Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Whisky”

'''Uýt ki''' ([[tiếng Anh]], [[tiếng Pháp]]: '''Whisky''', tại [[Cộng hòa Ireland|Ireland]] và phần lớn nước [[Hoa Kỳ|Mỹ]] là '''Whiskey''') là một loại [[thức uống có cồn|đồ uống có chứa cồn]] được sản xuất từ [[ngũ cốc]] bằng cách [[lên men]] và [[chưng cất]].

Vào [[thế kỷ 5|thế kỷ thứ 5]] các nhà tu [[Kitô giáo|Ki-tô giáo]], mà trước tiên là thánh [[Saint Patrick]] của Ireland, bắt đầu truyền giáo trong xứ sở của [[người Celt]] và mang các dụng cụ kỹ thuật cũng như hiểu biết về cách chế tạo [[dược phẩm]] và nước hoa đến [[Cộng hòa Ireland|Ireland]] và [[Scotland]]. Theo truyền thuyết thì họ là những người đầu tiên đã chưng cất một chất lỏng trong suốt: ''aqua vitae'' hay ''uisge beatha''. Sự hiểu biết này lan truyền trong các thế kỷ sau nhờ vào các tu viện được thành lập mà vào thời gian đó mà thường là trung tâm của các làng mạc và có mở quán rượu riêng.

Để sản xuất loại ''Malt-Whisky'', lúa mạch được chế biến thành mạch nha bằng cách làm cho ẩm và cho nẩy mầm. Nhờ vậy [[enzymeenzym]]e được tạo thành và tạo khả năng hóa đường tinh bột sau đó. Sau 5 đến 8 ngày mạch nha xanh được hong khô. Tại Scotland người ta dùng một loại lò cổ truyền (''kiln'') và đốt một lượng than bùn nhất định trong lò. Việc này mang lại hương khói đặc trưng của một số Whisky Scotland. Mặc dầu là phương pháp này vẫn còn được sử dụng lác đác, việc gây mạch nha ngày nay được tiến hành trong các nhà máy lớn chuyên môn.

Để sản xuất Malt-Whisky của Scotland và Pot-Still-Whiskey của Ireland "bia" được chưng cất trong những bình bằng [[đồng (nguyên tố)|đồng]] có hình giống củ hành (''pot still'') có cổ phía trên giống như cổ của [[thiên nga]] (''swan neck''). Phần cất có nồng độ rượu từ 60% đến 75%. Tất cả các thử nghiệm thay thế đồng bằng các [[kim loại]] ít bị rỉ sét, dễ gia công và rẻ tiền hơn đều thất bại vì hương vị không đạt của Whisky được sản xuất. Việc chưng cất được tiến hành gián đoạn vì bao giờ cũng chỉ có thể gia công được một phần ''wash'' nhất định.

* '''Bourbon''' là tên gọi loại Whisky chủ yếu được sản xuất từ [[ngô|bắp]] (ít nhất là 51%) và được chưng cất với tối đa là 81 phần trăm thể tích rượu, đổ vào thùng chứa với tối đa là 63 phần trăm thể tích rượu.

Ngược với Mỹ, gần như không bao giờ những thùng gỗ sồi còn mới được sử dụng để trữ mà chỉ những thùng trước đó chứa Bourbon hay Sherry, trong vài trường hợp riêng lẻ là những thùng chứa [[rượu Porto]] hay [[Rượu Rum|Rum]] (trường hợp ngoại lệ duy nhất: "Glenfiddich Solera Reserve" – một phần của loại Whisky này được trữ chín mùi trong một thời gian ngắn trong các thùng mới). Được sử dụng chủ yếu là các thùng gỗ sồi (''Quercus alba'') từ Mỹ mà vừa trữ Whiskey Mỹ xong. Đầu tiên xuất phát từ nguyên do phí tổn, ngày nay việc này trở thành một phần quan trọng trong truyền thống của Whisky vì việc này mang lại cho tất cả các loại Whisky một phần lớn vị đặc trưng của chúng. Ngoài ra việc trữ trong các thùng mới không khuyến khích đặc tính riêng biệt của một Single-Malts vì vị vanill-caramel đặc trưng của Bourbon Whiskey sẽ phủ trùm lên các tính chất này. Nguyên nhân phí tổn vẫn còn đóng một vai trò quan trọng: giá một thùng từ [[Hoa Kỳ|Mỹ]] vào khoảng 30 [[Euro]] trong khi thùng từ [[Tây Ban Nha]] là 300 Euro. Các thùng đã chứa [[Sherry]] từ Tây Ban Nha (''Quercus robur'') rất thích hợp cho loại Whisky "ngọt" của Speyside trong khi loại thùng gỗ sồi Mỹ đã chứa Bourbon được dùng cho Whisky của các đảo vì hương khói. Hãng làm thùng Speyside Cooperage tại Craigellachie đóng hằng năm khoảng 100.000 thùng gỗ sồi và sửa chữa thùng cho những lò nấu rượu lân cận. Trong năm [[2004]] vào khoảng 18 triệu thùng Whisky được trữ tại Scotland.

Scotland xuất khẩu hằng năm 700 triệu chai Whisky, chủ yếu là sang Mỹ, [[Pháp]], Tây Ban Nha và [[Nhật Bản|Nhật]].

Nhiều yếu tố khác nhau trong quá khứ đã dẫn đến sự tập trung cao độ trong ngành sản xuất Whiskey trên toàn [[đảo Ireland]]. Hiện nay người ta chỉ còn sản xuất đáng kể gần 100 loại khác nhau tại 3 địa điểm. ''Irish Distellers Group'', từ [[1987]] thuộc về nhóm [[Pernod Ricard]] của [[Pháp]], sản xuất trong một nhà máy công nghiệp hiện đại tại [[Midleton]], [[quận Cork]] ở miền Nam của [[Cộng hòa Ireland|Cộng hòa]] và song song với nhà máy này là tại [[quận Antrim]] ở [[Bắc Ireland]]. Antrim là địa điểm của lò nấu rượu nổi tiếng [[Old Bushmills]], được thành lập năm [[1608]] hay [[1784]], là lò nấu rượu lâu đời nhất vẫn còn sản xuất trên thế giới. Tại Midleton nhiều loại Whiskey John Jameson khác nhau được sản xuất từ năm [[1780]], thí dụ như ''Paddy'' và nhiều thương hiệu nhỏ hơn khác cho thị trường Ireland như ''John Power'' và ''Tullamore Dew'' là nhãn hiệu đặc biệt được biết đến nhiều tại [[Đức]] và [[Đan Mạch]]. ''Cooley Distillery'', độc lập và sáng tạo, vừa được thành lập năm [[1987]] tại [[Riverstown]] gần Bắc Ireland đóng một vai trò đặc biệt và mới đây vừa qua nhiều thương hiệu cũng được sản xuất tại hãng này.

Ngoài ra Whisky cũng thường được uống có thêm nước đá (''Whisky on the rocks''). Điều này thông thường làm giảm hương thơm vì một phần lớn các chất cho hương thơm ([[Rượu (hoá học)ancol|rượu]] trung bình, [[este]], [[phênol]]) bị lắng xuống do nhiệt độ lạnh, Whisky trở nên đục thấy rõ.