Quốc tế ca (tiếng Pháp: L'Internationale) là bài tụng ca chủ nghĩa cánh tả. Nó từng là ngọn cờ của phong trào xã hội chủ nghĩa từ cuối thế kỉ 19, khi Đệ Nhị Quốc tế chấp nhận ca khúc là bài ca tranh đấu chính thức. Nguyên bản tiếng Pháp được sáng tác năm 1871 bởi Eugène Pottier (1816 – 1887) sau thất bại của Công xã Paris, một người Pháp theo chủ nghĩa vô chính phủ, hội viên của Đệ Nhất Quốc tế, sau này là một hội viên trong Hội đồng thành phố Công xã Paris).[1][2][3] Nhà xã hội người Bỉ Pierre Degeyter (1848 – 1932) phổ thơ thành nhạc năm 1888 (lúc ban đầu họ dự định hát theo điệu nhạc của bài La Marseillaise).

L'Internationale
Tiếng Việt: Quốc tế ca
"L'Internationale" trong phiên bản tiếng Pháp gốc
Tên khácL'Internationale (tiếng Pháp)
LờiEugène Pottier, 1871
NhạcPierre De Geyter, 1888
Được chấp nhận1890
Mẫu âm thanh
"Quốc tế ca" (phiên bản quốc tế)

Quốc tế ca đã trở thành bài hát quen thuộc trong cách mạng Xã hội chủ nghĩa. Tác phẩm được dịch ra nhiều ngôn ngữ, như Tiếng Trung Quốc, Tiếng Nga, thậm chí đã được dịch sang Tiếng Việt.

Tại nhiều quốc gia châu Âu, bài hát đã bị cấm vào đầu thế kỷ 20 vì liên hệ với chủ nghĩa cộng sản và có thông điệp lật đổ chính phủ tư bản.[1]

Phiên bản tiếng Nga được chọn làm quốc ca của Liên Xô từ năm 1917 đến 1944; khi Liên Xô chọn bài quốc ca khác ("Quốc ca Liên bang Xô viết") thì "Quốc tế ca" trở thành đảng ca của Đảng Cộng sản Liên Xô. Lời tiếng Nga do Aron Kots (Arkadiy Yakolevich Kots) soạn vào năm 1902 và được phổ biến trong một nguyệt san tiếng Nga in tại Luân Đôn.

"Quốc tế ca" được những người theo cánh tả như vô chính phủ, xã hội, cộng sản, dân chủ xã hội, công đoàn hát.[4][5] Nó cũng là bài ca cuộc Nổi dậy tại Đông Đức 1953 do phe đệ tứ lãnh đạo chống lại ách đế quốc chủ nghĩa Nga kiểu Stalin; của các sinh viên và công đoàn trong cuộc biểu tình tại Quảng trường Thiên An Môn năm 1989 chống đối chính phủ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Nhạc của bài Quốc tế ca vẫn còn thuộc bản quyền tại Pháp cho đến năm 2014, nhưng bản quyền không được các thành phần cánh tả tuân theo. Trong năm 2005 một nhà làm phim đã phải trả 1000 Euro để sử dụng bài này trong phim.

Lời tiếng Pháp Sửa đổi

Lời tiếng Pháp
Đoạn 1

Debout, les damnés de la terre
Debout, les forçats de la faim
La raison tonne en son cratère
C'est l'éruption de la fin

Du passé faisons table rase
Foules, esclaves, debout, debout
Le monde va changer de base
Nous ne sommes rien, soyons tout

C'est la lutte finale

Groupons-nous, et demain

L'Internationale

Sera le genre humain

Đoạn 2

Il n'est pas de sauveurs suprêmes
Ni Dieu, ni César, ni tribun
Producteurs, sauvons-nous nous-mêmes
Décrétons le salut commun
Pour que le voleur rende gorge
Pour tirer l'esprit du cachot
Soufflons nous-mêmes notre forge
Battons le fer quand il est chaud

C'est la lutte finale

Groupons-nous, et demain

L'Internationale

Sera le genre humain

Đoạn 3

L'état comprime et la loi triche
L'impôt saigne le malheureux
Nul devoir ne s'impose au riche
Le droit du pauvre est un mot creux
C'est assez, languir en tutelle
L'égalité veut d'autres lois
Pas de droits sans devoirs dit-elle
Egaux, pas de devoirs sans droits

C'est la lutte finale

Groupons-nous, et demain

L'Internationale

Sera le genre humain

Đoạn 4

Hideux dans leur apothéose
Les rois de la mine et du rail
Ont-ils jamais fait autre chose
Que dévaliser le travail
Dans les coffres-forts de la bande
Ce qu'il a créé s'est fondu
En décrétant qu'on le lui rende
Le peuple ne veut que son dû.

C'est la lutte finale

Groupons-nous, et demain

L'Internationale

Sera le genre humain

Đoạn 5

Les rois nous saoulaient de fumées
Paix entre nous, guerre aux tyrans
Appliquons la grève aux armées
Crosse en l'air, et rompons les rangs
S'ils s'obstinent, ces cannibales
A faire de nous des héros
Ils sauront bientôt que nos balles
Sont pour nos propres généraux

C'est la lutte finale

Groupons-nous, et demain

L'Internationale

Sera le genre humain

Đoạn 6

Ouvriers, paysans, nous sommes
Le grand parti des travailleurs
La terre n'appartient qu'aux hommes
L'oisif ira loger ailleurs
Combien, de nos chairs se repaissent
Mais si les corbeaux, les vautours
Un de ces matins disparaissent
Le soleil brillera toujours.

C'est la lutte finale

Groupons-nous, et demain

L'Internationale

Sera le genre humain

Lời tiếng Nga Sửa đổi

Интернационал
Internatsional
 
"Quốc tế ca" trên một cuốn sách âm nhạc năm 1951.

Quốc ca của   Liên Xô

Quốc ca khu vực của   Nga Xô viết


Đảng ca của   ĐCS Liên Xô
LờiArkady Kots, 1902
NhạcPierre Degeyter, 1888
Được chấp nhận1918 (Nga Xô viết)
1922 (Liên Xô)
Cho đến1944
Mẫu âm thanh
"The Internationale"
Вставай проклятьем заклейменный,
Весь мир голодных и рабов !
Кипит наш разум возмущённый
И в смертный бой вести готов.
Весь мир насилья мы разрушим
До основанья, а затем
Мы наш мы новый мир построим,
Кто был никем тот станет всем!
Припев:
Это есть наш последний
И решительный бой;
С Интернационалом
Воспрянет род людской!

II

Никто не даст нам избавленья:
Ни бог, ни царь и не герой
Добьёмся мы освобожденья
Своею собственной рукой.
Чтоб свергнуть гнёт рукой умелой,
Отвоевать своё добро,-
Вздувайте горн и куйте смело,
Пока железо горячо!
Припев:

III

Довольно кровь сосать вампиры,
Тюрьмой, налогом нищетой!
У вас — вся власть, все блага мира,
А наше право — звук пустой !
Мы жизнь построим по иному-
И вот наш лозунг боевой:
Вся власть народу трудовому!
А дармоедов всех долой!
Припев:

IV

Презренны вы в своём богатстве,
Угля и стали короли!
Вы ваши троны тунеядцы,
На наших спинах возвели.
Заводы, фабрики, палаты -
Всё нашим создано трудом.
Пора! Мы требуем возврата
Того что взято грабежём.
Припев:

V

Довольно, королям в угоду,
Дурманить нас в чаду войны!
Война тиранам ! Мир Народу!
Бастуйте армии сыны!
Когда ж тираны нас заставят
В бою геройски пасть за них -
Убийцы в вас тогда направим
Мы жерла пушек боевых!
Припев:

VI

Лишь мы, работники всемирной
Великой армии труда!
Владеть землёй имеем право,
Но паразиты — никогда!
И если гром великий грянет
Над сворой псов и палачей,
Для нас всё также солнце станет
Сиять огнём своих лучей.
Припев:
Это есть наш последний
И решительный бой;
С Интернационалом
Воспрянет род людской!

Chuyển tự La-tinh: Sửa đổi

Vstavay proklyat'yem zakleymennyy,
Ves' mir golodnykh i rabov !
Kipit nash razum vozmushchonnyy
I v smertnyy boy vesti gotov.
Ves' mir nasil'ya my razrushim
Do osnovan'ya, a zatem
My nash my novyy mir postroim,
Kto byl nikem tot stanet vsem!
Eto yest' nash posledniy
I reshitel'nyy boy;
S Internatsionalom
Vospryanet rod lyudskoy!
II
Nikto ne dast nam izbavlen'ya:
Ni bog, ni tsar' i ne geroy
Dob'yomsya my osvobozhden'ya
Svoyeyu sobstvennoy rukoy.
Chtob svergnut' gnot rukoy umeloy,
Otvoyevat' svoyo dobro, -
Vzduvayte gorn i kuyte smelo,
Poka zhelezo goryacho!
Eto yest' nash posledniy
I reshitel'nyy boy;
S Internatsionalom
Vospryanet rod lyudskoy!
III
Dovol'no krov' sosat' vampiry,
Tyur'moy, nalogom nishchetoy!
U vas — vsya vlast', vse blaga mira,
A nashe pravo — zvuk pustoy !
My zhizn' postroim po inomu -
I vot nash lozung boyevoy:
Vsya vlast' narodu trudovomu!
A darmoyedov vsekh doloy!
Eto yest' nash posledniy
I reshitel'nyy boy;
S Internatsionalom
Vospryanet rod lyudskoy!
IV
Prezrenny vy v svoyom bogatstve,
Uglya i stali koroli!
Vy vashi trony tuneyadtsy,
Na nashikh spinakh vozveli.
Zavody, fabriki, palaty -
Vso nashim sozdano trudom.
Pora! My trebuyem vozvrata
Togo chto vzyato grabezhom.
Eto yest' nash posledniy
I reshitel'nyy boy;
S Internatsionalom
Vospryanet rod lyudskoy!
V
Dovol'no, korolyam v ugodu,
Durmanit' nas v chadu voyny!
Voyna tiranam ! Mir Narodu!
Bastuyte armii syny!
Kogda zh tirany nas zastavyat
V boyu geroyski past' za nikh -
Ubiytsy v vas togda napravim
My zherla pushek boyevykh!
Eto yest' nash posledniy
I reshitel'nyy boy;
S Internatsionalom
Vospryanet rod lyudskoy!
VI
Lish' my, rabotniki vsemirnoy
Velikoy armii truda!
Vladet' zemloy imeyem pravo,
No parazity — nikogda!
I yesli grom velikiy gryanet
Nad svoroy psov i palachey,
Dlya nas vso takzhe solntse stanet
Siyat' ognom svoikh luchey.
Eto yest' nash posledniy
I reshitel'nyy boy;
S Internatsionalom
Vospryanet rod lyudskoy!

Lời tiếng Trung Sửa đổi

(1)

起来,饥寒交迫的奴隶!

起来,全世界受苦的人!

满腔的热血已经沸腾,

要为真理而斗争!

旧世界打个落花流水,

奴隶们起来,起来!

不要说我们一无所有,

我们要做天下的主人!

这是最后的斗争,

团结起来到明天,

英特纳雄耐尔

就一定要实现!

这是最后的斗争,

团结起来到明天,

英特纳雄耐尔

就一定要实现!

(2)

从来就没有什么救世主,

也不靠神仙皇帝!

要创造人类的幸福,

全靠我们自己!

我们要夺回劳动果实,

让思想冲破牢笼!

快把那炉火烧得通红,

趁热打铁才能成功!

这是最后的斗争,

团结起来到明天,

英特纳雄耐尔

就一定要实现!

这是最后的斗争,

团结起来到明天,

英特纳雄耐尔

就一定要实现!

(3)

是谁创造了人类世界?

是我们劳动群众!

一切归劳动者所有,

哪能容得寄生虫?!

最可恨那些毒蛇猛兽,

吃尽了我们的血肉!

一旦把它们消灭干净,

鲜红的太阳照遍全球!

这是最后的斗争,

团结起来到明天,

英特纳雄耐尔

就一定要实现!

Lời tiếng Việt Sửa đổi

Nguyễn Ái Quốc, Trần Phú dịch lời bài hát ra tiếng Việt

Theo một số tài liệu thì Nguyễn An Ninh (1899-1943) là người đầu tiên dịch “Quốc tế ca” ra tiếng Việt. Nguyễn An Ninh là nhà yêu nước, trí thức Nam bộ, từng du học ở Pháp, có quen biết Nê-ru (Ấn Độ) và có quan hệ với Nguyễn Ái Quốc.

Về nước, ông mở tờ báo “Chuông rạn” (Cloche fêlée) tuyên truyền chống Pháp và tổ chức hội kín, bị Pháp bắt giam 5 lần và lần cuối cùng mất trong nhà tù Côn Đảo (1943). Hiện có một bản “Quốc tế ca” dùng thể thơ song thất lục bát, chưa rõ ai dịch và dịch từ lúc nào, rất ít được phổ biến. Phải chăng, đây là bản dịch của Nguyễn An Ninh?

Theo một số tài liệu khác thì năm 1925 (hay 1926?), “Quốc tế ca” lần đầu tiên được Nguyễn Ái Quốc dịch ra tiếng Việt. Người đã dùng thể thơ dân tộc lục bát dịch lời thơ “Quốc tế ca” để dễ truyền bá trong quần chúng, vì một lẽ đơn giản là dân ta hầu hết đều “mù” nhạc.

Không rõ Người đã dịch từ tiếng Pháp hay tiếng Nga mà cũng chỉ dịch 3 khổ thơ 1, 2, 6 (như Kôt-xơ đã chọn dịch). Cũng có người cho rằng, Nguyễn Ái Quốc chỉ dịch khổ 1 và khổ thơ này được phổ biến rộng rãi trong nước từ 1930, còn 2 khổ thơ 2 và 6 lại do một người khác dịch. Năm 1926, Phan Trọng Bình sang dự lớp huấn luyện chính trị do “đồng chí Vương” (tức Nguyễn Ái Quốc) mở ở Quảng Châu. Ông đã dịch “Quốc tế ca” ra tiếng Việt, lời theo đúng giai điệu âm nhạc và chỉ dịch khổ 1. Bản dịch này không được phổ biến trong nước (TKĐ đã giới thiệu trên Báo Nghệ Tĩnh số 700, ngày 22/3/1983).

Còn bản dịch “Quốc tế ca” hiện ta đang hát? Theo tài liệu của Trường Chinh lưu tại Viện Bảo tàng Cách mạng (Hà Nội) thì: “Tác giả bản dịch “Quốc tế ca” theo nhạc mà nhân dân Việt Nam vẫn hát ngày nay là đồng chí Trần Phú – Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng Cộng sản Đông Dương. Đồng chí đã dịch trong thời gian học ở Liên Xô từ năm 1927-1930. Đồng chí Lê Hồng Phong và Trần Bình Long đã sửa bản dịch của đồng chí Trần Phú cho sát nghĩa, đúng nhạc hơn”. Bản này cũng chỉ dịch khổ thơ thứ nhất. Bản dịch từ đoạn 2 trở về sau thuộc về Ngô Hoàng Gia Bảo.

Lời bài hát Sửa đổi

Đoạn 1:

Vùng lên! Hỡi các nô lệ ở thế gian
Vùng lên! Hỡi ai cực khổ bần hàn
Sục sôi nhiệt huyết trong tim đầy chứa rồi
Quyết phen này sống chết mà thôi.
Chế độ xưa ta mau phá sạch tan tành
Toàn nô lệ, vùng đứng lên đi
Nay mai cuộc đời của toàn dân khác xưa
Bao nhiêu lợi quyền ắt qua tay mình

Điệp khúc:

Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-téc-na-xi-ông-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai

Đoạn 2:

Những tên quỷ đói tham lam đội lốt người
Tàn sát đánh thuế, bóc lột lao động
Thủ tiêu, tàn sát dân lành và nô lệ
Bè lũ hung tàn đế quốc sài lang
Chúng chặt đầu, hung tợn và cướp bóc dã man
Ngọn cờ loang máu rên xiết kêu than
Chiến đấu chống lại quân thù tàn ác kia
Nguyện đem máu thù tưới lên ruộng đồng

Điệp khúc:

Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-téc-na-xi-ông-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai

Đoạn 3:

Chẳng ai sẽ cứu chúng ta khỏi hiểm nguy
Chẳng ai không chúa cũng không anh hùng
Vùng lên hỡi các dân tộc và nô lệ
Bằng sức lao động chân chính của ta.
Để phá tan xiềng xích nô lệ hung tàn
Để giành lại quyền lợi của chúng ta
Bước tiến - Đánh tan quân thù tàn ác kia !
Bao nhiêu lợi quyền ắt qua tay mình

Điệp khúc:

Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-téc-na-xi-ông-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai

Đoạn 4:

Chặn ngay, bè lũ xâm lăng, và giết người
Chặn ngay, những chiếc cánh bay quân thù
Sục sôi nhiệt huyết trong tâm đầy chứa rồi
Quyết phen này sống chết mà thôi
Hãy xây dựng một nhà nước của nhân dân
Và đây là khẩu hiệu của chúng ta:
Nông dân, thợ thuyền, công nhân đoàn kết lại
Bao nhiêu lợi quyền ắt qua tay mình!

Điệp khúc:

Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-téc-na-xi-ông-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai


Đoạn 5:

Vọng lên tiếng súng căm hờn của đấu tranh
Gào thét, đứng lên giành lại hòa bình
Vùng lên, đoàn kết đấu tranh và chống lại
Hãy chấm dứt sự nghèo đói của ta
Hãy phất cao cờ tranh đấu của chúng ta
Hãy thổi bùng lên ngọn lửa tháng Mười
Lê-nin dẫn đường nhân dân vượt khó khăn
Từ trong bão giông tiến lên huy hoàng!

Điệp khúc:

Đấu tranh này là trận cuối cùng
Kết đoàn lại để ngày mai
Lanh-téc-na-xi-ông-na-lơ
Sẽ là xã hội tương lai


Đoạn 6:

Vùng lên hãy phất cao ngọn cờ đấu tranh
Vững bước tiến theo ngọn cờ của Đảng
Tự do hạnh phúc độc lập ta quyết giành
Cuộc sống chúng ta bừng sáng mùa xuân
Đảng đã cho ta một mùa xuân đầy ước vọng
Đảng truyền cho ta niềm tin, tương lai
Thế giới quanh ta huy hoàng ngàn :tiếng ca
Vầng dương hé sáng khắp nơi có Đảng

Điệp khúc:

Phất cao ngọn hồng kỳ thắm tươi
Đảng của ta đã dẫn đường
Tổ quốc tươi đẹp phát triển
Chúng ta nguyện sẽ cống hiến!
Phất cao ngọn hồng kỳ thắm tươi
Đảng của ta đã chỉ lối
Hạnh phúc độc lập và tự do
Quyết xây đất nước tươi đẹp!

Tham khảo Sửa đổi

  1. ^ a b Phóng sự Quốc tế: Bài Quốc tế ca. Truyền hình Nhân dân. ngày 2 tháng 5 năm 2017. Truy cập ngày 14 tháng 4 năm 2020.
  2. ^ Nic Maclellan. Louise Michel: Rebel Lives. Ocean Press. tr. 7, 89.
  3. ^ Donny Gluckstein. “Decyphering 'The Internationale'.
  4. ^ World Book Encyclopedia, 2018 ed., s.v. "Internationale, The"
  5. ^ “The International Anarchist Congress, Amsterdam, 1907” (PDF). www.fdca.it. Truy cập ngày 7 tháng 12 năm 2018.

Liên kết ngoài Sửa đổi