Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Co sập”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
Không có tóm lược sửa đổi Thẻ: Trình soạn thảo mã nguồn 2017 |
Thêm nguồn cho thuật ngữ Thẻ: Đã bị lùi lại Soạn thảo trực quan |
||
Dòng 2:
[[Tập tin:Explosion_and_implosion.svg|phải|nhỏ|400x400px| Trong [[Nổ|sự nổ]] (trên) thì lực phát ra khỏi nguồn. Còn sự '''co sập''' (dưới) thì vật thể sụp đổ vào chính nó (thường là bị nghiền nát bởi lực nào đó bên ngoài). ]]
'''Co sập'''<ref>Thuật ngữ "Co sập" dựa trên cuốn "Cuộc Chiến Lỗ Đen" (Tái bản lần thứ nhất năm 2018) của [[Nhà xuất bản Trẻ]] (bản dịch từ cuốn "{{ill|Cuộc Chiến Lỗ Đen|en|The Black Hole War}}" của {{ill|Leonard Susskind|en}}), dịch nghĩa cho thuật ngữ "Implosion" trong Tiếng Anh. ISBN 978-604-1-08169-7.</ref><ref>{{Chú thích web|url=https://cuoituan.tuoitre.vn/news-1568438.htm|tựa đề=Nobel Vật lý 2020: Cuộc truy tìm lỗ đen|ngày=2020-10-14|website=Tuổi Trẻ Online|ngôn ngữ=vi|url-status=live|ngày truy cập=2024-06-22|trích dẫn=[...] các ngôi sao có khối lượng lớn sẽ '''co sập''' (implosion) để tạo ra lỗ đen.}}</ref> (tiếng Anh: implosion) là một quá trình trong đó vật thể bị phá hủy bằng cách sụp đổ (hoặc bị ép) vào chính nó. Đối lập với [[Nổ|sự nổ]] thì sự co sập ''làm tập trung'' [[vật chất]] và [[năng lượng]] thay vì phân tán. Sự co sập ở dạng chân chất nhất thì thường là bao hàm sự chênh lệch giữa áp lực bên trong (thấp hơn) và áp lực bên ngoài (cao hơn) – hoặc chênh lệch giữa áp lực hướng vào và áp lực hướng ra – lớn đến mức khiến cấu trúc sụp đổ hướng vào bên trong chính nó, hoặc hướng vào phần không gian mà nó chiếm giữ nếu nó không phải là một vật thể hoàn toàn đậm đặc.{{Cần chú thích|date=April 2011}} Ví dụ như một chiếc tàu ngầm bị nghiền nát từ bên ngoài bởi [[Áp suất|áp suất thủy tĩnh]] của nước bao quanh, hay sự sụp đổ của một [[Sao|ngôi sao]] to lớn dưới [[Suy sụp hấp dẫn|áp lực hấp dẫn]] của chính nó.
Sự co sập ''có thể'' đẩy vật liệu ra bên ngoài (ví dụ do vật liệu rơi hướng vào bên trong, va chạm gây sức bật dội ngược ra lại; hoặc khi các bộ phận bên trong bị sụp đổ thì vật liệu ngoại vi bị văng ra), nhưng đây không phải là một cấu thành cốt yếu của sự co sập và không phải tất cả các loại co sập đều trở nên vậy. Nếu vật thể mà trước đó là đậm đặc, thì sự co sập thường bắt nó phải chuyển sang dạng [[Mật độ khối lượng|dày đặc]] hơn – tức là làm cho tập trung hơn, dồn nén hơn, dày đặc hơn hoặc chuyển hóa thành vật liệu mới dày đặc hơn nguyên bản.
| |||