Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Cộng hòa lập hiến”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
n Bot: Di chuyển 10 liên kết ngôn ngữ đến Wikidata tại d:q1520223 Addbot |
n Robot: Sửa đổi hướng |
||
Dòng 5:
Các cộng hòa lập hiến là một nỗ lực có chủ ý nhằm giảm bớt mối họa [[đa số thống trị]], cho nên có thể bảo vệ được các cá nhân bất đồng và những nhóm [[thiểu số]] khỏi họa chuyên chế của nhóm đa số bằng cách áp đặt kiểm soát trên quyền lực của nhóm đa số.<ref>House, Wayne H. ''Christian and American Law''. Kregel Publications. p. 101 & Honohan, Iseult. Republicanism in Theory and Practice. Routledge UK 2006. p. 115</ref> Quyền lực của nhóm đa số bị kiểm soát qua việc giới hạn quyền lực của nó bằng cách bầu lên những đại diện cầm quyền trong giới hạn của luật hiến định bao quát hơn là qua bầu cử để có được quyền tự lập nên pháp luật. [[John Adams]] định nghĩa một cộng hòa lập hiến là "một chính phủ với luật pháp, và không phải là chính phủ với những con người."<ref>Levinson, Sanford. ''Constitutional Faith''. Princeton University Press, 1989, p. 60</ref> Cũng như vậy, quyền lực của các quan chức chính phủ bị kiểm soát bằng cách không để một cá nhân nào giữ hết các quyền hành pháp, lập pháp và tư pháp. Thay vào đó, các quyền lực này được phân chia thành các ngành riêng biệt mà phục vụ như là một hệ thống kiểm soát và quân bình đối trọng với nhau. Một cộng hòa lập hiến được tạo hình để "không một ai hay nhóm nào [có thể] vượt lên giữ quyền tuyệt đối."<ref>Delattre, Edwin. ''Character and Cops: Ethics in Policing'', American Enterprise Institute, 2002, p. 16.</ref>
Khái niệm về cộng hòa lập hiến bắt nguồn từ công trình [[triết học]] "[[Chính trị (Aristotle)|Chính trị]]" của [[Aristoteles|Aristotle]] và khái niệm của ông về một chính thể khả dĩ thứ năm gọi là "polity". Ông đối chiếu "polity" của chính thể [[cộng hòa]] với chính trị [[dân chủ]] và [[chính trị đầu sỏ|quả đầu chế]] trong sách số 3, chương thứ 6 của tác phẩm "Chính trị". "Polity", theo nghĩa diễn tả thông thường, có thể ám chỉ đến hệ thống tổ chức [[chính trị]] được một nhóm người đặc biệt nào đó sử dụng, thí dụ như một [[bộ lạc]], một [[quốc gia thành phố]], một [[đế quốc]], một tập đoàn,... Trong nghĩa thứ hai đặc biệt hơn của Aristotle về từ này là ông viễn tượng một "polity" mà trong đó có sự kết hợp những điều theo ông nghĩ là các đặc điểm tốt nhất của cả [[chính trị đầu sỏ|quả đầu chế]] (cai trị bởi người giàu có) và chính trị dân chủ (cai trị bởi người nghèo). Chính phủ theo hình thức "polity" này sẽ được nhiều người quản trị mà có lợi ích nhất như có thể cho toàn thể mọi người.
[[Chính trị đầu sỏ|Quả đầu chế]] (''Oligarchies'') chuộng các thành viên giàu có của xã hội và có vai trò trong các vị trí lãnh đạo được bầu. Chính trị dân chủ chuộng các thành viên trung lưu và nghèo khó mà thường thường chiếm đa số, và có vai trò như các đại hội đồng lập pháp mở rộng cho tất cả các công dân trong tuổi bầu cử. Aristotle nghĩ rằng nếu được quan tâm và sử dụng đúng thì hình thức chính phủ "polity" sẽ là chính phủ lý tưởng nhất như có thể vì nó có thể nhận ý kiến từ các thành viên cộng đồng thuộc mọi tầng lớp và cai trị công bằng theo lợi ích của toàn cộng đồng chớ không phải chỉ riêng cho nhóm đa số.
Cộng hòa lập hiến được chủ trương đầu tiên trong thế kỷ 18 và thế kỷ 19 bởi [[chủ nghĩa tự do|những người theo chủ nghĩa tự do]] vào lúc đó bị vây trong cuộc xung đột ý thức hệ và chính trị chống những người theo [[chủ nghĩa bảo thủ]] hoàng gia truyền thống. Từ đầu thế kỷ 20, cộng hòa lập hiến đã nhập vào dòng trào lưu chính trị và đã nhận được sự ủng hộ của nhiều ý thức hệ khác ngoài [[chủ nghĩa tự do]]. Tranh cãi chính trị về vấn đề chủ nghĩa cộng hòa lập hiến phần lớn không sôi động.
| |||