Wikipedia

Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Tiểu quốc Adham”

Duyệt lịch sử tương tác
← Thay đổi trướcThay đổi sau →
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Trực quanMã wiki
Tập tin Hwam.jpg đã bị bỏ ra khỏi bài viết vì nó đã bị xóa ở Commons bởi Jianhui67 vì lý do: Per c:Commons:Deletion requests/Files uploaded by Ederadaya.
Không có tóm lược sửa đổi
Thẻ: Sửa đổi di động Sửa đổi từ trang di động
Dòng 29:
[[Thể loại:Bản mẫu Lịch sử Việt Nam]]
</noinclude>
'''Adham''' hay '''Dham'''<ref name="ED27">{{chú thích sách |tựa đề= Sách đã dẫn |họ = Anne de Hautecloque - Howe, Nguyên Ngọc và Phùng Ngọc Cửu (dịch)|trang=27 }}</ref>, hoặc '''Atham'''<ref name="Les Jungles Moï138">{{chú thích sách |tựa đề= Sách đã dẫn |họ =Henri Maître, Lưu Đình Tuân, Nguyên Ngọc (dịch)|trang=138 }}</ref>, là một nhóm địa phương của [[người Ê Đê|người Ê đê]]. Người Adham cư trú ở phía tây bắc [[Đắk Lắk|Đăk Lăk]]<ref name="ED27"/>, chủ yếu ở vùng Buôn Hồ, Cư Mgar, Krông Buk và Êa Hleo. Đây là nhóm địa phương đông dân số nhất của người Ê đê. Khoảng giữa thế kỷ 18 vào đầu thế kỷ 19, người Ê đê Adham đã từng di cư ồ ạt xuống phía tây nam của Dak Lak và dừng lại cộng cư với người Ê đê Kpă ở vùng Buôn Ma Thuột ngày nay để tránh những cuộc tấn công từ các Mtao Ea-Mtao Pui (Vua Lửa-Vua Nước) của tiểu quốc Jarai.
[[Tập|nhỏ|360px|H'bia Wăm cháu gái đầu của nữ thủ lĩnh Yă-Wăm năm 1912. Danh xưng ''Yă'' trong tiếng Ê đê và Jarai có nghĩa ''' Bà''' phương ngôn dùng để chỉ một các tôn trọng thứ bậc '''Yă Hbia Wăm''' tức Bà của Nàng H'wam.]]
Người Adham cư trú ở [[hướng Tây Bắc|phía tây bắc]] [[Đắk Lắk|Đăk Lăk]]<ref name="ED27"/>, chủ yếu ở vùng Buôn Hồ, Cư Mgar, Krông Buk và Êa Hleo. Đây là nhóm địa phương đông dân số nhất của người Ê đê. Khoảng giữa thế kỷ 18 vào đầu thế kỷ 19, người Ê đê Adham đã từng di cư ồ ạt xuống phía tây nam của Dak Lak và dừng lại cộng cư với người Ê đê Kpă vùng Buôn Ma Thuột ngày nay để tránh những cuộc tấn công từ các Mtao Ea- Mtao Pui của tiểu quốc Jarai.
 
Nhờ con đường buôn bán với người Lào, SiêmXiêm, Khmer tại các cửa sông Bản ĐonĐôn ngày nay, thế kỷ 18- 19 được coi thời kỳ phát triển mạnh của Ê đê Adham với sự cai quản của nữ thủ lĩnh Yă Wam, được người E đê gọi Mtao Yă (Vua Bà),. Yawam cai trị một khu vực rộng lớn từ Krông Năng, Buôn Hồ, Ea Sup, Cư Mgar, Buôn Đôn. Do vậy, bà được người Lào, người Xiêm kính nể và so sánh ngang với thế lực Mtao Pui, Mtao Êa.
 
Cho đến đầu [[thế kỷ 20|thế kỉ 20]], người Adham là nhóm hùng mạnh và thịnh vượng nhất so với các nhóm Ê đê khác như người Kpă.<ref name="ED28">{{chú thích sách |tựa đề= Sách đã dẫn |họ = Anne de Hautecloque - Howe, Nguyên Ngọc và Phùng Ngọc Cửu (dịch)|trang=28 }}</ref>. Địa bàn của người Adham gồm '''"...Nam phần [[Đắk Lắk|Đăk Lăk]] cho tới lưu vực sông Ya Liau<ref>Tức [[sông Ea H'leo]]</ref>, phía Đông Bắc, họ vượt qua sông Krong Bouk<ref>Tức [[sông Krông Búk]]</ref> và lan tới tận thượng nguồn sông Nang<ref>tức [[sông Krông H’Năng]]</ref>"''.<ref name="Les Jungles Moï138"/>
Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/wiki/Tiểu_quốc_Adham”