Khác biệt giữa bản sửa đổi của “Đế quốc Khmer”
Nội dung được xóa Nội dung được thêm vào
→Liên kết ngoài: Thêm thể loại [VIP] using AWB |
nKhông có tóm lược sửa đổi |
||
Dòng 48:
}}
{{Lịch sử Campuchia}}
'''Đế quốc Khmer''' hay '''Đế quốc Cao Miên''' là một cựu đế quốc rộng lớn nhất [[Đông Nam Á]] (với diện tích lên đến 1 triệu km², gấp 3 lần [[Việt Nam]] hiện nay) đóng trên phần lãnh thổ hiện nay thuộc [[Campuchia]]. Đế quốc Khmer, tách ra từ Vương quốc Chân Lạp, đã từng cai trị và có phần đất phiên thuộc mà ngày nay thuộc lãnh thổ của các quốc gia: [[Lào]], [[Thái Lan]] và miền nam [[Việt Nam]]
Trong quá trình tạo lập nên đế chế này, người Khmer đã có các mối quan hệ thương mại với [[đế quốc Java]] và sau đó với đế quốc [[Srivijaya]] giáp biên giới đế quốc Khmer về phía nam. Di sản lớn nhất của Đế quốc Khmer là [[Angkor]] - kinh đô của Đế quốc này vào thời cực thịnh của nó. Angkor là chứng tích của sức mạnh và sự thịnh vượng của Đế quốc Khmer và cũng là hiện thân của nhiều tín ngưỡng mà nó đã mang trong mình. Các tôn giáo chính thức của đế chế này là: [[Ấn Độ giáo]], [[Phật giáo Đại thừa]] cho đến khi [[Phật giáo Nam truyền]] chiếm ưu thế sau khi được du nhập từ [[Sri Lanka]] vào [[thế kỷ 13]].
Dòng 102:
[[Jayavarman VIII]] (trị vì 1243-1295) kế nhiệm Indravarman II. Trái với các vua trước đó, Jayavarman VIII theo [[Ấn Độ giáo]] và là một người chống [[Phật giáo]] một cách kịch liệt. Ông đã cho phá hủy phần lớn các tượng Phật ở Đế quốc này (các nhà khảo cổ ước đoán có khoảng hơn 10.000, trong đó còn rất ít phế tích còn sót lại đến ngày nay) và cho chuyển các chùa Phật giáo thành đền thờ Ấn Độ giáo. Từ bên ngoài, Đế quốc Khmer đang bị quân [[nhà Nguyên|Nguyên Mông]] của tướng [[Sagatu]] của [[Hốt Tất Liệt]] đe dọa. Ông ta đã tránh đụng độ với quân Mông Cổ (khi đó đã chiếm hết [[Trung Hoa]]) bằng cách cống nạp hàng năm cho [[nhà Nguyên]]. Triều đại của Jayavarman VIII kết thúc năm 1295 khi ông bị con rể là [[Srindravarman]] (trị vì 1295-1309) lật đổ. Vua mới là người theo [[Phật giáo Thượng tọa bộ]] (''Theravada''), một trường phái của [[Phật giáo]] du nhập vào [[Đông Nam Á]] từ [[Sri Lanka]] và sau đó lan ra khắp khu vực.
Có rất ít tư liệu lịch sử về thời kỳ sau triều vua Srindravarman. Văn bản cuối cùng người ta biết được là một bia khắc từ năm 1327. Không có ngôi đền lớn nào được xây thêm. Các nhà sử học ngờ rằng có mối liên hệ giữa việc nhà vua theo [[Phật giáo Nam truyền]] (do đó không được xem là "devaraja" nữa) và việc không cần phải xây dựng các đền lớn cho devarajas hay để thờ các thần linh bảo vệ cho họ. Việc từ bỏ quan niệm devaraja cũng có thể dẫn đến sự đánh mất quyền lực của hoàng gia và do đó dẫn đến thiếu nhân công. Hệ thống thủy lợi cũng bị thoái hóa dẫn đến mùa màng thất bát do [[lũ lụt]] và [[hạn hán]]. Trong khi trước đó mỗi năm có 3 vụ lúa - điều này đã góp phần cốt yếu cho sự thịnh vượng và quyền lực của đế quốc Khmer - sự giảm sút mùa màng đã làm cho đế quốc này suy yếu thêm. Quốc gia lân bang phía tây của đế quốc này là Vương quốc Xiêm đầu tiên - [[Vương quốc Sukhothai]], bị một vương quốc khác của người Thái ([[vương quốc Ayutthaya]]) đánh bại vào năm 1350. Sau năm 1352, người Thái đã mở nhiều cuộc tiến công vào đế quốc Khmer nhưng đều bị đánh bật. Cuối cùng, năm 1431, Ayutthaya đã chiếm được Angkor.
Trung tâm của của vương quốc Khmer còn sót lại nằm ở phía nam, ở khu vực mà ngày nay là [[Phnôm Pênh]]. Tuy nhiên, có nhiều dấu hiệu cho thấy Angkor không bị bỏ hoang. Một chi của các vua Khmer vẫn còn ở lại Angkor. Sự sụp đổ cuối cùng của Angkor vào thời ấy là sự chuyển đổi tầm quan trọng về kinh tế, và do đó là chính trị, khi Phnôm Pênh trở thành một trung tâm mậu dịch bên [[sông Mê Kông]]. Các công trình xây dựng tốn kém và các xung đột quyền lực trong nội bộ hoàng gia cũng đánh dấu chấm hết cho đế quốc Khmer.
| |||