Vladimir Vladimirovich Nabokov

Vladimir Vladimirovich Nabokov (tiếng Nga: Влади́мир Влади́мирович Набо́ков; 22 tháng 4 năm 1899 – 2 tháng 7 năm 1977) là một nhà văn, nhà thơ Nga, sáng tác bằng tiếng Nga và tiếng Anh. Nabokov là tác giả của nhiều tiểu thuyết nổi tiếng thế giới, trong đó, tiểu thuyết Lolita được quay thành nhiều bộ phim nổi tiếng. Ngoài văn xuôi và thơ, ông còn là dịch giả, dịch những tác phẩm kinh điển từ tiếng Nga sang tiếng Anh và ngược lại.

Vladimir Vladimirovich Nabokov
Sinh	22 tháng 4 năm 1899 Sankt-Peterburg, Nga
Mất	2 tháng 7 năm 1977 Montreux, Thụy Sĩ
Công việc	nhà văn, nhà nghiên cứu bướm, giáo sư
Trào lưu	hiện đại, hậu hiện đại
Ảnh hưởng bởi Andrei Bely, Chekhov, Flaubert, Nikolai Gogol, Edgar Allan Poe, Marcel Proust, Thomas Mayne Reid
Ảnh hưởng tới Martin Amis, John Banville, Jeffrey Eugenides, Thomas Pynchon, Salman Rushdie, John Updike, Edmund White

Tiểu sử

Vladimir Nabokov sinh ở Sankt-Peterburg trong một gia đình quý tộc giàu có và lâu đời. Ông nội từng là Bộ trưởng Bộ Tư pháp trong chính phủ Nga hoàng Aleksandr II và Aleksandr III. Bố là một nhà chính trị nổi tiếng, sau cách mạng tháng Hai làm Bộ trưởng Bộ Tư pháp trong chính phủ lâm thời Nga. Mẹ cũng là con gái của một nhà có dòng dõi quý tộc. Mặc dù vậy, Vladimir Nabokov là người hờ hững với chính trị. Tuổi nhỏ Nabokov thích sưu tập tem và nghiên cứu cuộc sống các loài bướm. Từ năm 1911 – 1916 học ở trường trung học Tenishevsky, nơi trước đấy Osip Mandelstam từng học. Năm 1916 in tập thơ đầu tiên Стихи (Thơ). Sau Cách mạng tháng Mười, Nabokov chuyển xuống vùng Krym, nơi bố làm Bộ trưởng Tư pháp của cộng hoà Krym. Sau khi Hồng quân chiếm Krym, cả gia đình đi ra nước ngoài (tháng 4 năm 1919). Những năm 1919 – 1922 Nabokov học văn học Nga và văn học Pháp ở Đại học Cambridge; sau khi tốt nghiệp ông trở về Berlin cùng với gia đình. Năm 1927 ông cưới vợ và viết cuốn tiểu thuyết đầu tiên: Машенька. Thời gian từ năm 1927 đến năm 1937 ông viết 8 tiểu thuyết bằng tiếng Nga.

Vladimir Nabokov trên bìa tạp chí Time

Cuối thập niên 1930 Đức quốc xã nắm chính quyền ở Đức, gia đình Nabokov chuyển sang Paris; khi Chiến tranh thế giới thứ hai xảy ra, cả gia đình sang Mỹ. Vì không còn cộng đồng người Nga ở châu Âu nên không còn bạn đọc bằng tiếng Nga, kể từ đây Nabokov chuyển sang sáng tác bằng tiếng Anh.

Cuốn tiểu thuyết bằng tiếng Anh đầu tiên The Real Life of Sebastian Knight (Cuộc đời thực của Sebastian Knight, 1941), tiếp đến là nhiều tiểu thuyết bằng tiếng Anh mà nổi tiếng nhất là Lolita, in ở Pháp năm 1955, ở Mỹ năm 1958, ở Anh năm 1959. Năm 1960 Nabokov trở về sống ở Montreux, Thuỵ Sĩ và tiếp tục viết một số tiểu thuyết, đáng kể nhất có Pаle Fire (Lửa nhạt, 1962), Ada, or Ardor (Ada hay Ardor, 1969). Ngoài sáng tác, Nabokov còn là một dịch giả thiên tài, ông là tác giả của các bản dịch Слово о походе Игоревом (Câu chuyện về cuộc hành binh Igor), Евгений Онегин (Evgeny Onegin), thơ trữ tình của Pushkin, Lermontov, Tyutchev sang tiếng Anh; Alice's Adventures in Wonderland từ tiếng Anh sang tiếng Nga cũng như nhiều tiểu thuyết của mình. Vladimir Nabokov nói về mình: "Tôi là nhà văn Mỹ, sinh ở nước Nga, học văn học Pháp ở Anh trước khi chuyển về Đức ở 15 năm… Đầu tôi nói chuyện bằng tiếng Anh, tim tôi – bằng tiếng Nga, tai tôi – bằng tiếng Pháp".

Vladimir Nabokov mất tại Montreux, Thuỵ Sĩ để lại cuốn tiểu thuyết The Original of Laura (Nguyên mẫu của Laura) đang viết dở.

Tác phẩm

Nhà của Vladimir Nabokov ở Sankt-Peterburg

Машенька (Mashen'ka, 1926)

• Король, дама, валет (Vua, hậu và con nhép, 1928)
• Защита Лужина (Phòng thủ Luzhina, 1930)
• Соглядатай (Sogliadatai, 1930)
• Подвиг (Chiến công, 1932)
• Камера Обскура (Buồng Tối, 1932)
• Отчаяние (Tuyệt vọng, 1936)
• Дар (Quà tặng, 1938)

Văn xuôi viết bằng tiếng Anh

• The Real Life of Sebastian Knight (Cuộc đời thực của Sebastian Knight, 1941)
• Bend Sinister, 1947
• Lolita, 1955 (tác giả tự dịch sang tiếng Nga, 1965)
• Pnin, 1957
• Pale Fire (Lửa nhạt, 1962)
• Ada, or Ardor (Ada hay Ardor, 1969)
• Transparent Things (Những vật trong suốt, 1972)
• Look at the Harlequins! (Hãy nhìn Harlequins!, 1974)

Thơ

• Стихи (Thơ, 1916)
• Альманах: Два пути (Hai con đường, 1918)
• Горний путь». Берлин: Грани, 1923.
• Возвращение Чорба: Рассказы и стихи (Chorba trở về: truyện và thơ, 1930)
• Стихотворения 1929—1951 (Thơ 1929-1951), 1952
• Poems. Garden City, 1959
• Poems and Problems, 1971
• Стихи, 1979

Dịch thuật

Từ Anh sang Nga

• Alice's Adventures in Wonderland (1923)

Từ Nga sang Anh

• Three Russian Poets: Selections from Pushkin, Lermontov, and Tyutchev (Ba nhà thơ Nga: Pushkin, Lermontov, Tyutchev, 1947)
• A Hero of Our Time, by Mikhail Lermontov (Anh hùng của thời đại chúng ta, truyện của M. Lermontov, 1958)
• The Song of Igor's Campaign (Bài ca về binh đoàn Igor, 1960)
• Eugene Onegin, by Aleksandr Pushkin (Evgeny Onegin của Pushkin, 1964)

Một vài bài thơ

Будь со мной прозрачнее и проще   Будь со мной прозрачнее и проще: у меня осталась ты одна. Дом сожжен и вырублены рощи, где моя туманилась весна,   где березы грезили и дятел по стволу постукивал... В бою безысходном друга я утратил, а потом и родину мою.   И во сне я с призраками реял, наяву с блудницами блуждал, и в горах я вымыслы развеял, и в морях я песни растерял.   А теперь о прошлом суждено мне тосковать у твоего огня. Будь нежней, будь искреннее. Помни, ты одна осталась у меня.   Пускай все горестней и глуше   Пускай все горестней и глуше уходит мир в стальные сны... Мы здесь одни, и наши души одной весной убелены.   И вместе, вместе, и навеки, построим мир - незримый, наш; я в нем создал леса и реки, ты звезды и цветы создашь.   И в этот век огня и гнева мы будем жить в веках иных - в прохладах моего напева, в долинах ландышей твоих.   И только внуки наших внуков - мой стих весенний полюбя - сквозь тень и свет воздушных звуков увидят - белую - тебя...

Em hãy giản đơn, hãy trong suốt hơn   Em hãy giản đơn, hãy trong suốt hơn Anh bây giờ chỉ mình em còn lại Rừng đã trụi và ngôi nhà đã cháy Còn mùa xuân đã mờ mịt màn sương.   Nơi ấy mơ màng những cây bạch dương Chim gõ kiến gõ đều trên chóp ngọn Anh để mất bạn bè trong trận đánh Và sau này đã mất cả quê hương.   Trong giấc mơ, với ảo ảnh mơ màng Ngoài đời thực, anh lầm đường lạc lối Điều tưởng tượng để mất trong rừng núi Những bài ca đánh mất giữa đại dương.   Và bây giờ về quá khứ đau buồn Bên bếp lửa tình em, anh sưởi ấm Em hãy chân thành, dịu dàng, đằm thắm Và hãy nhớ rằng chỉ còn lại mình em.   Mặc tất cả lặng im và cay đắng   Mặc tất cả lặng im và cay đắng Đời đi vào những giấc mộng thép gang… Ở nơi này chỉ còn anh và em Tâm hồn ta giữa mùa xuân màu trắng.   Và ta sẽ cùng nhau muôn thuở Xây cuộc đời – không nhìn thấy nghe em Anh sẽ tạo nên rừng núi và sông Còn em sẽ tạo hoa và sao nhé.   Thế kỉ này này cuồng điên và khói lửa Ta sẽ sống trong thế kỉ khác nghe em – Trong tươi mát những bài ca của anh Trong Thung lũng của em hoa đua nở.   Chỉ con cháu của ta, theo năm tháng Yêu thơ mùa xuân mát mẻ của anh Qua ánh sáng, bóng tối của âm thanh Và chúng sẽ nhìn thấy em – màu trắng… Bản dịch của Nguyễn Viết Thắng

Tác phẩm về Nabokov

Tiểu sử

• Boyd, Brian. Vladimir Nabokov: The Russian Years. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1990. ISBN 0-691-06794-5 (hardback) 1997. ISBN 0-691-02470-7 (paperback). London: Chatto & Windus, 1990. ISBN 0-7011-3700-2 (hardback)
• Boyd, Brian, Vladimir Nabokov: The American Years. Princeton, N.J.: Princeton University Press, 1991. ISBN 0-691-06797-X (hardback) 1993. 0-691-02471-5 (paperback). London: Chatto & Windus, 1992. ISBN 0-7011-3701-0 (hardback)
• Ch'ien, Evelyn. See chapter, "A Shuttlecock Over the Atlantic" in "Weird English." Harvard University Press, 2004.
• Field, Andrew. VN The Life and Art of Vladimir Nabokov. New York: Crown Publishers. 1986. ISBN 0-517-56113-1
• Parker, Stephen Jan. Understanding Vladimir Nabokov. Columbia: University of South Carolina Press. 1987. 978-0872494954.
• Proffer, Elendea, ed. Vladimir Nabokov: A pictorial biography. Ann Arbor, Mich.: Ardis, 1991. ISBN 0-87501-078-4 (a collection of photographs)
• Rivers, J.E., and Nicol, Charles. Nabokov's Fifth Arc. Austin, TX: University of Texas Press, 1982. ISBN 978-0292755222.
• Schiff, Stacy. Véra (Mrs. Vladimir Nabokov). New York, NY.: Random House, 1999. ISBN 0-679-44790-3.

Phê bình

• Nicol, Charles and Barabtarlo, Gennady. A small alpine form: studies in Nabokov's short fiction. London, Garland, 1993. ISBN 9780815308577.
• Shrayer, Maxim D. The World of Nabokov's Stories. Austin and London: University of Texas Press, 1998.

Sách tham khảo

• Alexandrov, Vladimir E., ed. The Garland Companion to Vladimir Nabokov. New York: Garland Publishing, 1995. ISBN 0-8153-0354-8.
• Funke, Sarah. Vera's Butterflies: First Editions by Vladimir Nabokov Inscribed to his Wife. New York: Glenn Horowitz Bookseller, 1999. ISBN 0-9654020-1-0
• Juliar, Michael. Vladimir Nabokov: A Descriptive Bibliography. New York: Garland Publishing, 1986. ISBN 0-8240-8590-6.

Truyền thông

• Peter Medak's short television film, Nabokov on Kafka, is a dramatization of Nabokov's lectures on Franz Kafka's The Metamorphosis. The part of Nabokov is played by Christopher Plummer.
• Nabokov makes three cameo appearances, at widely scattered points in his life, in W. G. Sebald's The Emigrants.
• See Lolita
• In 1972 the novel King, Queen, Knave was released as a movie directed by Jerzy Skolimowski and starring Gina Lollobrigida, David Niven và John Moulder-Brown
• In 1978 the novel Despair was adapted by Tom Stoppard for the movie directed by Rainer Werner Fassbinder.
• In 1986 his first novel Mary (in Russian Maschenka) was loosely adapted for the movie Maschenka starring Cary Elwes.

Côn trùng học

• Johnson, Kurt, and Steve Coates. Nabokov's blues: The scientific odyssey of a literary genius. New York: McGraw-Hill. ISBN 0-07-137330-6 (very accessibly written)
• Sartori, Michel, ed. Les Papillons de Nabokov. [The butterflies of Nabokov.] Lausanne: Musée cantonal de Zoologie, 1993. ISBN 2-9700051-0-7 (exhibition catalogue, primarily in English)
• Zimmer, Dieter. A guide to Nabokov's butterflies and moths. Privately published, 2001. ISBN 3-00-007609-3 (web page Lưu trữ 2006-02-08 tại Wayback Machine)

Liên kết ngoài

• Все 19 романов Владимира Набокова на русском языке. Писатель о Родине. фото Набокова. Бабочки Набокова etc.
• Набоков и его голос (mp3) и видеозапись интервью в Электронной библиотеке ImWerden
• Набоков В. В. Стихотворения
• Набоков & Co Lưu trữ 2005-04-11 tại Wayback Machine
• Nabokov Museum (Дом-музей Владимира Набокова в Санкт-Петербурге)

Chú thích

• Boyd, Brian (1993). Vladimir Nabokov: The Russian Years. Princeton University Press. ISBN 0691024707. ISBN 9780691024707.

Liên kết ngoài

• Biography Lưu trữ 2011-03-12 tại Wayback Machine
• Zembla - The "official site of the International Vladimir Nabokov Society": Includes hyperlinked "Biography" (2 pages) and comprehensive bibliography of works by and about Nabokov (accessible from its lefthand menu).
• Bản mẫu:Oregon Encyclopedia
• Museums and exhibitions
  • Nabokov Museum - in Saint Petersburg
  • Nabokov Museum in Saint Petersburg
  • Nabokov under Glass - New York Public Library exhibit.
• Interviews
  • page with English interviews collection
  • The Paris Review - Nabokov interview
• The Atlantic Monthly - Review of Nabokov's Butterflies
• The Life and Works of Vladimir Nabokov - a seminar from the New York Public Library
• Nabokov 'Bookweb' Lưu trữ 2010-12-02 tại Wayback Machine - with suggestions for Đọc thêm.
• Nabokov Family Web Online genealogy of the Nabokov family, by Dieter E. Zimmer.
• Các công trình liên quan hoặc của Vladimir Vladimirovich Nabokov trên các thư viện của thư mục (WorldCat)
• Nabokov Online Journal Lưu trữ 2013-08-25 tại Wayback Machine
• Nabokov Bibliography: All About Vladimir Nabokov in Print - By the author of the standard bibliography
• Images of Nabokov First Editions Lưu trữ 2016-03-06 tại Wayback Machine
• "The problem with Nabokov". Martin Amis on Nabokov
• "Mr. Nabokov is not in his room" - Doron Rosenblum's pilgimage to Montreux, Ha'aretz, Sept. 18., 2009
• Vladimir Vladimirovich Nabokov tại Find a Grave