Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Hệ tọa độ địa lý”

[[Tập tin:WorldMapLongLat-eq-circles-tropics-non.png|nhỏ|440px|Bản đồ [[Trái Đất|Trái đất]] cho thấy các [[vĩ tuyến]] (ngang) và [[kinh tuyến]] (dọc), phép chiếu Eckert VI; [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/reference_maps/pdf/political_world.pdf phiên bản lớn] (pdf, 1.8MB)]]

'''Hệ tọa độ địa lý''' cho phép tất cả mọi điểm trên trái đất đều có thể xác định được bằng ba tọa độ của [[Tọa độ cầu#Tọa độ cầu|hệ tọa độ cầu]] tương ứng với trục quay của [[Trái Đất|Trái đất]].

Dựa theo lý thuyết của những [[người Babylon]] cổ đại, rồi được nhà hiền triết và địa lý học nổi tiếng [[Lịch sử Hy Lạp cổ đại|người Hy Lạp]] [[Claudius Ptolemaeus|Ptolemy]] mở rộng, một đường tròn đầy đủ sẽ được chia thành 360 [[độ (góc)|độ]] (360°).

* [[Vĩ độ]] (ký hiệu: φ) của một điểm bất kỳ trên mặt trái đất là góc tạo thành giữa đường thẳng đứng (phương của dây dọi, có đỉnh nằm ở tâm hệ tọa độ-chính là [[trọng tâm hình học|trọng tâm]] của địa cầu) tại điểm đó và mặt phẳng tạo bởi [[xích đạo]]. Đường tạo bởi các điểm có cùng vĩ độ gọi là [[vĩ tuyến]], và chúng là những đường tròn đồng tâm trên bề mặt trái đất. Mỗi [[cực địa lý|cực]] là 90 độ: [[bắc Cực|cực bắc]] là 90° B; [[nam Cực|cực nam]] là 90° N. Vĩ tuyến 0° được chỉ định là đường xích đạo, một đường thẳng tưởng tượng chia địa cầu thành Bán cầu bắc và Bán cầu nam.

* [[Kinh độ]] (ký hiệu: λ) của một điểm trên bề mặt trái đất là góc tạo ra giữa [[mặt phẳng kinh tuyến]] đi qua điểm đó và [[mặt phẳng kinh tuyến gốc]]. Kinh độ có thể là kinh độ đông hoặc tây, có đỉnh tại tâm hệ tọa độ, tạo thành từ một điểm trên bề mặt trái đất và mặt phẳng tạo bởi đường thẳng ngẫu nhiên nối hai cực bắc nam địa lý. Những đường thẳng tạo bởi các điểm có cùng kinh độ gọi là [[kinh tuyến]]. Tất cả các kinh tuyến đều là nửa đường tròn, và không song song với nhau: theo định nghĩa, chúng hội tụ tại hai cực bắc và nam. Đường thẳng đi qua [[Đài Thiên văn Hoàng gia Greenwich]] (gần London ở [[Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland|Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland]]) là đường tham chiếu có kinh độ 0° trên toàn thế giới hay còn gọi là [[kinh tuyến gốc]]. Kinh tuyến [[đối cực]] của Greenwich có kinh độ là 180°T hay 180°Đ.

Ví dụ, [[Baltimore|Baltimore, Maryland]] (ở [[Hoa Kỳ]]) có vĩ độ 39,3° Bắc, và kinh độ là 76,6° Tây ({{coor d|39.3|N|76.6|W|}}). Do đó, một vector vẽ từ tâm trái đất đến điểm 39,3° phía bắc xích đạo và 76,6° phía tây đường Greenwich sẽ đi qua Baltimore.

Để chuyển từ DM hoặc DMS sang DD, [[độ thập phân]] = số độ cộng với số phút chia cho 60, cộng với số giây chia cho 3600. DMS là định dạng phổ biến nhất, và là tiêu chuẩn trên tất cả các biểu đồ và bản đồ, cũng như [[Hệ thống định vị toàn cầu|hệ định vị toàn cầu]] và [[Hệhệ thống thôngThông tin địaĐịa lý|hệ thông tin địa lý]].

* [[Hệ thống Thông tin Địa lý|Hệ thống thông tin địa lý]] (GIS)

* [[Chí tuyến Bắc|Hạ chí tuyến]]

* [[Chí tuyến Nam|Đông chí tuyến]]