Wikipedia

Shah Jahan

Shahab-ud-din Muhammad Shah Jahan I (cũng được gọi là Shah Jehan hay Shahjehan) (5 tháng 1, 1592 - 31 tháng 1 năm 1666) là vua của đế quốc Mogul ở tiểu lục địa Ấn Độ từ năm 1628 đến 1658. Cái tên Shah Jahan theo tiếng Ba Tư nghĩa là "Chúa tể của thế giới". Dưới thời của ông, người Mogul đạt đến đỉnh cao về thành tựu kiến ​​trúc và văn hóa.

Shah Jahan
Hoàng đế Ấn Độ
Hoàng đế Mogul
Tại vị1628 - 1658
Tiền nhiệmJahangir
Kế nhiệmAurangzeb
Thông tin chung
Sinh5 tháng 1, 1592
Lahore
Mất31 tháng 1 năm 1666 (74 tuổi)
Agra
An tángTaj Mahal
Thê thiếpAkbarabadi Mahal (mất 1677)
Kandahari Mahal (sinh 1594, cưới 1609)
Mumtaz Mahal (sinh 1593, cưới 1612, mất 1631)
Hasina Begum Sahiba (mất 1617)
Muti Begum Sahiba
Qudsia Begum Sahiba
Fatehpuri Mahal Sahiba (mất sau 1666)
Sarhindi Begum Sahiba (mất sau 1650)
Shrimati Manbhavathi Baiji Lal Sahiba (mất 1626)
Lilavati Baiji Lal Sahiba (mất trước 1627)[1]
Zinat-un-Nissa
Hậu duệ
Tên đầy đủ
Shahab-ud-din Muhammad Shah Jahan
Hoàng tộcVương triều Mogul
Thân phụJahangir
Thân mẫuCông chúa Manmati[2]

Tiểu sửSửa đổi

Năm 1622, cuộc tạo phản vua cha Jahangir của Shah Jahan thất bại, phải hòa giải và vào năm 1628 ông lên ngôi ở Agra. Triều đại của ông mở mang bờ cõi tới tận cao nguyên Deccan ở Đông Ấn Độ, và sau đó Shah Jahan là vị Hoàng đế Mogul đầu tiên thống nhất được toàn bộ bán đảo Ấn Độ. Đó cũng là thời gian mà Đế quốc lên tới đỉnh cao hoàng kim của nó. Tuy nhiên, năm 1653, ông lại mất thành phố Kandahar và Afghanistan về tay đế quốc Ba Tư.

 
Đền Taj Mahal được nhà vua xây dựng để làm lăng mộ cho người vợ quá cố của ông là Mumtaz Mahal. Đền này cũng là lăng mộ cho Shah Jahan sau này

Là một trong những Hoàng đế kiệt xuất của vương triều Mogul, Shah Jahan rất quan tâm đến nghệ thuật và kiến trúc đã được thể hiện trong việc xây dựng các thánh đường và lăng tẩm lớn như Taj Mahal ở Agra, lăng mộ dành cho người vợ yêu quý của ông là Mumtaz Mahal (1593-1631). Nhà vua dời đô từ Agra tới thành phố Delhi, tái thiết lại thành Shjahanabad, và cho xây dựng một pháo đài tại đây, thường được gọi là Pháo đài Đỏ. Mặc dù Shah Jahan là tín đồ Hồi giáo, Ấn Độ giáo rất được ưa chuộng; hội họa và văn học phát triển và các cung điện nổi tiếng với vẻ đẹp hoành tráng.

Tuy nhiên, cũng như Jahangir, Shah Jahan là một ông vua tàn bạo vô độ, và trong thời gian ông trị vì nhân dân đã phải gánh chịu đủ thứ thuế má, lao dịch, binh dịch. Năm 1658, Shah Jahan ngã bệnh, những người con của ông đã chém giết lẫn nhau để giành ngai vàng, đó là một nguyên nhân dẫn đến sự xuống dốc của nhà Môgôn. Cuối cùng, người con thứ tư Aurangzeb lên ngôi và giam vua cha vào pháo đài Agra. Shah Jahan qua đời 7 năm sau (1666), được mai táng ở đền Taj Mahal.

Gia đìnhSửa đổi

Thân phụ : Jahangir

Thân mẫu : Công chúa Manmati , tên là Jagat Gosain được tôn xưng Bilqis Makani, có nghĩa là "Quý phu nhân của nơi Thần thánh Pure Abodes".

Thê thiếp :

  1. Kandahari Mahal ( 1593 - ? ) , là Công chúa của triều đại Safavid nổi tiếng. Kết hôn vào ngày 8/11/1610 tại Agra.
  2. Mumtaz Mahal ( 1593 - 1631 ) , hôn phối chính thức và là người vợ được sủng ái nhất , cũng là mẹ của hoàng đế kế nhiệm , cưới vào năm 1612. Khi bà qua đời , Hoàng đế Shah Jahan đã xây dựng Taj Mahal làm lăng mộ cho bà được coi là tượng đài của tình yêu bất diệt.
  3. Akbarabadi Mahal ( ? - 1677 ) , người vợ được cưới hỏi thứ ba , con gái của Mirza Iraj, người giữ tước hiệu Shahnawaz Khan. Kết hôn vào ngày 2 tháng 9 năm 1617 , được chôn cất trong vườn Sirhindi.
  4. Một số người vợ lẽ khác.

Con cái :

  1. Parhez Banu Begum ( 1611 - 1675 ) , trưởng nữ và là con đầu lòng , đứa con duy nhất của Kandahari Mahal.
  2. Hur-ul-Nisa Begum ( 1613 - 1616 ) , con gái thứ hai và là con đầu lòng của Mumtaz Mahal. Mất do bệnh đậu mùa.
  3. Jahanara Begum ( 1614 - 1681 ) , con gái thứ ba do Mumtaz Mahal sinh , người con gái được Hoàng đế yêu thích nhất. Bà là người có ảnh hưởng chính trị lớn trong thời kỳ trị vì của cha và được mô tả là "người phụ nữ quyền lực nhất trong đế chế" vào thời điểm đó.
  4. Dara Shikoh ( 1615 - 1659 ) , con trai trưởng do Mumtaz Mahal sinh và là Thái tử đương nhiệm , là tác giả của tác phẩm Nơi hợp lưu của hai biển. Bị chính em trai ruột ( Aurangzeb ) hành hình vào ngày 30 tháng 8 năm 1659.
  5. Shah Shuja ( 1616 - 1661 ) , con trai thứ hai với Mumtaz Mahal. Ông là thống đốc của Bengal và Odisha.
  6. Roshanara Begum ( 1617 - 1671 ), con gái thứ tư do Mumtaz Mahal sinh. Sau khi Aurangzeb lên ngôi vào năm 1658, Roshanara được phong tước hiệu Padshah Begum và trở thành Đệ nhất phu nhân của Đế chế Mughal. Bị đầu độc bởi em trai Aurangzeb vaò năm 1671.
  7. Aurangzeb ( 1618 - 1707 ) , kế vị và là hoàng đế thứ sáu của Đế chế Mogul.
  8. Jahan Afroz ( 1619 - 1621 ) , con trai thứ năm và là đứa con duy nhất của Akbarabadi Mahal.
  9. Izad Bakhsh ( 1619 - 1621 ) , chết yểu , không rõ mẹ.
  10. Surayya Banu Begum ( 1621 - 1628 ) , con gái thứ năm do Mumtaz Mahal sinh , chết vì đậu mùa khi lên 7 tuổi.
  11. Một hoàng tử ( 1622 ) không rõ mẹ , chết ngay khi sinh.
  12. Murad Bakhsh ( 1624 - 1661 ) , con trai thứ sáu , do Mumtaz Mahal sinh. Bị Aurangzeb hành quyết tại Pháo đài Gwalior.
  13. Một hoàng tử ( 1626 - 1628 ) , không rõ mẹ , chết yểu.
  14. Daulat Afza ( 1628 - 1629 ) , mẹ là Mumtaz Mahal , chết yểu.
  15. Husnara Begum ( 1629 - 1630 ) , mẹ là Mumtaz Mahal , chết yểu.
  16. Gauhar Aya Begum ( 1631 - 1706 ) , con gái thứ mười bốn. Mumtaz Mahal đã mất sau khi sinh cô. Sống sót sau cuộc chiến tranh giành quyền lực. Bà qua đời ở Shahjahanabad vào năm 1706.
  17. Purhanara Begum ( mất sau 1666 ) , không rõ thông tin.
  18. Nazazarara Begum ( ? ) , không rõ thông tin.

Tham khảoSửa đổi

  • Ngọc Lê (chủ biên) 1001 nhân vật và sự kiện lịch sử thế giới. Phần: Shah Jahan (1592-1666), Nhà xuất bản Văn hóa thông tin, tr. 360.
  1. ^ Mughal genealogy
  2. ^ Shah Jahan. Britannica Concise.

Liên kết ngoàiSửa đổi

Shah Jahan
Sinh: , 5 tháng 1 năm 1592 Mất: , 31 tháng 1 năm 1666
Tước hiệu
Tiền nhiệm
Jahangir 		Hoàng đế Mogul
1627-1658 		Kế nhiệm
Aurangzeb
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Shah_Jahan&oldid=69565095”