòng đồng bằng nên khí hậu nóng.
Độ ẩm trung bình hàng năm chừng 80%, các tháng khô khan nhất là từ tháng 1 đến tháng 3 dương lịch. Vào các tháng này, gió thổi rất mạnh. Vì đặc điểm này mà dân địa phương thường ví von "Gió như Phang, Nắng như Rang". Do đặc điểm này nên Phan Rang thích hợp trồng Nho, hành tỏi và có nhiều tiềm năng về điện gió.
Khí hậu Phan Rang rất khô và có lẽ là vùng khô hạn nhất Việt Nam. Lượng mưa hàng năm rất ít. Các chất "Bazơ" trao đổi không bị nước mưa cuốn trôi xuống sâu do đó pH của đất rất lớn: thường đất đai có pH trên 6 (những nơi khác do mưa nhiều nên pH của đất trung bình khoảng 5). Có những loại đất đặc biệt nhưng đất kiềm (pH > 7,5) chỉ có ở vùng Phan Rang. Đó là đất cà-giang.[9]
Diện tích và dân sốSửa đổi
- Diện tích: 78,8974 km² (2015)
- Dân số: 172.304 người (2015)
Đô thịSửa đổi
Phan Rang - Tháp Chàm chính thức trở thành Đô thị loại 3 vào năm 2007 và trở thành Đô thị loại 2 vào năm 2015[10].
Hiện nay trên địa bàn thành phố đã và đang hình thành một số khu đô thị mới như khu đô thị Bình Sơn Ocean Park, khu đô thị Đông Bắc Phan Rang...
Hình ảnhSửa đổi
Chợ Phan Rang
Một đường phố ở TP Phan Rang - Tháp Chàm.
Quảng trường 16 tháng 4 ở trung tâm thành phố.
Tượng đài ở quảng trường 16 tháng 4.
Trong một vườn Nho ở Phan Rang.
Đặc sản Ninh ThuậnSửa đổi
- Nho
- Nước mắm: Nước mắm nhĩ, mắm ruốc, mắm nêm
- Mực khô, mực một nắng
- Hành, tỏi - nổi tiếng tại Nhơn Hải, Thanh Hải huyện Ninh Hải và phường Văn Hải thành phố Phan Rang - Tháp Chàm
- Táo
- Dông
- Tôm giống - 2 vùng sản xuất tôm giống tại xã An Hải - Ninh Phước và xã Nhơn Hải - Ninh Hải
- Muối - Cánh đồng muối Cà Ná, Thuận Nam tại nơi nước biển có độ mặn lớn nhất Đông Dương
Chú thíchSửa đổi
- ^ “Mã số đơn vị hành chính Việt Nam”. Bộ Thông tin & Truyền thông. Truy cập ngày 10 tháng 4 năm 2012.
- ^ Quyết định 124-CP năm 1977 về việc hợp nhất và điều chỉnh địa giới một số huyện, thị xã thuộc tỉnh Thuận Hải
- ^ Quyết định 45-HĐBT năm 1981 về việc chia hai huyện An Sơn và Ninh Hải thành thị xã Phan Rang-Tháp Chàm và các huyện Ninh Sơn, Ninh Hải, Ninh Phước thuộc tỉnh Thuận Hải
- ^ Quyết định 204-HĐBT năm 1982 về việc phân vạch địa giới một số huyện và thị xã thuộc tỉnh Thuận Hải
- ^ Nghị định 99/2001/NĐ-CP về việc thành lập phường và điều chỉnh địa giới hành chính phường thuộc thị xã Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận
- ^ Nghị định 21/2007/NĐ-CP về việc thành lập thành phố Phan Rang - Tháp Chàm thuộc tỉnh Ninh Thuận
- ^ Nghị định số 08/2008/NĐ-CP của Chính phủ về việc điều chỉnh địa giới hành chính xã, phường, thành lập phường thuộc thành phố Phan Rang - Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận
- ^ Quyết định số 252/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Về việc công nhận thành phố Phan Rang - Tháp Chàm là đô thị loại II trực thuộc tỉnh Ninh Thuận
- ^ theo Thái Công Tụng
- ^ [1],Đồ án quy hoạch tổng phát triển Hệ thống đô thị và khu dân cư nông thôn tỉnh Ninh Thuận đến năm 2025
