Vương cung thánh đường

Vương cung Thánh đường là một danh hiệu tôn vinh đặc biệt mà Giáo hoàng dành cho một số nhà thờ hoặc thánh địa xét theo tính cách cổ kính, tầm quan trọng trong lịch sử và ý nghĩa tâm linh đối với Giáo hội Công giáo Rôma. Phần lớn vương cung thánh đường là nhà thờ chính tòa, nhưng không phải nhà thờ chính tòa nào cũng là vương cung thánh đường. Hầu hết các vương cung thánh đường trên thế giới đều là Tiểu vương cung thánh đường (Minor Basilica) duy chỉ bốn nơi có được danh hiệu Đại vương cung thánh đường (Major Basilica), đều nằm tại Roma.

Nhà thờ chính tòa Đức Bà Sài Gòn - một tiểu vương cung Thánh đường tại Việt Nam

Từ nguyên

xem thêm : Danh sách Vương cung thánh đường Công giáo

Trong tiếng Hy Lạp, basilikè có nghĩa là cổng vương cung. Thời xưa, người dân La Mã gọi basilica là một dạng kiến trúc công cộng chứ chưa phải là tôn giáo, đó là công trình chia thành nhiều dãy song song, làm thành một quảng trường có mái che. Tại đây người ta gặp nhau, sinh hoạt, bàn bạc công việc.

Ngày nay, "basilica" thường được hiểu là một công trình tôn giáo của đạo Công giáo La Mã, tiếng Việt gọi là "vương cung thánh đường". Một vương cung thánh đường có thể là một nhà thờ chính tòa, cũng có thể là một nhà thờ bình thường.

Kiến trúc

Hầu hết các vương cung thánh đường Công giáo đều là các nhà thờ có kiến trúc to lớn và/hoặc cổ kính. Mặt bằng các công trình này thường mang hình cây thập giá (tượng trưng cho Chúa Giêsu) tạo thành ba gian chính: gian hành lang, gian giáo dân và gian cung thánh. Bên trong có lưu giữ hài cốt các vị tử đạo, thánh nhân, các nhân vật quan trọng hoặc các tác phẩm nghệ thuật Công giáo có giá trị lớn. Hiện nay, Giáo hội Công giáo chia thành hai loại vương cung thánh đường là:

• Đại vương cung thánh đường (Major Basilica): danh hiệu dành cho bốn vương cung thánh đường nổi tiếng trực thuộc phủ Giáo hoàng bao gồm Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô (là một nhà thờ chính tòa), Vương cung thánh đường Thánh Phêrô (là một nhà thờ), Vương cung thánh đường Đức Bà Cả (là một đền thờ) và Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành (là một thánh địa). Duy nhất Nhà thờ Thánh Gioan Latêranô có danh hiệu "Tổng lãnh vương cung thánh đường" (tiếng Latinh: Archibasilica), là nhà thờ cấp cao nhất của Giáo hội và được xem là nhà thờ mẹ của tất cả các nhà thờ trên toàn thế giới.
• Tiểu vương cung thánh đường (Minor Basilica): danh hiệu dành cho bất kỳ ngôi thánh đường hay thánh địa quan trọng nào khác tại Rôma hay khắp nơi trên thế giới, do chính giáo hoàng ban tặng. Khi một nhà thờ đã được nâng lên danh hiệu tiểu vương cung thánh đường thì được Tòa Thánh trao cho hai biểu trưng của mối liên kết giữa vương cung thánh đường đó với giáo hoàng: một cái chuông (tintinnabulum) dùng để báo tin khi giáo hoàng hay người thay mặt giáo hoàng đến, và một cái dù bằng lụa có hai màu vàng, đỏ (conopaeum hay umbraculum) dùng để che cho giáo hoàng.

Tintinnabulum và umbraculum từ Vương cung thánh đường ở Brugge, Bỉ.

Liên kết ngoài

• Vương cung Thánh đường trên thế giới