Trần Tiến (diễn viên)
Trần Tiến (30 tháng 11 năm 1937 – 22 tháng 1 năm 2023) là nghệ sĩ kịch nói nổi tiếng Việt Nam, được biết đến qua vai Đế Thích trong Hồn Trương Ba da hàng thịt và Đại Cát trong vở Quẫn. Ông được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân vào năm 1993.
| Trần Tiến | |
|---|---|
 | |
| Thông tin cá nhân | |
| Sinh | |
Ngày sinh | 30 tháng 11, 1937 |
Nơi sinh | Hà Nội, Liên bang Đông Dương |
| Mất | |
Ngày mất | 22 tháng 1, 2023 (85 tuổi) |
Nơi mất | Hà Nội |
| Giới tính | nam |
| Quốc tịch |  Việt Nam |
| Nghề nghiệp | Diễn viên sân khấu |
| Gia đình | |
Hôn nhân | Lê Kim Nhung (trước 1970) |
Con cái | Trần Lê Vân Trần Mai Khanh Trần Lê Vi |
| Lĩnh vực | |
| Khen thưởng |  Huân chương Lao động hạng Nhất |
| Danh hiệu | Nghệ sĩ Nhân dân (1993) |
| Sự nghiệp sân khấu | |
| Năm hoạt động | 1962 – 2012 |
| Thành viên của | Nhà hát Kịch Việt Nam |
| Vai diễn | Đế Thích trong Hồn Trương Ba da hàng thịt |
Tiểu sử
sửaTrần Tiến[a] sinh ngày 30 tháng 11 năm 1937 tại Hà Nội,[1][2] trong gia đình có ba anh em, từng theo học tại trường Trung học cơ sở Trưng Vương và trường Bưởi.[3]
Sự nghiệp
sửaTrần Tiến bắt đầu hoạt động nghệ thuật từ 1954, khởi đầu với Chèo với một số vai diễn hề gậy, hề chèo ấn tượng. Thế Lữ và Đào Mộng Long đã phát hiện năng khiếu của Trần Tiến nên đã khuyến khích ông đến với kịch nói và sau này là điện ảnh.[4] Năm 1961, ông học khóa diễn viên Trường Nghệ thuật Sân khấu cùng Thế Anh, Ngọc Hiền, Cao Khương, Đoàn Dũng, Trọng Khôi, Thanh Tú, Mỹ Dung,...
Đến năm 1993, ông được nhà nước Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân.
Năm 1997, Trần Tiến được Nhà nước tặng Huân chương Lao động hạng Nhất.[5]
Trần Tiến là diễn viên công tác tại Nhà hát kịch Trung ương, đến năm 2012 thì nghỉ hưu.[6]
Đời tư
sửaTrần Tiến là em trai của nghệ sĩ Trần Văn Nghĩa, nguyên Giám đốc Nhà hát Múa rối Trung ương.[5] Ông sau đó đã kết hôn với nghệ sĩ Lê Mai khi họ cùng công tác ở Đoàn Kịch nói Trung ương,[5][7] họ có với nhau 3 người con gái đều là các nghệ sĩ nổi tiếng. Năm 1970 hai người ly hôn, nhưng vì hoàn cảnh sống khó khăn nên họ vẫn sống chung nhà cho đến khi con gái lớn là Lê Vân kết hôn.[7]
Sau khi Lê Vân phát hành cuốn tự truyện "Lê Vân, yêu và sống", cuộc sống của Trần Tiến có sự đảo lộn, trong cuốn sách Lê Vân miêu tả ông là một người bố không tốt khiến ông rất buồn bực. Lê Vân công khai xin lỗi ông qua báo chí, mối quan hệ gia đình cũng dần bình thường trở lại.[8] Ông an hưởng tuổi già với một người phụ nữ tên Hạnh, bà rất được Lê Khanh kính phục.
Trần Tiến qua đời vào ngày 22 tháng 1 năm 2023 (mùng 1 Tết Nguyên Đán) tại Hà Nội, hưởng thọ 86 tuổi.[5][9][10] Trong 5 năm trước khi qua đời, ông đã mắc bệnh giãn phế nang và phải sống chung bình oxy trong suốt quãng thời gian đó.[11]
Tác phẩm
sửaKịch tiêu biểu
sửa| Năm | Tác phẩm | Vai | Tác giả | Đạo diễn | Nguồn |
|---|---|---|---|---|---|
| 1960 | Quẫn | Đại Cát | Lộng Chương | NSND Trần Hoạt | |
| 1965 | Lửa hậu phương | Đức | Kính Dân | Mạnh Linh, NSƯT Lại Phú Cương | |
| 1970 | Chuông đồng hồ điện Kremlin | Hoài Nghi | Nikolai Pogodin | Lesli | |
| 1979 | Nguyễn Trãi ở Đông Quan | Nguyễn Trãi | Nguyễn Đình Thi | NSND Nguyễn Đình Nghi | |
| 1981 | Hồn Trương Ba, da hàng thịt | Đế Thích | Lưu Quang Vũ | NSND Nguyễn Đình Nghi | |
| Kén rể | Cố vấn tình yêu | ||||
| Đứng gác dưới đèn neon | Cao bồi | ||||
| Người cha thô bạo | Người cha |
Phim
sửa| Năm | Tựa đề | Vai diễn | Đạo diễn | Định dạng |
|---|---|---|---|---|
| 1966 | Nguyễn Văn Trỗi | Chủ sự Tổng nha cảnh sát | NSND Bùi Đình Hạc, NSƯT Lý Thái Bảo | Điện ảnh |
| 1973 | Hoa Thiên Lý | Mích | NSND Bùi Đình Hạc | |
| 1979 | Tự thú trước bình minh | Mạnh Viên | NSND Phạm Kỳ Nam | |
| 1982 | Cuộc chia tay mùa hạ | Trần Hà | NSƯT Nguyễn Ngọc Trung | |
| 1987 | Thằng Bờm | Thầy đồ | NSƯT Lê Đức Tiến | |
| 1995 | Đất nước đứng lên | Drăng-hă Drăng-hơm | NSƯT Hồ Thái, NSƯT Đặng Việt Bảo | |
| 1997 | 5 ngày làm Thượng Đế | Thượng đế | Điện ảnh truyền hình | |
| 1998 | Chuyện làng Nhô | NSƯT Đặng Việt Bảo | Phim truyền hình | |
| Dòng trong dòng đục | Bàng Trọng | Nguyễn Thế Hồng | ||
| 1999 | Lên giời | NSND Phạm Thanh Phong | Điện ảnh truyền hình | |
| Những người săn lùng cái đẹp | NSND Nguyễn Khải Hưng | |||
| 2000 | Dạy chồng | Đỗ Minh Tuấn | ||
| Những người con hiếu thảo | Ông Cầm | NSND Trần Phương | ||
| 2001 | Đổi chỗ | Phạm Gia Phương | ||
| Chiều tàn thu muộn | NSND Phạm Thanh Phong, NSƯT Vũ Trường Khoa | Phim truyền hình | ||
| 2002 | Hà Nội 12 ngày đêm | Nhà văn Phan | NSND Bùi Đình Hạc | Điện ảnh |
| 2004 | Cô gái đến từ Băng cốc | NSƯT Mai Hồng Phong | Phim truyền hình | |
| 2006 | Đèn vàng | Bố của Thư | ||
| 2008 | Tiền ơi | Bụt | Phạm Đông Hồng | Phim Tết |
| 2010 | Bi, đừng sợ! | Ông nội Bi | Phan Đăng Di | Điện ảnh |
Ghi chú
sửa- ^ Theo danh sách phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân năm 1993 thì tên đầy đủ của ông là Trần Văn Tiến.
Tham khảo
sửa- ^ Nguyễn Hiếu (3 tháng 3 năm 2023). “NSND Trần Tiến: Một cuộc đời đa sắc”. Đại Đoàn Kết. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 9 năm 2024. Truy cập ngày 10 tháng 9 năm 2024.
- ^ Thúy Phương - Phạm Hưng (27 tháng 1 năm 2023). “Nghệ sĩ nghẹn ngào tiễn biệt NSND Trần Tiến trong ngày mồng 6 Tết”. Dân Việt. Lưu trữ bản gốc ngày 10 tháng 9 năm 2024. Truy cập ngày 10 tháng 9 năm 2024.
- ^ “Chủ tịch Quốc hội dự Lễ kỷ niệm 100 năm thành lập và trao Huân chương Độc lập hạng Nhất cho trường THCS Trưng Vương (Hà Nội)”. quochoi.vn. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2022.
- ^ cand.com.vn. “Vẫn vậy, Trần Tiến thuở nào...”. Báo Công an Nhân dân điện tử. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2022.
- ^ a b c d Hà Chi (23 tháng 1 năm 2023). “NSND Trần Tiến - cây đại thụ của sân khấu kịch Việt Nam đã qua đời”. Báo Nhân Dân. Truy cập ngày 23 tháng 1 năm 2023.
- ^ “NSND Trần Tiến: "Điều quan trọng nhất là phải dám dấn thân cho nghệ thuật"”. Báo Sống trẻ (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2022.
- ^ a b “NSƯT Lê Mai kể về cuộc ly hôn lạ lùng với NSND Trần Tiến”. VietNamNet. 20 tháng 10 năm 2015. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2022.
- ^ “NSND Trần Tiến đớn đau vì tự truyện Lê Vân”. Báo điện tử VnExpress. Truy cập ngày 11 tháng 4 năm 2022.
- ^ Vi Anh (23 tháng 1 năm 2023). “NSND Trần Tiến - bố NSND Lê Khanh qua đời”. Dân Trí.
- ^ Đỗ Quyên (23 tháng 1 năm 2023). “Thông tin lễ tang NSND Trần Tiến”. Báo Tiền Phong. Truy cập ngày 23 tháng 1 năm 2023.
- ^ Hà Thu (23 tháng 1 năm 2023). “Nghệ sĩ sân khấu Trần Tiến qua đời”. VnExpress. Truy cập ngày 23 tháng 1 năm 2023.
 |
Bài viết tiểu sử này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. |