Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Mảng Bắc Mỹ”

Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
TuHan-Bot (thảo luận | đóng góp)
n →‎Tham khảo: clean up, replaced: {{reflist}} → {{Tham khảo}}
TuHan-Bot (thảo luận | đóng góp)
n Robot: Sửa đổi hướng
Dòng 1:
[[Tập tin:Plates tect2 en.svg|nhỏ|phải|300px|{{legend|#BAA093|Mảng Bắc Mỹ, phần màu nâu trên bản đồ này|border=#000 solid 1px}}]]
'''Mảng Bắc Mỹ''' là một [[mảng kiến tạo]] che phủ phần lớn [[Bắc Mỹ]], [[Greenland]] và một số phần của [[Xibia|Siberi]] thuộc [[Nga]]. Nó kéo dài về phía đông tới [[sống núi giữa Đại Tây Dương]] và về phía tây tới [[dãy núi Chersky]] ở miền đông Siberi. Mảng kiến tạo này bao gồm cả [[vỏ lục địa]] và [[vỏ đại dương]]. Phần bên trong của khối đất lục địa chính bao gồm một lõi [[đá hoa cương|granit]] lớn gọi là [[nền cổ]]. Dọc theo phần lớn các rìa của nền cổ này là các mảnh vật liệu lớp vỏ gọi là các [[địa thể]], phát triển dần lên xung quanh nền cổ bởi các tác động kiến tạo trong một khoảng thời gian địa chất dài. Người ta cho rằng phần lớn của [[dãy núi Rocky]] ở miền tây Bắc Mỹ là sự hợp thành của các địa thể như thế.
 
== Phạm vi địa lý ==
Mặt phía đông của mảng Bắc Mỹ là [[ranh giới phân kỳ]] với [[mảng Á-Âu]] về phía bắc và [[mảng châu Phi]] về phía nam, tạo thành phần phía bắc của [[sống núi giữa Đại Tây Dương]].
 
Ranh giới phía nam với [[mảng Cocos]] ở đằng tây và [[mảng Caribe]] ở đằng đông là một [[ranh giới chuyển dạng|phay chuyển dạng]], được thể hiện bằng [[rãnh Cayman]] nằm dưới [[biển Caribe]] và [[phay Motagua]] ngang qua [[Guatemala]]. Phần còn lại của rìa phía nam, kéo dài về phía đông tới sống núi giữa Đại Tây Dương và đánh dấu ranh giới giữa mảng Bắc Mỹ với mảng Nam Mỹ vẫn còn chưa được hiểu rõ và chưa được định nghĩa.
 
Ranh giới phía tây là [[phay Hoàng hậu Charlotte]] chạy ngoài khơi dọc theo vùng duyên hải [[Alaska]] và [[đới ẩn chìm Cascadia]] ở phía bắc, [[phay San Andreas]] qua [[California]], [[dốc Đông Thái Bình Dương]] trong [[vịnh California]] và [[rãnh Trung Mỹ]] ở phía nam.
 
Trên ranh giới phía bắc là sự mở rộng của sống núi giữa Đại Tây Dương gọi là [[sống đại dương Gakkel]] nằm giữa Greenland và Siberi. Phần còn lại của ranh giới ở phần xa về phía tây bắc của mảng trải rộng tới [[Xibia|Siberi]]. Ranh giới này nối tiếp từ phần cuối của sống đại dương Gakkel như là [[lũng hẹp biển Laptev]], trên vùng chuyển dạng chuyển tiếp trong [[dãy núi Chersky]], sau đó là [[phay Ulakhan]] và cuối cùng là [[rãnh Aleutia]] ở phần kết thúc của hệ thống [[phay Hoàng hậu Charlotte]].
 
Trên rìa phía tây thì [[mảng Farallon]] đang [[đới hút chìm|chìm xuống]] dưới mảng Bắc Mỹ kể từ thời gian thuộc [[kỷ Jura]]. Mảng Farallon gần như đã chìm lún hoàn toàn xuống phía dưới phần phía tây của mảng Bắc Mỹ làm cho phần đó của mảng Bắc Mỹ tiếp xúc với mảng Thái Bình Dương như là [[phay San Andreas]]. Các mảng Juan de Fuca, Cocos, Nazca là các dấu tích sót lại của mảng Farallon.
 
Ranh giới dọc theo [[vịnh California]] vẫn chưa được miêu tả rõ ràng và các nghiên cứu vẫn đang tiếp diễn. Vịnh này nằm trên phần kết thúc phía bắc của [[dốc Đông Thái Bình Dương]]. Phía tây của dốc này là mảng Thái Bình Dương còn phía đông của dốc thì trên phần lớn các bản đồ kiến tạo đều chỉ đó là mảng Bắc Mỹ.
Dòng 18:
 
== Các điểm nóng ==
Một số [[điểm nóng (địa chất)|điểm nóng]] được cho là tồn tại phía dưới mảng Bắc Mỹ. Các điểm nóng đáng chú ý nhất có [[hõm chảo Yellowstone]], [[điểm nóng Raton]] và [[điểm nóng Anahim]]. Các điểm nóng này được cho là sinh ra từ luồng nhiệt hẹp của sự [[đối lưu]] [[lớp phủ (địa chất)|lớp phủ]] lên phía trên của [[Điểm gián đoạn Gutenberg|ranh giới lõi-lớp phủ]] của Trái Đất, gọi là [[chùm manti|chùm lớp phủ]]<ref name="GH">[http://pubs.usgs.gov/publications/text/hotspots.html "Hotspots": Mantle thermal plumes]</ref>, mặc dù một số nhà địa chất lại cho rằng các luồng đối lưu lớp phủ trên mới là nguyên nhân<ref>[http://www.geotimes.org/nov00/hotspot.html Earth's interior: Raising hot spots]</ref><ref>[http://www.dur.ac.uk/g.r.foulger/Offprints/Yellowstone.pdf Upper-mantle origin of the Yellowstone hotspot]</ref>. Các điểm nóng Yellowstone và Anahim được cho là tồn tại kể từ [[thế Miocen]] và hiện nay vẫn còn hoạt động về mặt địa chất, tạo ra các trận [[động đất]] và các [[núi lửa]]. Điểm nóng Yellowstone là đáng chú ý nhất vì [[hõm chảo Yellowstone]] và nhiều [[hõm chảo]] khác nằm trong [[bình nguyên sông Snake]] trong khi điểm nóng Anahim là đáng chú ý nhất vì [[vành đai núi lửa Anahim]], hiện nay được tìm thấy trong khu vực [[Nazko Cone]].
 
== Chuyển động ==