Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Biển Đen”

'''Biển Đen''', còn được gọi là '''Hắc Hải''', là một biển nội địa nằm giữa Đông Nam [[châu Âu]] và vùng [[Tiểu Á]]. Biển Đen được nối với [[Địa Trung Hải]] qua [[bosporus|eo biển Bosporus]] và [[biển Marmara]].

Biển Đen có [[diện tích]] vào khoảng 422.000 km², nơi sâu nhất đến 2210 mét. [[Sông Donau|Sông Danube]] là dòng sông quan trọng nhất đổ vào Biển Đen. Được mệnh danh là biển ấm nhất Trái Đất.

Biển Đen nối với Đại dương Thế giới qua một chuỗi 2 eo biển nông là [[Dardanéllia|Dardanelles]] và [[Bosporus|Bosphorus]]. Dardanelles sâu {{convert|55|m|2|abbr=on}} và Bosphorus sâu {{convert|36|m|2|abbr=on}}. Khi so sánh cao độ mực nước biển vào [[kỷ băng hà]] gần nhất, các mực nước biển này thấp hơn mực nước hiện nay hơn {{convert|100|m|2|abbr=on}}. Cũng có dấu hiệu cho thấy mực nước trong biển Đen tại một thời điểm cũng thấp hơn đáng kể trong suốt thời kỳ sau băng hà. Ví dụ như các nhà khảo cổ học đã phát hiện vỏ ốc nước ngọt và các công trình của con người cách bờ biển ngoài khơi Thổ Nhĩ Kỳ 328 m. Vì vậy nó người ta cho rằng Biển Đen đã từng là một hồ nước ngọt trong đất liền (ít nhất là trong các lớp trên) trong thời gian đóng băng gần đây và một thời gian sau đó.

Nguồn gốc địa chất của bồn biển có thể liên hệ đến hai [[bồn trũng sau cung]] riêng biệt đã từng bắt đầu bởi sự phân tách [[cung núi lửa]] [[Albian]] và [[hút chìm|đới hút chìm]] của các đại dương [[đại dương cổ-Tethys|Tethys cổ]] và [[đại dương Tethys]], nhưng thời gian xảy ra các sự kiện này vẫn còn tranh cãi.<ref>{{chú thích tạp chí|pmid=16057188|year=1970|last1=McKenzie|first1=DP|title=Plate tectonics of the Mediterranean region|volume=226|issue=5242|pages=239–43|doi=10.1038/226239a0|journal=Nature|bibcode = 1970Natur.226..239M }}</ref><ref>{{chú thích tạp chí|author=McClusky, S., S. Balassanian, ''et al.'' |year=2000|title=Global Positioning System constraints on plate kinematics and dynamics in the eastern Mediterranean and Caucasus|journal= Journal of Geophysical Research|volume=105|issue=B3|pages= 5695–5719|url=http://www.ipgp.fr/~armijo/paraseminario/McClusky2000.pdf|bibcode = 2000JGR...105.5695M |doi = 10.1029/1999JB900351 }}</ref> Khi bắt đầu, các chuyển động kiến tạo nén ép gây ra sự [[sụt lún]] trong bồn trũng, xen kẽ với các pha tách giãn tạo ra các hoạt động núi lửa trên diện rộng và một số [[kiến tạo sơn|đai tạo núi]], làm nâng các dải núi [[Greater Caucasus]], [[Dãy núi Parhar|Parhar]], nam [[Krym|Crimea]] và [[Balkan]]. Sự va chạm đang tiếp diễn giữa [[mảng Á-Âu]] và [[mảng châu Phi|châu Phi]] và sự chuyển động về phía tây của [[mảng Anatolia|khối Anatolian]] dọc theo [[đứt gãy Bắc Anatolia]] và [[Đứt gãy Đông Anatolia]] gây ra cơ chế kiến tạo hiện tại,<ref>{{chú thích tạp chí|doi=10.1016/j.epsl.2007.10.033|title=Cenozoic evolution of the eastern Black Sea: A test of depth-dependent stretching models|year=2008|last1=Shillington|first1=Donna J.|last2=White|first2=Nicky|last3=Minshull|first3=Timothy A.|last4=Edwards|first4=Glyn R.H.|last5=Jones|first5=Stephen M.|last6=Edwards|first6=Rosemary A.|last7=Scott|first7=Caroline L.|journal=Earth and Planetary Science Letters|volume=265|issue=3–4|pages=360–378|bibcode=2008E&PSL.265..360S}}</ref> đã làm tăng thêm sự sụt lún của bồn Biển Đen và hoạt động núi lửa đáng chú ý trong khu vực Anatolian.<ref>{{chú thích tạp chí|doi=10.1016/S0037-0738(02)00286-5|bibcode=2003SedG..156..149N|title=The Black Sea basin: tectonic history and Neogene–Quaternary rapid subsidence modelling|year=2003|last1=Nikishin|first1=A|journal=Sedimentary Geology|volume=156|pages=149–168}}</ref>

Biển Đen từng là một tuyến đường thủy bận rộn nối các tuyến đường bộ cắt qua nó trong thế giới cổ đại như: Balkans với phía Tây, thảo nguyên Á-Âu với phía bắc, Caucasus và Trung Á với phía đông, Tiểu Á và Mesopotamia với phía nam, và Hy Lạp với tây nam. <!---Vàng được chế biến lâu đời nhất trên thế giới được tìm thấy ở [[Varna]], và Biển Đen was supposedly sailed by the [[Argonauts]].---> Vùng đất ở tận cùng phía đông của Biển Đen là [[Colchis]], (hiện thuộc [[Gruzia]]), được đánh dấu cho người Hy Lạp là rìa của thế giới đã được khám phá. Các thảo nguyên phía bắc của Biển Đen từng được cho là nơi xuất phát cỉa những người nói [[hệ ngôn ngữ Proto-Ấn-Âu]], hệ ngôn ngữ tổ tiên của [[hệ ngôn ngữ Ấn-Âu]], theo một số học giả như [[Kurgan]]; một số khác di chuyển về khu trung tâm phía đông của [[biển Caspi]], một số khác nữa thì đến [[Tiểu Á|Anatolia]]. Nhiều cảng cổ, một số cảng còn cổ hơn các kim tự tháp Ai Cập, nằm trên bờ biển của Biển Đen.<ref>{{chú thích web|url=http://chadparmet.home.comcast.net/~chadparmet/BlackSea/overview/blacksea.html |title=The Black Sea |publisher=Chadparmet.home.comcast.net |accessdate=2010-04-23}}</ref>

Biển Đen trở thành nơi hoạt động của [[Hải quân Ottoman]] trong 5 năm [[Genova|Genoa]] mất [[Krym]] năm 1479, sau đó chỉ có các tàu buồn buôn bán của phương Tây hoạt động trên vùng nước thuộc [[Venezia|Venice]] cũ, một đối thủ cạnh tranh của [[Dubrovnik]]. Các hoạt động hạn chế này dần dần thay đổi bởi [[Hải quân Nga]] từ năm 1783 cho đến khi có sự nới lỏng kiểm soát xuất khẩu năm 1789 do cuộc [[cách mạng Pháp]].<ref>The Venetian Empire 1200-1670, page 17, David Nicolle, Osprey Publishing, 1989. ISBN 978-0-85045-899-2</ref><ref>Economic Life in Ottoman Europe: Taxation, Trade and the Struggle for Land, 1600-1800, Studies in Modern Capitalism, page 134, Bruce McGowan, ISBN 978-0-521-13536-8</ref>